Претходен број

Мислења

Демократија, Македонија и слобода

Илија Димовски

Дали сите политичари се борат за истите цели, дали сите политичари се борат за демократијата, се борат за Македонија и се борат за слободата

Кога се зборува за градењето на државното и националното единство во Република Македонија имам чувство како да се зборува за процес на либерализација на расните правила во осумдесеттите години во Јужна Африка. Имам чувство дека нашите аналитичари зборуваат и пишуваат на оваа тема не со цел да ја дефинираат, туку со цел да ја комплицираат дополнително. Како да не сме свесни дека кога зборуваме за општество во кое секојдневно живееме, за луѓе за чии потреби и интереси секојдневно слушаме, за контекст од кој не можеме да излеземе, зборуваме, всушност, за нашето општество, за нашите луѓе, за нашиот контекст. Не би било тешко ако се посветиме доволно на намерата да го изградиме единството. Многу поминале низ тој процес. Не сме први, а нема да бидеме ниту последни. Но, мораме да ги препознаеме вистинските потреби и интереси на граѓаните во таа смисла. Постојат неколку компоненти кои се обединувачки за луѓето. Тие компоненти мораме да ги вреднуваме.

Граѓаните на Македонија градат демократија. Со мани и проблеми, како и секаде во светот. Ја градиме само 18-19 години. Тоа не е многу. Тоа е малку во споредба со земјите од западното општество. Но, значајно е што најголем дел од нас, граѓаните на Република Македонија, македонската демократија ја чувствуваме и ја разбираме како најзначаен дел од македонското општество. Ниту еден постулат и вредност не може да ја замени или да ја засени како единствен систем кој, барем одблизу, ја препознава суштината на човечката желба за слобода.

Граѓаните на Македонија градат држава. Не само сега, во овој момент. Во континуитет, долго време. И кога ја немаа, ја градеа. Борбата за Македонија од минатото е борба за Македонија од сегашноста, борбата за Македонија од сегашноста е борба за Македонија од иднината. Целиот умствен и интелектуален труд голем дел од граѓаните го вложиле и го вложуваат во остварувањето на својата визија за Македонија. Некои во минатото ги вложуваа и своите животи. Тоа треба да се памети и почитува. Не смее да се заборави. Со огромен број проблеми и недоречености, со огромен број неуспеси и разочарувања, со огромен број жртви, сепак, останува идејата и желбата за Македонија.



Граѓаните на Македонија градат слобода. Ја немаа од секогаш. Се бореа за неа. Се борат и денес за неа. Националната, во некоја смисла, ја добија пред шеесетина години. Граѓанската пред дваесетина, а политичката слобода многу подоцна. Тоа, за жал, е факт. На многумина нема да им се допадне, но сите се сеќаваме на времињата кога не смееше да се каже политичко мислење различно од државната политика или, пак, да се биде член на една партија значеше да се изгуби работното место во државната администрација и во јавните претпријатија.

Овие три постулати се суштински за секој граѓанин на Македонија. Од нив не може да се побегне. Демократијата, Македонија и слободата. Но, овие постулати мораат да бидат суштински и за секој политичар во Македонија. Ако се бориме за Македонија, ако се бориме за демократијата и ако се бориме за слободата, ние сме ги постигнале сите неопходни предуслови за широк национален и државен консензус по однос не на неколку, туку по однос на сите клучни прашања за развојот на Република Македонија.

Овој консензус звучи идеално, но во реалноста не е така. Не е така како што посакуваме. Тоа е лошо. Лошо е за граѓаните и за земјата. Но, не е лошо за дел од политичарите. Тие, неколку, за жал, влијателни, живеат од отсуството на консензусот (повторувам: не само за дел, туку за сите суштински прашања за развојот на Македонија).

Прашањето кое ни се провлекува дваесетина години е како да го градиме единството и како да постигнеме ШИРОК степен на консензус по однос на сите прашања. Многу луѓе, во секој случај, со позитивната желба да дадат одговор на ова прашање, пред се', се навраќаат на едноставни одговори, без да се потрудат да погледнат во суштината. Така е полесно, но не и правилно. Па се редат причини, како: желба за власт, суета, ароганција, бизнис-интереси, интереси на некои лоби групи итн. А, всушност, тоа се само последици.

Никој, за жал, досега не поставил прашање дали и сите политичари се борат за истите цели. Дали и сите политичари се борат за демократијата, се борат за Македонија и се борат за слободата. И тоа, не само низ своите зборови, туку низ своите дела. Така се гради кредибилитет. Ако ги анализираме само врз основа на зборовите, тогаш нема да има ниту потреба од ваква дебата. Тогаш сите се идеални, сите се желни и подготвени. Но, за жал, не е така, како што некој од нив говорат.



Дали политичарите кои, за време на претходниот систем, забрануваа политичко дејствување на лица со патриотски побуди, можат да кажат дека се борци за демократија?

Дали политичарите кои постојано говорат и не' уверуваат за тоа дека Македонија не може да успее како држава и внесуваат огромни дози песимизам на секои три месеци, можат себеси да се сметаат за борци за Македонија? Дали политичари кои немаат доверба во Македонија, можат и да се борат за неа?

Дали политичарите кои не дозволуваа плурализам во далечната 1994 година, дали политичарите кои го реформираа судството и го направија НЕ-независно во далечната 1996 година, дали политичарите кои бркаа од работа луѓе само поради нивната политичка определба, можат себеси да се стават во групата на луѓе кои се борат за слободата?

Не. Тие не можат да градат единство. Тие се премногу оптоварени со своето минато. Ним совеста не им дозволува да погледнат в очи. На Македонија и' недостасува единство и консензус. Но, на Македонија и' недостасуваат и политичари, кои не се оптоварени со својата улога во комунизмот и во транзицијата. За жал, се' уште не заминуваат. Но, ќе заминат...

(Авторот е пратеник)