Претходен број

Кантар

Терсене темпора, терсене морес

Агим Јонуз

Влегуваме во еден маѓепсан круг на парадокси, на правила кои се косат и со пишаните и со непишаните закони на постоењето

Пред некој ден читав некои стари написи што сум ги пишувал онака како што знам, ачик, од срце, без трошка осмислување да се допаднам интелектуално, туку народски. Интересно е тоа што (можеби нескромно) споредувајќи ситуации од пред многу години, многу нешта се апсолутно амбиентално идентични. Тоа само значи дека или тапкаме во место или одиме на - БЕТЕР! Со оглед на тоа дека текстовите се авторски и правото е мое, ќе цитирам (модифицирано) еден свој напис од пред многу години, а се однесува на младите, воспитувањето и времето во кое живееме...

* * *

Во време на катастрофално измешани критериуми на се нешто што значи постоење на овие простори, во време на кое му немаат најдено дефиниција се' уште ниту најумните глави, многу е тешко да се „трасираат“ децата, а да не се скршне од ортодоксните правила за квалитетно, афирмативно и какво се' уште не позитивно воспитание. Во време во кое и „боговите паѓаат на теме“ од парадоксите на човековата мизерност и ментална беда, соочени сме со проблем каков не ни е потребен, но, водејќи се од народната силата и парите го менуваат законот, принудени сме своите деца да ги воспитуваме по еден модифициран и поинаков пристап од оној на кој не' воспитале нашите родители. На една неформална „соседска дебата“ деновиве, од неколкумина соговорници, за жал, слушнав мислење кое страшно се коси со моето, иако не сакав да си признаам дека потајно и донекаде се согласував! Имено, темата на разговорот беше - како треба во овие времиња да се воспитуваат децата, од една страна, да ги носат сите нишани на домашното воспитување за пример, а од друга страна, да бидат „волци“ за да можат да опстанат во општество во кое важи правилото - „правило е дека нема правила“. Ќе направам еден своевиден сублимат на неколку мислења, кој хипотетички ќе го прифатам ��ако сопствен, со цел да ја пренесам атмосферата, а пред се' пораката. Така, метафорично ќе му се обратам на сопственото дете и ќе го пренесам мислењето на „грото“!

Тоа обраќање би звучело вака. Синко, отсекогаш и секаде во светот, парите значеле статус, моќ, можност да се менуваат работите во сопствена корист. Имањето пари било нешто што било гаранција дека нештата ќе се провлечат поинаку отколку без нив. Не е секогаш се' во парите, како што ти вели баба ти, за тоа има право бездруго, но, жал ми е што ќе морам малку поинаку да пристапам кон тебе од мислењето на баба ти, која и мене бездруго така ме воспитала. Но, како што чувствуваш, нешто ме тера да не се согласам со баба ти. Знам дека звучи неблагодарно кон неа и кон бога, ама... Мене ме воспитуваа да бидам примерен, учтив, да ги почитувам луѓето околу себе, да сум вреден, чесен, работлив, доверлив, да им помагам на старите, сиромашните, немоќните, да се истакнувам со човечност и доблести поради кои моите родители ќе се гордеат со мене, а јас ќе бидам еден ден „угледен“ и „господин“ човек! Ех, мој синко, можеби си премалечок за да разбереш некои работи, но знам дека ќе те збуни тоа што ќе ти го речам! ТОКМУ ПОРАДИ ТОА ДЕНЕС НЕМАМ ПАРИ ДА ТИ КУПАМ ПАТИКИ! Не е дека не сакам да ги прифатиш сите тие совети што ми ги укажувале твоите баба и дедо, напротив! Ама, дај боже да не сум во право ако ти кажам дека денес тие правила не важат! Ова е време во кое статусот е чист акредитив! Време, во кое за да бидеш во право треба да платиш. Време, во кое ако се однесуваш културно, воспитано, ќе те сметаат за „мутле“. Време, во кое доколку сакаш да се истакнеш со својата благородност и желба да помогнеш, другите ќе сметаат дека си нестабилна и сервилна личност. Ќе те сметаат за подлизурко, зашто многумина не знаат каде е тенката линија меѓу благородноста и сервилноста. Ова е време на егоизам во кој доколку не „газиш преку лешеви“, можеш да сметаш дека сите твои визии за иднината ќе се сведат само на пусти соништа и планови.

Ова е време во кое треба секогаш прв да удриш шлаканица, зашто тебе ќе ти ја удрат и ќе се депримираш од примитивизмот и калта во која растеш, синко мој! Синко, гледај да направиш пари! Кога ќе видат луѓето дека си направил пари, ќе пеат друга песна за тебе и ќе ти се обраќаат со господине! Не е важно како ќе дојдеш до пари, гледај да се снајдеш како знаеш и умееш, затоа што и онака никој нема да ти каже благодарам за ништо. Гледај да се дружиш со тие што успеале, зашто тие ќе ти требаат. Покрај нив и ти ќе ќариш нешто! Синко, биди „ѓон“. Чувствителноста ќе те одведе во ќор-сокак од кој нема да можеш да излезеш никаде. Синко, гледај да се провреш во некоја политика, гледај да лажеш умно! Лажи, ама со усул, за да не те фатат за збор. Биди политичар, среди си го животот, што ти е гајле за другите! На другите не им е гајле за тебе! Синко, бегај подалеку од сиромаштијата, од неа не видел никој аир! Ќе станеш и ти како нив. Ако сочувствуваш премногу, ќе те изеде! Ќе пиеш цел живот „дијазепам“ по двапати на ден додека не те истопи очајот! Синко, гази се' пред себе и не се врти наназад!

* * *

Треба ли да се коментира ова обраќање на дете кое допрва треба да го запознава животот!? Треба ли да се повлекува паралела меѓу она вистинското, традиционалното, кое вековно се пренесува на децата во афирмативен и конструктивен контекст или да се приспособи на стварноста од која не е далеку од симбиотичната теза изнесена во метафоричното обраќање кон детето во текстов. Кога ние самите како родители доаѓаме во искушение да правиме работи контра нашето живото мото само колку да опстанеме и да ги прехраниме семејствата, што останува да им поставиме како правило на однесување на генерациите што ги воспитуваме!? Како да се однесуваме и пред себеси и пред бога кога треба да ги подучуваме децата на каков начин можат да успеат во животот. Влегуваме во еден маѓепсан круг на парадокси, на правила кои се косат и со пишаните и со непишаните закони на постоењето. Почнуваме да стануваме канибали, да се јадеме прво себеси, па децата, па се' околу себе и така стануваме дел од машината што меле, која сотира, која произведува неморал, девијации, која носи пат кон адот, во неповрат.

П.С. Јас, сепак, сум за она старото, традиционално домашно воспитување кое во себе ја носи пораката: биди позитивен, оти еден ден, кога и да е, вистинските квалитети ќе си дојдат на своето место! Господ е голем! Да се плашиме малку повеќе од бога...

(Авторот е аналитичар/колумнист)

[email protected]