Претходен број

Македонскиот јазик ќе се штити со глоба во евра

Поголеми казни за нелекториран текст се новите измени на Законот за употреба на македонскиот јазик

Сите македонски фирми, институции, општини, медиуми... наскоро ќе мора да почнат сериозно да се занимаваат со правилна употреба на македонскиот јазик. Оние што се задолжени за рекламните паноа, на пример, доколку бидат напишани на латинско писмо, ќе платат висока казна. Фирмите, излозите, кафулињата, рестораните... своите натписи ќе мора да ги транскрибираат од латинско на кирилско писмо, освен оние странски фирми чии имиња се еднакво исти насекаде во светот. Одделни емисии во електронските медиуми, пак, наместо на англиски јазик, отсега ќе носат наслови на македонски јазик. Граѓаните велат дека е добро да се користат натписите на македонски јазик, но дека дел од нив преведени би звучеле смешно. На пример, „Нико шоп“ сега би го носел името „Нико продавница“, „Томато продукција“ би била „Продукција домат“, „Плеј-кафе“ би било „Кафе-игра“ итн.

Поминаа повеќе од десет години откако се донесе Законот за употреба на македонскиот јазик, но тој, според тврдењата на многумина компетентни, не се почитуваше. Деновиве, Собранието на РМ ги изгласа неговите измени и дополнувања кои ќе стапат во сила откако ќе се објават во „Службен весник“. Тоа подразбира секој нелекториран текст што ќе го објават правни лица, фирми, медиуми, општини, институции ќе плати глоба во износ од 2.500 до 3.000 евра. Глоба во износ од 700 до 900 евра, пак, ќе платат оние што дозволиле да се објави нелекторираниот текст. Со новите измени и дополнувања на Законот за употреба на македонскиот јазик, казните за отстапки од неговата правилна употреба драстично се зголемени од првичните суми. Иако досега не се познати казнувања за неправилна употреба на македонскиот јазик, сепак, во Законот стои дека со парична казна од 10.000 до 200.000 денари биле казнувани правните лица, додека за одговорните казната изнесувала од 1.000 до 35.000 денари. Причина да се донесат измените на овој закон, односно да се зголеми висината на казните, според поддржувачите на измените, е да се подигне свеста за значењето на јазичната култура во Македонија, со тоа да се зачува нормата на јавната употреба на македонскиот јазик.

„Во активностите на Годината на македонскиот јазик сите прашања околу неговата употреба беа разработувани. Со оваа манифестација се направи голем напредок. Институтот за македонски јазик може да дава сугестии како треба да се почитува јазикот, но не може никого да спречи како да го употребува. Сепак, тоа е работа на извршната власт. Добро е да се спроведуваат начини како правилно да се употребува македонскиот јазик, но не сум категорична дека не можеме да оставиме и простор за нешто што доаѓа. Односно, треба да бидеме подготвени за глобализацијата што го опфаќа јазикот, а таа влијае врз сите јазици на светот“, вели д-р Снежана Веновска - Антевска, научен советник во Институот за македонски јазик. Таа истакнува дека е добро што се спроведува Законот, но дека е добро, исто така, да постојат активности, како што беше манифестацијата „Година на македонскиот јазик“, кои ќе влијаат кон подигнување на свеста за сопствениот јазик.

Измените и дополнувањата на Законот за употреба на македонскиот јазик доаѓаат во годината која УНЕСКО ја прогласи за Година на мајчините јазици, а со тоа македонската Влада за Година на македонскиот јазик. Една од кампањите во Годината на македонскиот јазик беше токму неговата правилна употреба, особено на оние лица што се појавуваат во јавноста. Меѓу нив, и политичарите. Лорета Георгиевска - Јаковлева, директорка на Институтот за македонска литература, вели дека политичарите треба да имаат обврска правилно да го применуваат македонскиот јазик. „Кај политичарите се забележува виден напредок на правилна употреба на македонскиот јазик, односно желба тој правилно да се користи, што е за пофалба. И претседателот Бранко Црвенковски се труди, во суштина, колку што е можно поправилно да го употребува македонскиот јазик, но треба да му се укаже дека акцентот му е погрешен на повеќеслоговните и на членуваните зборови“, вели Георгиевска - Јаковлева. Таа посочува на катастрофалните грешки на употреба на македонскиот јазик, особено на веб-страниците на министерствата. „Особено голем број грешки се забележуваат на веб-страницата на Министерството за наука и образование. И собраниската веб-страница е полна со јазични грешки, но тоа е присутно и во законите. На пример, во најновиот Закон за високото образование стои рецензиона комисија наместо рецензентска“.

Сведоци сме во последно време на нелекторирани книги, списанија, на несоодветни преводи на телевизиски емисии и филмови... Георгиевска - Јаковлева вели дека постојат низа лекторирани книги, на пример, но полни со грешки. „Лекторирањето, секако, треба да биде задолжително за сите, меѓутоа и лекторот треба да има одговорност. Не да се бара само одговорноста кај куќите да ангажираат лектор. Туку да се одредат казни и за лекторите кои недоволно сериозно пристапуваат кон лекторирањето одреден текст, со тоа и да ја изгубат лекторската лиценца. Значи, казни не само за институциите, туку и за лекторите“, потенцира Георгиевска - Јаковлева.

Законот за употребата на македонскиот јазик ќе го спроведува Советот за македонски јазик и инспекциските служби на Министерството за култура. Измените и дополнувањата на Законот ќе се применуваат, велат од Министерството, се' додека не се назначи нов министер за култура. (Т.И.)