Претходен број

Си велам...

Илинденски политички патрдии

Ерол Ризаов

Ако државата губи, има ли значење кој повеќе е во право, левицата или десницата

Илинденските политички патрдии, колку и да се составен и легитимен дел на политичката борба, нанесуваат голема штета врз вкупниот амбиент во државата. Речиси нема значење кој повеќе е во право. Губиме сите.

Случајот со Заев и аболицијата на претседателот Црвенковски, бојкотот, но и начинот на враќање на опозицијата во парламентот, стилот на кој работи највисокиот законодавен дом во новиот состав и ветото на претседателот на државата на законите донесени во Собранието, се голема деградација на демократијата во Македонија.

Крајниот резултат од „празничните“ настани во блиска иднина ќе биде уште попоразителен. Поделбата на македонското општество се продлабочува. Омразата веќе поприми стравотна жестокост и се пренесува во секојдневниот живот на граѓаните. Нетрпеливоста, јазикот на омраза, политичката некултура и медиумската неетичност во јавното комуницирање имаат загрижувачки димензии и се одразуваат на вкупните состојби во државата со тенденција на натамошно влошување.

Случајот со Заев цело време беше проследен со притисок врз судството од власта, но и од опозицијата. Заев мора да оди во притвор, беше нескриената порака на власта до судот. Филмското апсење е притисок. Сите во државата, вклучувајќи ја и компетентната јавност, ја прифатија логиката дека Заев треба да ја докаже невиноста пред суд. Се разбира, сите тие знаат дека правото со векови вели обратно: тужителот треба да докаже пред судот дека осомничениот е виновен. Во Македонија се' уште не се разликува обвинителство од суд. Само со фер судење без притисоци може да се спроведе праведен процес во кој обвинителот и одбраната ќе ги изнесат доказите, а судот ќе пресуди дали Заев се огрешил од законот или навистина направил злоупотреба на службената должност, за што и беше обвинет. До судската пресуда тој требаше да се смета за невин. Но, во овој случај, како и во некои претход��и, не беше така.

Дали одлуката на претседателот на државата за аболиција е од државен интерес, за тоа спорат деновиве и правните експерти. Се разбира дека нема црно-бел одговор. Ако нема услови за фер судење на потпретседател на најголемата опозициона партија, тогаш тоа може да се претвори во политичка криза, како што е и донесувањето закони во парламентот без дебата. Како што е и бојкотот на парламентот. Таквата ситуација не е од интерес на државата. Но, и обратно. Ако се заштитуваат со аболиција криминал и криминалци, тогаш тоа е голема злоупотреба на претседателот. За партиските загрижени луѓе секогаш ќе важи вистината на нивната партија и на нивниот лидер. Примената на помилување во принцип значи признавање на вина, но не е секогаш така. Претседателот Црвенковски не го спречи Заев да докаже дека е невин, туку го спречи обвинителството да докаже дека Заев е виновен. Затоа по аболицијата е непримерно и МВР и Заев да отвораат јавна судница во Македонија. Судење може да има само во судница. Одбрана и обвинувања пред ТВ-камерите е политика. Како што стојат сега работите, меѓусебната политичка пресметка со апсења на „вашите“ и „нашите“ ќе продолжи се' до членството на Македонија во ЕУ и во НАТО. А можеби и потоа. Се таложи длабока омраза. Партиските лидери се највиновни за тоа.

Се разбира дека опозицијата направи грешка што отиде да го брани Заев пред судот со демонстрации. Тоа на некој начин стана практика, па за време на целата транзиција пред македонските судови има мачни сцени. Сите јавни манифестации пред судот се притисок. Довербата во македонските судови одамна е загубена, не само поради таканаречените високонапонски случаи туку и при обичните граѓански парници македонските граѓани тешко доаѓаат до правдата. Помалку е виновно корумпираното судство отколку вмешаноста на политиката во судството во сите истанци.

Ако претседателот на државата Црвенковски имал сознанија дека е во прашање монтиран судски процес, дека за Заев нема фер судење и дека судот е под силен притисок на власта, тогаш неговата определба за аболиција така и требаше да ја образложи. Негова процена, веројатно, е дека тоа повеќе ќе ја вжешти атмосферата, па одлучи да не ја образложува одлуката, на што има право, но со тоа ризично ги стави на лицитација сите работи топтан како на акшам-пазар. Аболицијата никогаш од правен аспект не била спорна. Но, и во двата случаја, сега со Заев и порано со Доста Димовска и со Цветковски, била политички неприфатлива за стручната, но и на пошироката јавност, освен за партиите, во зависност кој бил на власт, а кој во опозиција.

Социјалдемократскиот сојуз во оваа рашомонијада се однесува како тежок пациент во кома кој се одржува во живот на инструменти. Каде ќе го ставите, таму ќе го најдете. Голема грешка, покрај протестите пред судот, е што опозицијата го напушти и парламентот. Ај што го напушти, го напушти, но не знаеше како да се врати. Ја врати претседателот на државата Црвенковски, но со скршен ’рбет. Извонредна шанса пропушти премиерот Груевски во манир на лидер да ја врати слабата опозиција во парламентот без да и' го повреди достоинството. Со тоа ќе му нанесеше поголем удар на Црвенковски. И тоа регуларен. Меѓутоа, Груевски повеќе сака воопшто да нема опозиција и не го крие тоа уште од изборната кампања. СДСМ, покрај многуте тешкотии, има и два големи, се чини, несовладливи проблема. Прво, јавноста во Македонија не знае што сакаат социјалдемократите. Изгледа не знаат и тие самите. Второ, треба некој да им каже дека имаше вонредни парламентарни избори и дека тие изгубија катастрофално.

Понижена и немоќна опозиција никогаш не била добар и корисен ривал на власта. Демонстрирањето ароганција, промовирањето наводно ефикасен парламент во кој нема дебата, експресното донесување значајни закони без расправа, масовната злоупотреба на институциите на системот, примитивниот популизам, стимулирањето на провинцијализмот, на антисловенството на сметка и на барање корени во античка Македонија, со политички булдожери, што оди до гротеска (баба му на Александар Македонски била од Битола), заострувањето на односите со соседите, сето тоа стана поважно од остварувањето на амбициозната програма на новата Влада.

Власта очигледно многу стравува од есенскиот извештај на Европската комисија, исклучително значаен за иднината на Македонија. Брисел наскоро ќе одлучи ќе има или ќе нема датум за преговори со ЕУ. Уште сега се знае, не само поради спорот со Грција, дека есенскиот извештај нема да и' донесе ништо ��обро на државата. Нашиот одговор е дека Македонија може да има брз развој и без ЕУ, ако таа се приклони кон Грција. Алтернативата дека Македонија може да оди напред и без членство во Европската унија и во НАТО е лоша порака не само до Европа туку и до домашната јавност.

Последните изјави на Груевски, доколку не се параван, дека ќе го поразат Црвенковски на избори, а не со импичмент, изгледаат помирувачки и трезвено.

Проблемот на кохабитацијата премиер - претседател е во балканските суети. Цело време на македонската транзиција вчудовидувачки вулгарно се деградира функцијата претседател на државата без оглед кој е на власт, а кој во опозиција. Односите Црвенковски - Глигоров во одделни периоди, Георгиевски - Глигоров, Георгиевски - Трајковски, Црвенковски - Трајковски, Бучковски-Црвенковски и најмногу Груевски - Црвенковски јасно го покажуваат тоа. Тие продуцираат нетрпеливост и ароганција меѓу себе, а медиумските послушници фаќаат страна. Институцијата претседател на држава мора да се почитува, а не да се омаловажува и девалвира. Тоа е против достоинството на сите граѓани, се разбира, ако се има чувство на државност, а не само на партијност.