Претходен број

За стручњаците датумот за ЕУ преамбициозен

Експертите сметаат дека власта не сака да ги забрза евроинтеграциските процеси

Жаклина Хаџи-Зафирова

Датумот за влез на Македонија во ЕУ во 2012 година, кој го предложи Европскиот совет за меѓународни односи, е преамбициозен и нереален, оценуваат македонски експерти кои се занимаваат со политичките процеси во земјава и релациите со ЕУ. Ваквите забелешки конкретно за земјава ги темелат на впечатокот дека не постои расположение кај актуелната владејачка гарнитура да ги забрза евроинтеграциските процеси кои, според прогнозите на експертите, ќе бидат забавени и поради изборите. Експертите го поздравуваат залагањето на тимот странски дипломати кои и' препорачуваат на Унијата да ни подаде рака во процесот на пристапување со тоа што ќе не' издвои од другите земји на Балканот, но коментираат дека нашето зачленување, сепак, во голема мера ќе зависи од актуелната политичка констелација што ќе дојде на власт. Но, од друга страна, не се рамнодушни во однос на поставувањето покуси рокови за Албанија поради досегашните постигнувања во однос на реформите, според кои Македонија досега се издвојуваше од својот западен сосед.

Групата европски експерти и поранешни државници побараа ЕУ да ја дефинира 2012 како година за прием на Македонија, за Албанија побараа тоа да биде 2011, а за Хрватска 2010 година. Тие сметаат дека ЕУ треба да ги редефинира позициите на Балканот и да ги подели државите во две групи -Јадрански Полуостров, во која би биле сместени Македонија, Хрватска, Албанија и Црна Гора како држави во кои ЕУ постигнува успех, додека во втората, која би се нарекувала Централен Балкан, би влегле Србија, БиХ и Косово. Ова се наведува во авторскиот текст на Даниел Корски, специјален советник на Проектот за реформи на националната безбедност на САД, кој е насловен „Збогум на Балканот, добредојде за Јадранскиот Полуостров“. Во Европскиот совет членуваат поранешниот италијански премиер Џулијано Амато, ексминистерот за надворешни работи на Германија Јошка Фишер, поранешниот фински претседател и посредник за Косово Марти Ахтисари, како и поранешниот еврокомесар за надворешна политика Крис Патен.

„Датумот е преценет. Преоптимистички е даден од едноставна причина што Владата нема намера да го заврши изборниот процес до 9 јули. Тоа досега го покажа со неколку свои позиции. Прво, многу е проблематична позицијата на Д��К. Потоа, контроверзиите околу надлежностите на Управниот и Врховниот суд и, најважното, на теренот со ниеден потег не покажаа дека се со намера да го зачуваат редот, туку токму спротивното. Сите индиции говорат дека делови од Владата сосема јасно, па дури и јавно ги поддржуваат предизвикувачите на нереди“, вели аналитичарот Ѓунер Исмаил. Тој прогнозира дека ќе има „разни замешателства“ кои ќе го одолжат објавувањето на изборните резултати. „На нашите локални мангупи ништо не им значат јасните изјави на Даниел Фрид, бидејќи знаат дека во Вашингтон постои некој што дава изјави“, појаснува Исмаил.

Во врска со препораките на Советот, тој смета дека сме издвоени од другите, бидејќи пристапот за членство во ЕУ со секого е индивидуален. „Се' уште технолошки припаѓаме на т.н. источни стандарди, што се должи на се' уште јаките притисоци на лиферантските лоби-групи кои, се разбира, во трката за провизии го кочат ова технолошко пресвртување на армијата во т.н. свет на западни стандарди“, додава тој.

„Наместо моментно да сме во Франција и да ја работиме агендата за што побрз прием во НАТО и во ЕУ, ние се занимаваме со избори“, потенцира Лидија Димова од невладиниот Македонски центар за европско образование. Димова лично смета дека претходните две години Владата ги уназадила постигнувањата содржани во претходните извештаи на Европската комисија. Затоа таа е убедена дека актуелната гарнитура погрешно ја води политиката, која не е насочена кон приближување, туку кон оддалечување од ЕУ. „Конечно, некој треба да преземе одговорност, бидејќи не можеме вечно да тапкаме во место, туку треба да го исчистиме сопствениот двор“, ни изјави Димова.

И таа се согласува со претходните експерти дека датумот за прием на Македонија во ЕУ е преамбициозен, бидејќи целиот процес за прием во ЕУ трае во просек пет години и е прилично обемен поради обемното законодавство што треба да се имплементира. „Интересно во извештајот на Европскиот совет е што тој заговара вонинституционално зачленување за да ни се помогне побрзо по примерот на Источна и Западна Германија. Односно, да станеме членка, а да ни се остави простор да ги градиме институциите. Иако, сметам дека ќе биде тешко прифатливо“, коментира таа.

Политикологот Иван Дамјановски од Институтот за демократија смета дека 2010 година е реален датум за Хрватска, бидејќи е многу напредната во процесот на преговори, а, од друга страна, таа ужива јака политичка поддршка. Што се однесува за Македонија и за Албанија, нивниот влез во ЕУ ќе зависи од тоа колку нивните администрации се подготвени да го издржат товарот на преговори. „Круцијално е годинава да добиеме датум за преговори за да ја стигнеме Албанија. Тоа би значело дека би следувала една година на скрининг-фаза, каде што се поминува целокупното законодавство и се прави евалуација на она што треба да се направи и како ќе се одвиваат преговорите. Потоа се' зависи од капацитетите на самата држава и политичкото водство“, смета тој. Дамјановски не се согласува со предвидениот датум за Албанија, за која смета дека е далеку поназад од реформски аспект, додека Македонија е во понапредна фаза на спроведување на обврските од Спогодбата за стабилизација и асоцијација. „Македонија е земја-кандидат за ЕУ три години, а Албанија допрва треба да го почне процесот на аплицирање за добивање кандидатски статус за ЕУ, што трае најмалку половина година“, појаснува Дамјановски. Но, додава дека се' ќе зависи од политичката констелација што ќе дојде на власт.

Сепак, кај експертите е единствена оцената дека Македонија се разликува од другите аспиранти за ЕУ поради дополнителниот политички критериум - проблемот со името, од што ќе зависи како таа ќе напредува на патот кон ЕУ. Премиерот Никола Груевски пред два дена најави дека Владата и понатаму ќе се обидува да најде некакво решение за спорот, но нагласи дека тоа ќе се бара до она што претставува црвена линија за Македонија преку која не може да се оди. Груевски изјави дека спорот со името, кој е наведен во извештајот на Европскиот парламент, е очекувана работа, со оглед на тоа што спорот беше пречка за приемот во НАТО. „Очигледно е дека тоа ќе се провлекува и кога станува збор за Европската унија“, смета Груевски.