Насловна

Државата ем ги заразува ем не ги лекува

Половина од пациентите што одат на дијализа се заразиле од опасната жолтица Ц

Јасмина Јовановска

Бубрежноболните што се заразиле со жолтица Ц на дијализа се жалат дека со месеци чекаат да им дојде редот да се лекуваат од оваа заразната болест, која го уништува црниот дроб, главната лабораторија на секој организам. Терапијата им се одолжува, велат тие, зашто има многу болни со жолтица Ц, а центрите за лекување немаат доволно пари да ги лекуваат заразените навреме. Пациентите реагираат дека нема приоритет дури ни за бубрежноболните, кои се кандидати да им се пресади бубрег и да се ослободат од дијализа.

Но, чекањето ред за лекување, додаваат болните, не се кажува отворено во јавноста, туку се правда со завршување на квотата на болни за лекување или, пак, дека е долга процедурата на дијагностицирање на болеста. Пациентите реагираат дека минуваат месеци додека да стасаат да ја лекуваат инфекцијата. Од Фондот за здравствено осигурување велат дека на Инфективна и на другите инфективни клиника и на другите инфективни центри во земјата им даваат буџети во кои се предвидени пари за лекување на болните од жолтица Ц. Но, како и дали тие пари се трошат за лекување на болните со жолтица Ц, не знае ни Фондот зашто никој не ги контролира центрите дали дадените пари одат за лекување на овие болни.

Листи на Чекање

Пациентите се жалат дека најмалку шест месеци поминуваат додека да дојдат на ред за лекување, а оние што имаат врски се лекуваат преку ред. „Мајка ми се реши да ми даде бубрег. Се израдував зашто по осум години врзан за апарат, ќе се ослободам од дијализата. Но, кога тргнав да ги правам потребните анализи, излезе дека сум позитивен на жолтица Ц што сум ја закачил на дијализа. Ми рекоа дека без да се излекувам од оваа болест, нема трансплантација“, раскажува едно 30-годишно момче, кое не се надевало дека ќе влезе во такво талкање по клиниките за да дојде до потребниот лек.

Бил на Инфективна клиника и му дијагностицирале болеста. Но, на Инфективна клиника немало место за лекување, па го пратиле на Клиниката за гатсроентерохепатологија. „Таму ми рекоа исто. Засега нема место. А од муабети меѓу пациентите, разбрав дека може преку ред да се лекувам ако најдам врски. Каква е ова држава да барам врски за да се лекувам и тоа од болест што сум ја закачил зошто државата нема пари за апарати“, револтирано раскажува момчето.

Од Инфективната клиника, еден од главните центри за лекување жолтица, негираат дека има лекување преку ред. Од оваа клиника се правдаат дека за терапија се чека по шест месеци зашто толку била долга процедурата за да се утврди постоењето на болеста. „На клиниката нема листи на чекање, зашто додека да дојдат да се лекуваат, сите минуваат најмалку шест месеци додека им се дијагностицира болеста. Се прават разни испитувања за генотопот на болест од што зависи и колку време ќе трае терапијата, потоа биохемиски анализи, а се прави и биопсија на црниот дроб. Освен на клиниката, се прават анализи и на патологија и на други лаборатории. Може да се случи да нема реагенси за некои и така се пролонгира дијагнострицирањето. А без дијагноза и да се утврди кој тип жолтица Ц е, не може да се почне со терапија“, објаснува д-р Марија Димзова од Инфективната клиника.

Таа признава дека предност во лекувањето не им се дава на пациентите на дијализа пред другите болни. „Предност може да им се даде на болните на дијализа што се кандидати за трансплантација на бубрег, но само пред друг болен што е на дијализа, но не и пред другите заразени со жолтица Ц зашто за клиниката сите болни се исти“, вели д-р Димзова од Инфективната клиника.

Иако од Инфективна клиника негираат дека нема листи на чекање, од Здружението на болните со жолтица Ц (ХЕПТА) тврдат дека има листи на чекање. Д-р Розалинда Исијановска потврдува дека најмалку шест месеци се губи на утврдување на болеста зашто не секогаш ги има сите реагенси за докажување на болеста и во која фаза е болеста. Но, и кога ќе се постави дијагноза, пациентите чекаат со месеци да дојдат на ред за лекување бидејќи нема лек за сите болни.

Истражувањето што ги спровело здружението ХЕПТА покажува дека болните од жолтица Ц во просек чекаат 28 месеци за да започнат со лекување. „Има пациенти, кои со терапија почнале еден месец по дијагнозата, но има и пациенти, кои за да ја лекуваат жолтицата Ц, на терапија биле ставени 96 месеци“, вели д-р Исијановска. Секако, тука треба да се земе предвид дека дел од пациентите се и наркозависници, кои треба да се добро контролирани за да може да ја примаат оваа терапија, односно да бидат „чисти“ од дрога.

ПривИлЕгирани болни

Инфектолозите се категорични дека нема привелигирани болни за лекување на жолтица Ц. Прескокнување на процедурата нема, додаваат инфектолозите, бидејќи постои посебен тим што работи според протоколи за лекување, одобрени од Министерството за здравство. Со нив, објаснува д-р Димзова, точно се знае кој пациент да се вклучи на терапија. „Приоритет им се дава на оние што манифестираат симптоми на инфекцијата, а кај другите пациенти може да минат и 20, 30 и 50 години додека да се јават првите знаци на болеста, што укажуваат дека почнува процес на уништување на црниот дроб или да се појави цироза на црниот дроб“, објаснува д-р Димзова, која ги теши пациентите на дијализа дека кај нив процесот на развивање на болеста е забавен. „Процес на уништување на црниот дроб е уште побавен кај пациентите на дијализа поради ублажените имунолошките феномени на црниот дроб“, потенцира д-р Димзова.

Од Инфективна клиника се правдаат дека како здравствена установа не лекуваат само тие жолтица Ц, туку кај нив доаѓаат само за дијагностицирање на болеста, а дека болните може да се лекуваат и на нефрологија и на гастроентерехепатологија.

Од Клиниката за гастроенетерохепатологија одбија да зборуваат на оваа тема, а за разговор не беа расположени ни од другите инфективни центри во земјава. Ако се знае дека речиси половина од пациентите на дијализа се заразени со жолтица Ц (вкупно ги има околу 1.400), тоа значи дека годишно треба да се лекуваат по околу 650 болни од жолтица Ц. На инфективната клиника минатата година се лекувале 16 пациенти болни од жолтица Ц, од кои само три пациенти со жолтица Ц се заразиле на дијализа.

„И да има и по десетина пациенти што се лекуваат во другите центри, нема да се дојде ни до 50 болни годишно што се на терапија“, објаснуваат пациентите.

Од Инфективната клиника не сакаат да кажат колку проценти од буџетот издвојуваат за болните од жолтица Ц, туку само дека годишно лекуваат по петнаесетина болни. Месечната терапија чини и до 1.000 евра, а лекувањето трае од 4 до 24 недели во зависност од типот на жолтица Ц.

За Фондот за здравствено осигурување грижата за лекување на бубрежноболните од жолтица Ц, завршува со тоа што на центрите каде што се лекуваат овие болни им даваат годишни буџети. „Секоја година се одредува буџет кој еден дел се базира и на трошоците од минатата година. Ако лекувале повеќе болни од жолтица Ц, ќе им се одобрат плус пари“, објаснува портпаролот на Фондот за здравствено осигурување, Бранко Аџигогов.

Во Фондот не знаеја дека болните со месеци чекаат за терапија. Но, се надеваат дека со одобрување на новите буџети, кои се покачени за најмалку 10 отсто, ќе има пари за лекување на повеќе болни.

„Препорака на Комисијата е стручен надзор на работата на центрите за дијализа да се врши еднаш годишно“, велат од Министерството за здравство, од каде што додаваат дека последниот стручен надзор е направен во декември. Редовно водење на серолошките маркери за жолтица Ц и Б, еднаш месечно пресметување на квалитетот на дијализата преку параметрите на анализа на крвта, да се одделат негативни пациенти на жолтица Ц од позитивни апарати на оваа зараза, да се направи регистар на пациентите и на персоналот кој и кога е вакциниран и да се обновува постојано, се дел од препораките на Министерството за здравство како да се спречи натамошното ширење на жолтица Ц.

Како пример за добар центар за дијализа, Министерството го посочи оној во градската општа болница „8 Септември“ или поранешна Воена болница. Од оваа државна институција се надеваат дека состојбата со заразата на дијализа ќе се подобри со купување нови апарати за дијализа за што Министерството веќе има добиено италијански кредит. Колку нови апарати ќе се купат, од Министерството не открија. Од Здружението „Нефрон“ велат дека итно треба да се набават најмалку 80 апарати за дијализа. (Ј.Ј.)

(Истражувањето е поддржано од данската Асоцијација за истражувачко новинарство и проектот СКУП)

Министерството не им верува на бројките

Министерството за здравство не му верува на податокот на здружението ХЕПТА дека болните од жолтица Ц чекаат во просек и 28 месеци за терапија. „Просекот на чекање од 28 месеци е паушален. За добивање на реалната слика на терен, Комисија составена од претставници од Министерството и од докторите од Клиниката за нефрологија ги посетуваат центрите за дијализа проценувајќи ја нивната состојба“, објаснуваат од Министерството за здравство.

Иако направиле увид во центрите за дијализа, од Министерството за здравство не дадоа податок колку чекаат бубрежноболните за да се лекуваат од жолтица Ц. Место колку чекаат за лекување, од Министерството за здравство објаснија дека се дадени препораки што треба да прават центрите за да се намали ризикот за замразување на болните на дијализа со жолтица Ц. Се бара да се почитуваат стандардите за дијализа, кои, како што велат од Здружението „Нефрон“, ги има само на хартија.