Претходен број

Мислења

Дипломатија со и без вратоврска

Исмет Рамадани

Имаме дефанзивна надворешна политика, која понекогаш иритира до таа мера што имплицира непотребни проблеми

Државите кои имаат традиција, а и оние кои сакаат да научат од нив, особено внимаваат при изборот и именувањето на личностите, кои треба да ја водат надворешната политика. Министерството за надворешни работи, заедно со дипломатските претставништва, треба да бидат огледало на најубавото за нивната земја. Репрезентите на надворешната политика, на чело со министерот за надворешни работи,освен доволното знаење и професионализам, треба да имаат афинитети за комуницирање, за воспоставување контакти и да рефлектираат позитивно на средбите со нивните хомолози и нивното произнесување и коментирање на ставови и на изјави. Јасно е дека рамките на надворешната политика се договараат и се зацртуваат од претседателот на државата, претседателот на Владата и Собранието, но тоа не значи дека таа треба да се пренесе роботски, студено, без содржина и шарм, секаде и во секоја ситуација.

Се сеќавам, пред многу години, како координатор на пратеничката група на ПДП, на една средба со тогашниот министер за надворешни работи на Германија, Клаус Кинкел, разговаравме за тогашни актуелни прашања во нашата држава, во регионот и пошироко. Министерот за надворешни работи, Клаус Кинкел, на крајот од разговорот, патем, соопшти дека наредниот викенд ќе го помине со колегата - министерот за надворешни работи на Руската Федерација, без вратоврски, со нивните семејства во некое одморалиште. Меморијата секогаш ме потсетува дека не било случајно тоа што кога Европската унија има одредени недоразбирања со Руската Федерација, први за нормализирање на односите во М��сква пристигнуваат челниците на надворешната политика на Германија и обратно во Берлин. Пример на пар екселанс надворешна политика можат да се земат и односите меѓу Франција и Германија преку толку многу гробишта на Алзас до граница - без граница во денешна ЕУ.

Пoчитувани читатели, ако овие примери ги пресликаме во нашата надворешна политика, ќе мораме да констатираме дека далеку сме од тоа што значи вистинска и стандардна надворешна политика, која може да се носи со предизвиците и со потребите што ги има Македонија. Само по себе се поставува прашањето зошто нашиот министер за надворешни работи не поминал еден викенд без вратоврска со некој свој колега од земјите-соседи. Ако тоа беше невозможно да се оствари со Дора Бакојани, не ќе беше толку тешко со колегите од Албанија, Бугарија, Косово и Србија или со други колеги од која било земја. Ова само го потврдува фактот дека надворешната политика на Македонија е оптоварена со предрасуди, кои се демоде за една држава, која искрено стреми кон евроатлантските интеграции.

За жал, подолго време имаме дефанзивна надворешна политика, која понекогаш иритира до таа мера што имплицира непотребни проблеми, со кои им создаваме тешкотии и на нашите стратешки пријатели, како што се САД и другите поддржувачи и искрени пријатели. Национал-романтичарска политика и натпреварувањето за некаков примат во далечната античка историја, особено во дипломатската битка за спорот за името на нашата земја со Грција, создаваше дополнителни компликации а не предност за добар компромис.

За да не се добие впечаток дека сум нихилист, како добар пример на проактивна и позитивна водена надворешна политика, со и без вратоврска, кај нас може да се спомнува времето на покојниот претседател Борис Трајковски и по него Владо Бучковски како премиер. И двајцата, со мудра и смела надворешна политика, беа многу почитувани во меѓународните дипломатски кругови. Проактивната надворешна политика бара да бидеш и таму каде што не си пожелен, да се ракуваш и да се поздравиш и со тие кои не ти се многу добронамерни, да се смееш и кога не ти се смее. Но, секогаш да знаеш и да бидеш подготвен дека тоа го правиш за доброто на својата држава.

Се надевам нема да бидам погрешно разбран - денес Македонија може да научи од соседите, од Албанија - како треба да се води надворешна политика. Албанија речиси одлично балансираше во дипломатијата кога Косово требаше да прогласи меѓународна призната независност, односите со соседите и евроатлантските интеграции. Премиерот Сали Бериша (коалиционен партнер на партијата на Македонците во Албанија) и министерот за надворешни работи Лулзим Баша се школски пример како треба да се води надворешна политика и во ситуации кога се соочуваш со проблеми кои се тешко премостливи. Сигурно не им беше лесно да го премостат проблемот со Грција за положбата на Чамите и за шиканирањето на гастербајтерите, но надвладуваше решителноста да се зачленат во НАТО и да финишираат во интегрирањето во ЕУ. Се разбира, не беа поштедени од зевзеци од типот како кај нас, но тие подобро знаат дека проблемите не се отвораат ако не се седне рамноправно на иста маса и компетентно со компетентни да се решаваат. За нервоза и емоции нема место во дипломатијата ако сакаме проблемот да се реши и да не се мултиплицира кога се водат преговори, а токму последното нам ни се случува со спорот за името со Грција. Успешноста за водење надворешна политика на една соседна Албанија треба да ни послужи како пример, на кој треба да му завидуваме и да учиме. Се надевам, а има некои индикации дека полека сфаќаме оти со глава в ѕид не се оди, колку и да си тврдоглав.

(Авторот е политички аналитичар)