Претходен број

Љуботенски настани спроти Рамковниот договор

Два дена пред потпишувањето на Договорот во Охрид, во заседа загинаа осум припадници на безбедносните сили

Гордана Дувњак

Досието „Љуботен“ е единствениот македонски случај поврзан со воениот конфликт од 2001 година, што заврши со судски процес и пресуда пред Меѓународниот суд за воени злосторства во Хаг. Настанот се случи спроти потпишувањето на Рамковниот договор на 13 август, кој требаше да го означи крајот на војната, за која се' уште има многу непознатости. Дали тоа беше воен конфликт за поголеми права инициран од незадоволното албанско етничко малцинство, борба за територии или, пак, увезена криза од Косово?

Во една напната и тензична атмосфера, исцрпена од неколкумесечните воени дејства, кога се' уште не беа стивнати реакциите за загинувањето на 10-те припадници на македонските безбедносни сили кај Карпалак, Македонија ја потресе уште една лоша вест. На 10 август, во минска заседа кај месноста Љуботенско Бачило загинаа уште осум резервисти, а исто толку припадници на македонските безбедносни сили беа повредени. Најголем дел од загинатите и повредените беа од соседното село Љубанци, но и од околните места.

Два дена подоцна, во полициска акција беше нападното селото Љуботен, а во акцијата загинаа неколку лица. Полицијата објаснуваше дека станува збор за легитимна акција насочена кон фаќање терористи на ОНА, кои успеале да се пресоблечат, бидејќи биле жители на селото. Месното население, пак, тврдеше дека станува збор за цивилни жртви, меѓу кои имало и деца и старци. Според обвинителниот акт, критичниот ден, на 12 август 2001 година, полициски единици под команда на Тарчуловски извеле напад врз Љуботен, во кој загинале седум маж�� од албанско етничко потекло, најмалку 100 куќи биле намерно запалени, а повеќе од 100 жители биле притворени и подложени на тепање и мачење.

По речиси седуммесечен воен конфликт, чиј црн биланс беше околу 70-ина жртви од обете страни, како и голем број раселени и исчезнати лица, Македонија со помош на ЕУ и на САД се обиде на најде излез од кризата со низа мерки за санирање на последиците. Како компромисно решение, само два дена по трагичните љуботенски настани, на 13 август во Охрид беше потпишан Рамковниот договор.

Овој изнуден договор, под кој потписите ги ставија лидерите на четирите најголеми релевантни партии во Македонија, требаше да гарантира дека Македонија влегува во нова постконфликтна ера.

И овој случај, како и останатите случаи поврзани со воениот конфликт, беа документирани во полицијата и во Обвинителството. Беше спроведена опсежна истрага, сослушани голем број сведоци, а МВР формираше и неколку комисии да го расветлат случајот.