Бизнис-сцена
Соцкапитализам
Мирче Јовановски
Кога во 1933 година Франклин Делано Рузвелт, 32. претседател на САД и единствениот со повеќе од два мандата, го објави планот за излез од Големата депресија, ретко кој можеше да претпостави дека речиси осум децении по Црниот вторник на Волстрит од октомври 1929 година, светските лидери ќе посегнат по своевиден нов Њу дил. Мерките што се нудат се досега незамисливи, особено за либералните сфаќања кои доминираа во водечките светски економии, а кои во основа се состојат во државни гаранции за погодените банки и нивна делумна национализација.
Неопходни се нови правила и нови решенија, порача деновиве Тиери де Монтбриал, основач на Институт за меѓународни односи на Франција. Дали решението е во нов вид социјален либерализам, за што се залага Монтбриал? „На светот му се потребни нови правила на игра меѓу крајниот либерализам и државниот интервенционизам. Треба да се избегнуваат тие две крајности и да создадеме капиталистички систем кој ќе биде делотворен и правичен, со цел да креираме нов вид социјален либерализам“, порачува Монтбриал.
Мерките што се преземаат навестуваат токму таков пресврт од конзервативниот либерализам, кој доминираше изминатите децении и кој главно се состоеше во поголема дерегулација на пазарот. Слично на кризата од минатиот век, и овој пат спасот се гледа во улогата на државата. Пазарот, барем во неговиот најчист вид, уште еднаш е потиснат. Циниците коментираат дека во мерките што ги преземаат водечките капиталистички економии може да се препознае своевиден соцкапитализам, како реплика на соцреализмот за кој токму тие упорно докажуваа дека е инфериорен во споредба со конкуренцијата и пазарните законитости.
Земјите од еврозоната придружени од Велика Британија промовираа план за спас на европскиот финансиски систем вреден над илјада милијарди евра. „Сторивме се' што можевме“, им порача германската канцеларка Ангела Меркел на своите сограѓани, објаснувајќи им го значењето на финансискиот систем. Таа, како и нејзините колеги од еврозоната, вели дека спасоносниот појас е „во служба на заштита на граѓаните, а не во служба на заштита на банкарските интереси“.
Она што ги мачи обичните граѓани е од каде ќе се обезбедат тие пари. На таа тема многу не се елаборира, иако можеа да се слушнат и, за многумина неверојатни објаснувања, дека таквиот финансиски пакет за спас на банките нема да ги оптовари даночните обврзници. Она што дополнително загрижува е, наспроти апелите од директорот на ММФ, Доминик Страус Кан, за заедничка акција, острите стрели кои земјите од ЕУ ги упатија кон САД дека ја зафркнале работата и дека, згора на се', не се способни да најдат решение за кризата. Повторно асоцијации со лажната монолитност на некогашниот соцреалистичкиот блок или уште еден показател за степенот на демократија?
|
