Анализа

Еден лидер... далеку одовде

Радмила Шекеринска

Некои споредби понекогаш изгледаат претерани. Но, во Македонија сегашниов страв врши работа. Страв+пропаганда+манипулација е доволно за помала и посиромашна држава како Македонија

Та не сме саде ние, та не сме саде тука... Еве што се случува во една земја, на едни луѓе далеку од нас. Барем според зборовите на двајца странски новинари кои ги следат веќе долго време.

Пренесениот текст прочитајте го полека. Сами донесете заклучоци. Само едно ќе ве замолам: оставете го крајот на колумната навистина за крај. Без прескокнување. И дури откако ја имате својата слика и своите коментари. Можеби ве очекува едно изненадување.



Лидерот ги влече сите конци... И тоа наидува на воодушевување. Неговата дисциплинирана публика живее лошо. Стандардот на живот е многу понизок од порано. Несигурноста се зголемува. Стравот расте.

Критичарите на лидерот се во право кога велат дека таквата публика лесно може да се злоупотребува. Неговите настапи тоа го потврдуваат: подготвен е да ги искористи сите, ама буквално сите средства кои оценува дека му обезбедуваат нови следбеници. Подеднакво е бескрупулозен и кога ги разгорува огновите на омразата и кога воздигнува неверојатни надежи.

Ги повикува во борба против тиранијата на нивните соседи со поинаква етничка и религиска припадност. Тие се вештачкото „плашило“, создадено онака ад хок. Едноставно, пропагандата бара таква работа...

Во оваа земја, како и во сите други, постојат големи разлики во образованоста на населението. И тоа ги прави луѓето различни... Овдешниот лидер остро се спротивставува на тоа. Тој се бори за правото на полуобразованите да имаат своја слика за светот. За правото на полуобразованите да имаат култура дефинирана исклучиво со љубовта кон својата земја. Ги напаѓа студентите ако не размислуваат на ист начин како и останатите... Лидерот е самоук и во неговите очи, клучната работа не е вистинското знаење или интелектуалниот финиш, туку само активната љубов кон сопствената земја и меѓусебното разбирање... Убави зборови кои лесно се кажуваат, а никогаш не можат да се „измерат“. Дотолку подобро.

Лидерот повикува на единство, им ветува дека поради тоа единство цел свет повеќе ќе ги почитува, и им порачува дека нивната земја нема да има успешна надворешна политика се' додека целосно не се обедини. И толку... Ниту една од овдешните партии нема толку едноставна формула.

...Министерот за правда испрати циркуларно писмо. Пишува дека сите судии ќе бидат тестирани за патриотизам и општествен интегритет. За лидерот, концептот на апстрактна правда е истрошен. Според него, суштинската правда е онаа која и' служи на државата.

Новите владетели на овој новосоздаден народ имаат и нов вокабулар. Во литературата и уметноста, во професиите па дури и во спортот, нови барања ги заменуваат вкусот, знаењето и искуството. Уметничкото дело не „поминува“ ако не е создадено од „избраните“. Музиката и театарот се приспособуваат на потребите на пропагандата.

Медиумите се веќе „асимилирани“. Сопствениците, уредниците и новинарите кои се сметаат за непријателски, млаки, либерални, умерени, пацифисти... се веќе избркани, а партиски комесари го проверуваат секој напишан ред. Вниманието е сконцентрирано исклучиво на општи соопштенија, говори на лидерот, извештаи за „масовки“ и големи прослави.



Го читате текстот и сигурно ви звучи познато: неприкосновеноста на лидерот, бруталната злоупотреба на сиромаштијата и незадоволството на граѓаните, супериорното создавање „виновници“, систематското оцрнување на се' што е интелектуално, односот „елиминирај по кратка постапка“ кон објективните медиуми, партиското боење на културата... Животот се турка од една до друга прослава, од еден до друг непријател, од еден до друг говор... А, во секој од нив – истата приказна. Човекот кој најмногу не' дели повикува на единство. Човекот кој владее со кавги, бара обединување. Човекот кој ветува поголема почит кон Македонија од страна на „Големиот свет“... лека-полека ги затвора сите наши врати кон него. Можеби некои од вас наоѓаат утеха во тоа што не сме осамени во овие проблеми. Ако им се случува на други, тогаш сигурно не е наша вина – така можеме да се правдаме. Ама, не бива. Не оди. Фактот дека нашите „јавачи на апокалипсата“ само тераат по еден одамна напишан прирачник – кој е најважната (понекогаш единствена) литература на сите автократи во зародиш – воопшто не ме теши, туку ме плаши. Не' опоменува, а не треба да не' релаксира.

И на крај, она што го ветив. Морам да ви признаам дека во почетокот не ви ја кажав целата вистина. Да, текстот кој го пренесов го напишале двајца странски новинари. Не кои било. Едниот – уредник на престижниот Foreign Affairs, а другиот – познат дописник од Москва и Вашингтон. Да, текстовите ги напишале за една земја и едни луѓе далеку од нас. Една земја и едни луѓе од кои не' делат 2000 километри и... околу 80 години.

Тоа е она што го премолчев во почетокот. Армстронг и Шефер ги напишале своите статии во далечните 1932 и 1933 година, во срцето на Европа, и ... веќе погодувате – тие го сликаат владеењето на Хитлер.

И да, се сложувам дека тие споредби понекогаш изгледаат претерани. Знам. Во Македонија нема и нема да има концентрациони логори и СС-единици. Нема потреба – и сегашниов страв врши работа. Страв+пропаганда+манипулација е доволно за помала и посиромашна држава како Македонија.

Груевски не е Хитлер. Не. Но, не' храни со истиот отров и не' гаси со истиот бензин. И дел од публиката се' уште аплаудира. Се надевам дека некои од нив повторно ќе ги прочитаат овие стари текстови и ќе видат дека насилството никогаш не почнало со оружје. Туку со збор.

(Авторката е пратеничка и членка на СДСМ)