Фабриката за автобуси „Санос“ под мраз

Билјана Ангеловска

Стопанска банка - Битола ја активираше хипотеката врз недвижниот имот на фабриката за производство на автобуси „Санос“, со што оваа скопска фирма се најде пред затворање. Но, од фабриката демантираат. Категорични се дека „Санос“ не се затвора, туку само се става во мирување, а обврските кон Стопанска банка АД Битола по основа на кредити за недовршеното производство кое се наоѓа во производната хала, а кои заедно со каматите достигнуваат 2,6 милиони евра ќе се покријат со продажба на дел од имотот.

„Традиција во производството на автобуси во Македонија се изгуби и вршењето на дејноста на ’Сан��с‘ стана нецелисходно. Поради тоа, но и поради многу други стопански непогодности, основачот одлучи да ја стави фабриката во мирување. Нема услови да продолжи да работи во Скопје, бидејќи не може да работи профитабилно. Но, ’Санос‘ има договор за продажба на лиценца и ноу-хау технологија и во најскоро време ќе биде дислоцирана, односно ќе продолжи да произведува автобуси во една од земјите со брзорастечки економии, каде што се погодни и условите за развој на вакво сложено производство“, појаснува Виолета Терзиоска, втор управител и финансиска директорка на „Санос“.

Според неа, домашната фабрика за производство на автобуси е обврзана да произведува нови автобуси си примена на Еуро 4 и Еуро 5 стандард, додека Владата дозволи увоз на употребувани автобуси со стандард Еуро 1. Истовремено, единствената јавна набавка на нови автобуси во изминативе 15 години им беше доделена на, како што вели, непроверени странски понудувачи од Украина и од Кина во однос на нивните европски хомологации. Од друга страна, пак, не постои стимулирање на превозниците од јавниот превоз на патници за набавка на нови транспортни средства и подобрување на условите за превоз на патниците во Македонија, ниту субвенции за извоз на домашниот производ на странски пазари.

„Имајќи го предвид сето тоа, сега е сосем непрофитабилно да се довршуваат почнатите автобуси кои беа наменети за домашниот пазар во договор со странски партнери и доставувачи на агрегати од најновата европска технологија. Бидејќи, илузорно е да се очекува домашните купувачи да набавуваат нови автобуси ’Санос‘ со Еуро 5 мотори“, вели Терзиоска.

Инаку, имотот на „Санос“ е проценет на малку повеќе од 26 милиони евра. Сопственикот Славе Распашковски вчера потенцираше дека долговите на фабриката кон Стопанска банка - Битола, вклучувајќи ги и каматите, се само една десеттина од вредноста на имотот.

Како што е познато, скопскиот производител на автобуси „Санос“ учествуваше речиси на сите тендери што ги распишуваше Министерството за транспорт и врски за набавка на двокатни автобуси. Но, и покрај неколкупати поништените набавки, домашната фирма не беше првопласирана ниеднаш, а редовно, како најповолни понудувачи беа посочувани кинеската или бугарската компанија. Сепак, „Санос“ не се откажуваше од учеството на тендерите, обидувајќи се да му укаже на инвеститорот (Владата) дека е подобро автобусите да ги прави домашна фирма, а не работата да и' се даде на странска компанија, бидејќи на тој начин можеше да се обезбеди работа за неколку години, а истовремено да се вработат и нови 500 лица. Но, државата не и' даде предност на скопската фабрика и ја склучи зделката со кинеската „Јутонг“. Речиси е извесно дека работата немаше да дојде до овој степен и фабриката можеби ќе се спасеше од затворање доколку Владата му ја довереше на „Санос“ изработката на 202 двокатни автобуса. Особено поради што што веќе извесно време фабриката едвај преживува и работи само кога има договорена зделка, а не континуирано.

Тоа дека економската криза тешко ги погоди гранките од стопанството кои и' припаѓаат на металната и електрометалната индустрија, најдобро покажуваат статистичките податоци. Според нив, само во првото полугодие од оваа година производството во металопреработувачката дејност е паднато за 24,7 проценти, додека, пак, производството на електрични машини и апарати за цели 58,8 отсто. Производството на моторни возила, приколки и полуприколки, дејност во која спаѓа „Санос“, во првите шест месеци забележало пад од 17,7 проценти. „Навистина ќе беше добро зделката со двокатните автобуси да ја добиеше ’Санос‘, оти во неа ќе се најдеа уште 100-ина други фирми. Тоа беше одлична шанса и ние да се инкорпорираме и речиси сигурно да ги преживееме наредните години. Но, немаше чекор за да се помогне, а ќе беше движечка сила и за другите дејности, како што се за производство на стакло, тапацири, метал...“, вели Аце Антевски, претседател на Здружението на електро и металопреработувачката индустрија на Македонија при Стопанската комора.