Груевски прстот го вперува кон мрачни сили

Премиерот е на сериозна мака како да ја смири атмосферата во Владата

Гордана Дувњак

И десет дена по излегувањето на површина на спорните делови од Македонската енциклопедија на МАНУ се' уште не стивнува бурата реакции од сите страни, со сериозни импликации за дополнително влошување на меѓународната позиција на Македонија и на меѓуетничките односи.

Жешкиот костен сега е префрлен од највисоката научна институција во Владата, што предизвика создавање нервоза и тензии во владината коалиција. Лидерската двојка, Груевски и Ахмети, и викендов не се сретна, но и двајцата во сопствен стил ја искористија можноста за да упатат јавни пораки.

По неколкудневното одбивање да се произнесе со сопствено мислење околу контроверзната енциклопедија, Груевски реши да го прекрши молкот. Без да прецизира на кого мисли, прстот го впери во мрачни "сили", кои сакале да и' наштетат на Македонија пред добивањето позитивен извештај. Ахмети, пак, одговорноста за енциклопедијата ја лоцираше во "кругови, поединци и сили што не се реформирале, кои не ја сфатиле реалноста дека Македонија е на сите нејзини граѓани, на Македонците, Албанците и на сите други".

По првиот налет на жестоки критики од албанскиот политички корпус и на албанските интелектуалци, кои документот на МАНУ веќе го оквалификуваа како квазинаучен проект и политички памфлет, проблемот доби и интернационална димензија. Се отиде дотаму што се тврди дека енциклопедијата ќе најде место и во претстојниот извештај за напредокот на Македонија, кој, иако е напишан уште на 15 септември, се' уште не е затворен.

По брзата реакција на амбасадите на САД и на Британија, кои побараа ревидирање на одредени делови што се однесуваа на учеството на нивни воени експерти во кризата на страна на ОНА, сега и Бугарија и Албанија ја проблематизираат содржината на енциклопедијата и бараат нејзино целосно повлекување. Бугарскиот културен центар ја оспорува националната припадност на серија познати дејци и ликови од поблиската и од подалечната историја од Македонија, почнувајќи од цар Самуил, преку Гоце Делчев, до браќата Миладиновци и Прличев.

Политичката температура уште повеќе се зголеми откако главниот редактор Блаже Ристовски пред неколку дена најави дека нема да се прават драстични промени, туку ќе се додаваат само по неколку збора за објаснувањата да бидат научно поиздржани.

Сепак, најжестоката изјава деновиве беше онаа на поранешниот албански премиер, Пандели Мајко, кој им порача на Албанците во земјава дека имаат право да го запалат државното знаме, бидејќи, според него, дадена им е силна шлаканица, најголема по 2001 година.

"Во една нормална земја, со луѓе кои знаат што е леб и чест, имаат господово право да го изгорат знамето, среде Скопје", изјави во саботата Пандели Мајко.

Македонскиот премиер се обиде да ја релативизира изјавата на својот поранешен колега Мајко, со зборовите дека станува збор за опозиционен политичар, кој веројатно се бори за некаква позиција во неговата држава. Сепак, тој не пропушти да каже дека ваквите коментари не водат кон добрососедски односи.

Но, и покрај привидното спокојство на Груевски, очигледно му гори под нозе, бидејќи ДУИ се' повеќе му врти грб. Партијата на Ахмети бара одговорност за енциклопедијата, која е финансирана од државни пари. Се бара смена на Блаже Ристовски, иако и интегративците веројатно се свесни дека на тој начин лесно можат да го навлечат на мраз првиот човек на Владата. Евентуалната интервенција на Груевски би значела и најдиректно мешање на извршната власт во науката.

Не помогнаа многу ниту смирувачките тонови што се обиде да ги упати вицепремиерот за евроинтеграции, Васко Наумовски, кој оцени дека енциклопедијата е резултат на научна и академска расправа.

Конфузноста на Груевски да даде адекватен одговор на она што се случува во последно време се забележува и во неговата намера да го насочи вниманието на друга страна.

"Генерално, искуствата покажуваат, а и се чувствува дека секогаш се појавуваат некои сили што сакаат да ја нарушат атмосферата, да создадат нервоза, кавга, спротивставени страни, кои ќе направат лоша слика за Македонија и, евентуално, кои би премислиле некој од Европа или некој од кој ни зависи некој извештај, оцена, напредок, за тоа да биде лошо", изјави Груевски.

Лидерот на ДУИ, Али Ахмети, пак, е уверен дека темпирањето на една ваква "меѓуетничка бомба" не е случајност и дело на осамени научни кругови.

"Не би сакал да верувам дека зад оваа политика стојат државни и владини институции, зашто тогаш штетата би била трипати поголема отколку што е сега оваа провокација, изнесена од академикот Блаже Ристевски на чело на уредничкиот совет на енциклопедијата. Мислам дека политичките авторитети во државата треба отворено да се изјаснат во врска со ова излагање во енциклопедијата, со што ќе се отстранат сите сомневања, како кај меѓународниот фактор и етничките Албанци, така и кај нашите соседи, дека зад тој провокативен текст не стојат политичките авторитети на државата", изјави Ахмети за Радио Слободна Европа.

Но, затоа, пак, во изјавите за странските медиуми, особено оние кои доаѓаат од нашето западно соседство, лидерот на ДУИ е мошне експлицитен. Примирјето меѓу Македонците и Албанците од 2001 година е нарушено, смета Ахмети. Пораката ја испрати од Тирана, од дебатна емисија на ТВ Клан, каде што рекол дека "договорот склучен меѓу двете најголеми етнички заедници, осум години по воениот конфликт, го прекршила МАНУ, со објавувањето на првата Македонска енциклопедија".

Целата оваа мешаница дополнително ја засоли и универзитетската професорка Татјана Петрушевска, која во изјава за "Дневник" откри како настанеле спорните определници за ОНА. Таа објаснува дека наводот во Македонската енциклопедија за обуката на членовите на ОНА од страна на американски и британски САС-офицери бил буквален превод преземен од слободна енциклопедија, попозната како Википедија.

"Намерата ми беше став, кој не е на линија на западниот мејнстрим за улогата на западните сили во конфликтот од 2001 година, да биде внесен во изворно дело, кое понатаму во други, туѓи цитирања би било наведувано како извор".

По едно вакво "научно признание" останува да се види како ќе заврши пробниот балон со енциклопедијата. Ќе пукне ли со многу врева по што ќе настане тишина, или, пак, ќе одлета во височините, отстапувајќи му место на некој нов балон.