Судија и јавен обвинител само со просек 8

Текстот за Академијата за обука на судии и јавни обвинители крие низа стапици

Билјана Јовановска



Министерството за правда стокми предлог-закон за измени во Академија за обука на судии и јавни обвинители, кој, доколку деновиве биде усвоен во Собранието, во корен ќе им ги пресече плановите на огромен број млади што сакаат да се занимаваат со овие професии. Иако во писмото што го упати премиерот Никола Груевски до претседателот на Собранието за предлогот да влезе во процедура, пишува дека „овој закон произлегува од Националната програма за усвојување на правото на Европската унија“, во многу нешта тој ќе биде единствен во светот и невидена пречка за илјадници студенти на правните факултети, ама и на сегашни адвокати, јавната администрација ...

Интересно е дека сите правни факултети во државата, и приватните и државните, не се согласуваат со законските одредби за Академијата, која како образовна и научно-истражувачка јавна установа, практично, ќе мора да стане членка на некој од универзитетите. За нив многу работи во овој документ се спорни и правно неиздржани и бараат итно одржување на Интеруниверзитетска конференција на јавните и на приватните универзитети.

Бурни реакции навестуваат и 250 собрани потписи од студентите на правните факултети, собрани само во текот на еден ден. Денес во 12 часот студентите ќе одржат прес-конференција во универзитетскиот кампус, пред споменикот на „Св. Кирил и Методиј“, а потоа не е исклучен и протест. Идните правници се решени да одат до крај, бидејќи никој нема право на сред школување да ги условува со просек 8,00 сите што сакаат да станат судии или јавни обвинители. Затоа, на министерот за правда, Михајло Маневски, ќе му ги предадат барањата да го преиспита законскиот текст и да не им ја ограничува кариерата.

На Академијата ќе може да се запишат само дипломирани правници со завршено четиригодишно високо образование на правни студии со просек од најмалку 8,00 или дипломирани правници со стекнати 300 кредити, според Европскиот кредит-трансфер систем, исто со минимум просек 8,00 од двата циклуса на универзитетските студии. Ова значи дека најголемиот број правници немаат никакви шанси некогаш да станат судии и јавни обвинители, бидејќи сега само 20 отсто од студентите на правните факултети (од сите години на студии) го имаат бараниот просек. Со ова, државата им ги менува условите за студирање, бидејќи никој на над 5.000 правници што сега студираат на сите универзитети кај нас, при запишување на овој факултет не биле информирани дека вака високиот просек е услов за натамошно усовршување. Меѓутоа, дополнителен проблем е што фамозниот просек ќе им биде пречка и на сите вработени во органите на управата надлежни за спроведување на законите од областа на правосудството, како и на оние што што се занимаваат со финансиите. Или, поедноставено, за цела јавна администрација што работи на оваа проблематика.

Не помал проблем се и годините на школување и обука, кои мора да ги поминат сите што сакаат да станат судии или јавни обвинители. Влезот на Академијата нема да биде ни кус ни едноставен. Најнапред мора да се завршат правните студии, кои траат 5 години, потоа следуваат две години стаж пред да се полага задолжителниот правосуден испит, па дури потоа се полага приемен испит на Академијата за судии и јавни обвинители. По две години школување на оваа нова образовна институција и полагањето на завршниот испит на кој мора да се додаде и двегодишно работно искуство во судството, значи во најкус и идеален рок, неопходно е да се поминат цели 11 години.

За правните експерти е спорно, на пример, полагањето правосуден и завршен испит, од едноставна причина што такво нешто нема никаде во светот. Освен тоа, ваквите академии секаде се стручни школи, а никаде не се задолжително надвисоко образование, како што предвидува Академијата.

Згора на се', за упис на Академијата ќе се бара меѓународен сертификат за познавање на англискиот, за секој иден судија и ова, тврдат, е своевиден преседан, бидејќи првпат ќе се бара меѓународен сертификат за извршување државна функција. Поточно, кандидатот за влез на Академијата активно ќе мора да познава еден од официјалните јазици на Европската унија, од кои англискиот е задолжителен, но ова ќе мора да го докаже со меѓународни сертификати ТОЕФЕЛ, ИЕЛТС, ТОЛЕС, ИЛЕК, Кембриџ-сертификат, кои имаат и различен број бодови. Дека актуелната власт водела сметка нејзините кадри да поминат полесно, потврдува одредбата во законот за основање на Академијата, која вели дека познавањето на јазиците ќе важи дури по три години!