Косово слави, Србија бесна

Амбасадорката на Црна Гора Анка Војводиќ пред Министерството за надворешни работи на Србија: фото Б92

Белград ги протера македонскиот и црногорскиот амбасадор Александар Василевски и Анка Војводиќ

Тамара Грнчароска

Белград вчера му го откажа гостопримството на македонскиот амбасадор во Србија, Александар Василевски, и му наложи во најкраток можен рок да ја напушти земјата-домаќин, поради одлуката на Македонија во четвртокот вечерта да ја признае независноста на Косово. Василевски вчераутро бил повикан во српското МНР на разговор, при што му е врачено писмото, во кое тој, како што информира македонското Министерство за надворешни работи, е прогласен за персона нон грата. Како што се дознава, ситуацијата во нашата амбасада во Белград е нормална.

Македонија цени дека „оваа одлука е целосно несоодветна и избрзана ако се имаат предвид досегашната партнерска основа и добрите билатерални односи меѓу двете држави“. Истовремено, Скопје вели дека овој чин е асиметричен пристап на српската надворешна политика кон земјите кои го признаа Косово, земајќи ги за пример Хрватска, Бугарија и Унгарија како соседни држави чии амбасадори не беа протерани од Белград.

Од МНР информираат дека освен протерувањето на македонскиот амбасадор, од српска страна засега не се најавени други мерки и санкции против нашата земја, како и можноста за преиспитување на одлуката за употреба на нашето уставно име во комуникациите. Оттаму информираат дека Македонија нема да преземе чекори на реципроцитет на мерките на Белград.

Претходно, српскиот амбасадор во Македонија, Зоран Поповиќ, на заменик-шефот на македонската дипломатија, Зоран Петров, му достави протестна нота во која Србија бара Македонија да ја преиспита одлуката за признавање на независноста на Косово, со образложение дека признавањето е против Резолуцијата 1244 на ОН и меѓународното право, а Косово бил неотуѓив дел од Србија. Потоа Поповиќ, како што се дознава неофицијално, ја напуштил Македонија иако од наша страна не му било откажано гостопримството.

Од МНР не сакаа да го коментираат заминувањето на Поповиќ. „И покрај ова, МНР потенцира дека српскиот амбасадор во Скопје е добредојден да ја извршува својата функција и може да смета на целосна соработка со сите државни институции. Имаме разбирање за српската позиција во моментов, но уверени сме дека доколку Србија се наоѓаше на местото на Македонија во услови кога и Белград и Приштина ни се непосредни соседи, многу порано ќе го преземеше чекорот на признавање“, стои во пишаната изјава на портпаролот на МНР, Петар Чулев.

Во МНР сметаат дека е нејасно зошто Поповиќ заминал, ако се знае дека српската влада вчера донесе одлука за враќање на сите амбасадори на Србија кои беа повикани на консултации во Белград, во државите кои ја признаа независноста на Косово. Белград оваа одлука ја образложи со „зајакнување на дипломатската активност со цел зачувување на суверенитетот и територијалниот интегритет на Србија“.

Признавањето на независноста на Косово од страна на Македонија уследи неколку часа откако Црна Гора го призна Косово, при што црногорскиот министер за надворешни работи, Милан Роќен, изјави дека тоа е направено во координација со македонската Влада и го најави признавањето од страна на Македонија, неколку часа пред тоа и официјално да се случи. Како што рече Роќен, двете земји изготвиле и заедничка изјава по повод признавањето на Косово.


Фатмир Сејдиу и Хашим Тачи им изразија огромна благодарност на Подгорица и Скопје за признавањето на косовската независност

Во неа се наведува дека решението за признавање е резултат на исцрпни политички процени и „Македонија и Црна Гора, раководени од основниот принцип на својата надворешна политика за градење добрососедски односи со сите свои соседи, остануваат посветени на натамошно унапредување и продлабочување на односите со Република Србија во сите сфери од заеднички интерес, како и одржување на традиционалните врски меѓу трите земји и нивните народи“.

„Македонија и Црна Гора се определени за трајна стабилност, мир, безбедност и напредок на сите земји во регионот со јасна европска и евроатлантска перспектива. Во таа смисла, Македонија и Црна Гора се залагаат за унапредување на регионалната соработка, институционализирана низ регионалните иницијативи, како и за целосно имплементирање на слободниот протек на стоки, луѓе, капитал и идеи“, се наведува во заедничката изјава.

Македонскиот шеф на дипломатијата, Антонио Милошоски, изјави дека во четвртокот телефонски го информирал српскиот министер за надворешни работи, Вук Јеремиќ, оти во македонското Собрание е поднесена иницијатива за признавање на независноста на Косово и оти за тоа разговарал и со косовскиот шеф на дипломатијата, Скендер Хисени.

По признавањето на Косово од страна на Подгорица, од Србија беше протерана и црногорската амбасадорка Анка Војводиќ, со што таа и Василевски се единствените амбасадори кои се протерани од Србија откако нивните земји ја признаа независноста на Косово. Македонија е 50-та по ред држава која го призна независно Косово.


Вук Јеремиќ најави остри мерки

Српскиот претседател Борис Тадиќ вчера изјави дека одлуките на владите на Црна Гора и на Македонија се „многу погрешни, спротивни на меѓународното право и не придонесуваат за регионалната стабилност и добрососедските односи за кои се залага Србија“. „Владата на Црна Гора, земја со која сакавме најдобри односи, со овој чекор го доведе под прашање суверенитет и територијалниот интегритет на Србија“, изјави Тадиќ. Тој наведе дека дипломатските мерки што ги презема Србија по повод одлуката на владите во Подгорица и во Скопје се во согласност со Акциониот план на Владата на Србија и дека тие на ниту еден начин не се вперени против граѓаните на Црна Гора и на Македонија.

Според него „ваквиот чин на владите на Црна Гора и на Македонија е издејствуван под голем политички притисок и оти времето ќе покаже дека донесените одлуки се погрешни“.

И министерот за надворешни работ на Србија, Вук Јеремиќ, по протерувањето на црногорскиот амбасадор даде слична изјава, велејќи дека „причината поради која се решивме на такви построги мерки е фактот дека одлуката за признавање дојде по гласањето во Генералното собрание на ОН. „Оние држави кои досега се воздржуваа од признавањето на Косово, сега, откако Меѓународниот суд на правдата почнува да ја разгледува легалноста на тој чин, апсолутно немаат причина да го направат тоа, освен што со својот став ја прејудицираат одлуката на судот“. Тој изјави дека Србија ќе продолжи да применува остри мерки. Сепак, Јеремиќ изјави дека таквите мерки се од дипломатски карактер и дека не се насочени кон граѓаните.

Истовремено, во Приштина се поздравуваат одлуките на Скопје и на Подгорица за признавање на независноста на Косово. Парламентот во Приштина вчера им се заблагодари на владите на Црна Гора и на Македонија за признавањето на независноста, истакнувајќи дека тоа за нив има „посебно значење“.

Косовскиот претседател Фатмир Сејдиу изјави дека признавањето од Македонија и Црна Гора ќе биде во функција на продлабочување на исклучително добрата соработка со тие земји и оти тоа ќе влијае на зајакување на стабилноста и мирот во регионот. „Косово е цврсто определено да ги оствари ветувањата што ги даде за обезбедување и остварување на правата и слободите на сите граѓани, без разлика на националноста, расната и верската припадност“, изјави Сејдиу.

Косовскиот премиер Хашим Тачи, пак, во име на институциите и граѓаните на Косово им се заблагодари на Македонија и на Црна Гора за признавањето на независноста на неговата држава, истакнувајќи дека со овие одлуки ќе се засили регионалната соработка. „Одлуките на Македонија и на Црна Гора уште повеќе го засилуваат мирот, стабилноста и регионалната соработка, но истовремено ја засилуваат и забрзуваат интеграцијата на нашата држава во евроатлантските структури“, рече Тачи на вонредната прес- конференција.

Реакција за признавањето на Косово од Македонија и Црна Гора вчера пристигна и од САД, кои ја поздравија одлуката и очекуваат во наредните месеци и други земји да ја признаат косовската независност. „Порастот на бројот на земјите кои го признаа Косово е потврда за неговиот напредок и воспоставување стабилно, мултиетничко и демократско општество кое настојува да изгради нормални политички и трговски односи со своите соседи и воопшто со меѓународната заедница“, изјави портпаролот на Стејт департментот, Шон Мекормак.