Мислења

Земјата на исправениот грб и искривениот ум!

Ивор Мицковски

Македонија не напредува затоа што доживува вистинска идеолошка и културолошка регресија

Отсекогаш ме фасцинирала човековата способност да се дефокусира, да се насочи во погрешна насока, кон погрешни анализи и тези и да донесе погрешни одлуки токму во најтешките моменти. Не толку поради исмевање на грешката, која е дел од секојдневниот живот и функционирање, колку поради грешката која се прави со намера, со цел, поради погрешни политики и убедувања или едноставно поради докажана некомпетентност.

Овие последни години на локални и глобални, на домашни и континентални кризи се најдобриот доказ како во тешки времиња, желбата за дефокусирање, манипулирање и оддалечување од вистинските цели, всушност станува доминантна практика. Европа е во криза и сите зборуваат за пропаста на еврото или пак на Грција. Никој не зборува за пропаста на идејата за обединета Европа или за нејзината потреба од преземање неопходни реформи. Нашите локални продавачи на магла пак задоволно ги тријат рацете и ги засилуваат своите тези како Грција е готова и ќе попушти за спорот, како патот кон Европа може слободно да го замрзнеме, гледајќи ја тука својата шанса за дополнително изолирање и национализирање на земјата.

Никој не гледа проблем во нашата влошена безбедносна состојба, во тензичните меѓуетнички односи или пак, во фактот дека земјата сериозно заостанува зад соседите и регионот, како од економска-реформска, така и од политичко-вредносна гледна точка. За Европа испаѓа дека единствено е важно еврото да преживее, па макар Европа излегла на крај уште повеќе разделена, политички необединета, раскарана или љубоморна да ги одржи националните каприци и интереси. За Македонија, испаѓа дека е најважно да остане Македонија на хартија, да бидеме емотивно и ментално поврзани со нашето минато, макар сите други шевови кои навистина не' прават држава попуштиле и попукале. Испаѓа дека сите се задоволуваат со одреден минимум, кој го претставуваат како максимум на волјата и остварливото, безгрижни за реалните проблеми кои остануваат нерешени, за сегашноста која бара промени, за иднината која е понесигурна од кога било.

Зошто ја споредувам Македонија со Европа? Затоа што Европа е нашиот природен дом, семејство кое се наоѓа во неволја, кое евентуално ќе ги реши своите проблеми и кое се надевам ќе дочека да ја види и Македонија како една подобра и поевропска земја. Споредувам со Европа и затоа што заблудата која ја живееме е слична иако не е еднаква. Какви сме ние делумно зависи и од Европа, нејзината иднина ќе ја формира и нашата, додека нашата сегашност е совршена парадигма за тоа што досега се случуваше и што не би требало да се случува во ЕУ. Зошто заблудата е двојна?

Европа не напредува затоа што многу земји членки мислат дека унијата и еврото можат да постојат и да опстојат покрај една унија предводена од суверените држави нации, разделена и политички необединета. Од друга страна, заблудата на Македонија е дека земјата не може да постои без ВМРО-ДПМНЕ и националистичкиот дух која таа постојано го всадува кај луѓето. Македонија не напредува затоа што е заробеник не само на погрешни политики и луѓе водени од тесни интереси, туку и затоа што доживува вистинска идеолошка и културолошка регресија. Ние, наместо да бидеме енергични кон актуелните проблеми и кон идниот напредок, сме енергични единствено кон минатото. Наместо да развиваме инклузивни политики и вредности, се затвараме и ограничуваме зад една лимитирана, анахрона и државно штетна ексклузивност.

Нормално, споредбата има свој голем недостаток, нивото на примитивизам во процесите кои се одвиваат на македонско ниво носат со себе една особена тежина. На крај на краиштата за заблудата на Европа постојат реални дебати и дискусии, некој сепак работи на решавање на проблемите, што и не е така лесно кога 27 различни интереси треба да се задоволат. Сепак, тоа што евентуално ќе го научиме од нашата заблуда и од заблудата на Европа, е дека многу од грешките кои Европа сега ги исправува, ќе мораме и ние да ги исправиме. Дека мораме да се зафатиме со вистинска работа ако мислиме да опстанеме и дека сами и изолирани, немаме никаква, ама баш никаква иднина. Конечно, лекцијата е дека тој што се обидува да ги решава проблемите ќе биде на вистинската страна од историјата, додека тој којшто нихилистички одбива да се соочи со реалноста е всушност осуден да исчезне од релевантноста.

Во еден брилијантен текст, некогашниот италијански министер за финансии, Томазо Падоа-Скјопа ја опишува денешната борба со која се соочува Европа. Полето на битка го дели на злите напаѓачи кои се кладат против Европа и еврото и добрата, но опколена тврдина, која всушност е ЕУ. Напаѓачите веруваат во кредото дека еврото не може да функционира во една политички необединета Европа, додека бранителите враќаат со борбениот извик: можеме! Иако противници и двете страни делат еднаква основна верба во следното: дека државата-нација е и ќе продолжи да биде апсолутниот суверен во рамките на своите граници. И двете страни веруваат дека меѓународните односи и понатаму ќе се базираат врз двојниот постулат на внатрешна хомогеност и надворешна независност, модел воспоставен преку договорот од Вестфалија во далечна 1648 година. И двете стани не успеваат да согледаат, дека денес живееме во еден поинаков свет. Дека политичката моќ не може да биде монопол на еден единствен субјект. Наместо тоа, та�� има потреба да се дистрибуира по вертикална линија, поаѓајќи од најлокалното, па националното, па континенталното и на крај, преку глобалното. И двете страни, а и сама Македонија, го игнорираат фактот дека историјата е динамичен процес придвижен од различни контрадикции, а не стабилна форма која секој може по своја желба да ја моделира.

Но, да дојдам до суштината. Во денешната ера, динамиката на историјата се состои во тешката потрага по оптимална дистрибуција на моќта, чија цел пак би била сеопфатна човечка агрегација, базирана врз заеднички интереси, наместо како што е случај кај нас, врз некаков трибален идентитет. Во оваа борба Европа се покажа како победник затоа што конечно се ослободи од тетеравењето, од поделбите и од предрасудите. Но во подлабока смисла таа загуби, затоа што долго време веруваше дека еврото и националниот суверенитет се компатибилни. Напаѓачите попрво ја разбраа таа некомпатибилност, но погрешија во нивниот заклучок дека еврото, наместо вестафалиската догма на крај ќе излезе најмногу оштетен. Оваа поука е и прашање за нас самите. Дали Македонија ќе одбере да биде на страна на напаѓачите, кои и понатаму ќе напаѓаат или ќе стане дел од тврдината која и понатаму ќе се брани и евентуално ќе победи во борбата против идеологијата на семоќната држава-нација?

Фактот што нашата влада систематски греши во политиките е поразително, но и донекаде поправливо. Тоа што потешко се поправа е нашиот изгубен углед, нашата етнонационална забеганост, идеолошката и културолошка регресија. Шизофренични и превртливи немаме никаква иднина и тешко некој да не цени. Погледне ги само контрастите. Во моменти кога земјата се промовира на врвни светски медиуми ја согледуваме големината на измамата и заблудата. Премиерот е на Си-Ен-Ен, каде ги фали нашите стратешки пријатели и цели, Америка и ЕУ, каде објаснува дека ние де-факто сме земја на НАТО, а заборава дека само неколку дена пред тоа преку својот советник пласираше теории на заговор за дестабилизација на земјата каде клучната улога ја имаат опозицијата и истите тие стратешки партнери. Или, какво е чувството додека оди рекламниот спот за инвестирање во Македонија и кога под тоа оди кајронот кој ве информира дека безбедносната состојба во земјата е фрагилна. Нашиот премиер како доктор Џекил и мистер Хајд! Нашата земја во раце на Партијата на исправениот грб и искривениот ум! Од сево ова, ќе заклучиме дека Македонија не е само земја која не знае добро да одбере, туку и тогаш кога одбира, го избира најлошото. Патот кон колапсот!

(Авторот е аналитичар)