Матурантите сакаат да бидат менаџери

Резултатите од двомесечното тестирање покажале дека 66 отсто од матурантите имаат желба за менаџерски и за административни позиции

Миркица Поповиќ


Матурантите во нашата земја најмногу целат да бидат менаџери или административци, покажуваат резултатите на едно истражување. На спротивниот крај од нивните желби се занимања што се поврзани со грижа и помош на луѓе, уметност и слично. Друго е прашањето дали за професиите што најмногу ги сакаат имаат и соодветни предиспозиции.

Дека изборот на факултет и со тоа и професионална определба е сечија главоболка, не е ништо ново. За многумина завршениот факултет во денешни услови не е никаква гаранција за вработување во конкретното поле, туку само нешто на што ќе се сеќаваат додека градат кариера во друга насока. Економисти работат како графички дизајнери, правници на средина на кариерата се откажуваат и заминуваат да работат во секторот за односи со јавност, информатичари повеќе почнуваат да ги студираат мас-медиумите, примерите се безбројни. Комбинираните студии се вин-вин избор.

Но, фактот дека во државата почна да се спроведува проект за професионална определба на матурантите е вест што се очекува добро да им легне на сегашните и идните матуранти. Високата школа за новинарство и односи со јавноста и бизнис академијата „Смилески“, во соработка со Министерството за образование и наука, годинава го спроведоа проектот за професионално насочување на матурантите „МОКУ – Матрица на очекувана кариерна успешност“. Во проектот биле опфатени 7.738 матуранти од средните училишта од целата држава, кои доброволно се тестирале за вештини и афинитети. По тестовите секој матурант добил матрица со професиите што се најсоодветни според нивниот тип на личност.

Минатогодишниот извештај „Долг е патот до општество базирано на знаење“ од истражувањето на Фондацијата отворено општество за образованието во државата посочува дека националните политики за проширување на средното стручно образование треба да обезбедат стручни насоки што ќе резултираат со квалификации што се доволни за вклучување на пазарот на труд. Во извештајот се посочува дека треба да се обрне внимание на советувањето на учениците за најдобрата опција, а не послабите ученици според успех да се насочуваат во стручните училишта.

Професорот по кадровски менаџмент Цветко Смилевски вели дека изборот на студии најмногу се прави според најпопуларните професии во моментот, што не значи дека секогаш тие професии одговараат на карактеристиките и можностите на личноста. Според Смилевски, овој начин на тестирање помага за носење одлуки во клучни моменти, бидејќи матурантите ќе бидат пообјективно информирани за нивните способности во споредба со побарувањата на пазарот на труд. „Кај нас одлуката за избор на факултет се носи врз основа на моментните импресии, а не врз основа на карактеристиките и способностите на личноста. Од општествен интерес е да продолжи ваквиот начин за професионално насочување, бидејќи доколку насочувањето на учениците се направи со време ќе имаме покомпетентни и попрофесионални кадри за работа, кои ќе бидат позадоволни од својата професија“, истакнува професор Смилевски.

Досега студентите се насочуваа за понатамошните студии и кариера преку пакет-програмите во средните училишта, каде што може да се избере: природно-математички, јазичен и општествено-хуманистички пакет. Според Смилевски, индикатор за потребата за стручно насочување е и големиот интерес на матурантите за темата. Имено, минатата година доброволно за вакво тестирање се пријавиле 3.000 матуранти, додека годинава бројот е речиси 8.000 матуранти. Смилевски смета дека овој значителен пораст на интересирањето се должи на се' поразвиената свест и потреба младите подобро да се информираат за своите идни чекори и одлуки, што ќе им помогнат да се подобрат и усовршат на личен и професионален план.

Резултатите од двомесечното тестирање покажале дека 66 отсто од тестираните матуранти имаат желба за менаџерски и административни позиции, технички и производствени професии, трговија и продажба. Професиите, пак, што одговараат на типот на личноста на мнозинството тестирани матуранти се: менаџерски професии во мали бизниси, владини служби, полиција, банкарство, трговија, градежништво и образование за технички и економски предмети. Меѓутоа, резултатите покажуваат и дека најголем број матуранти поседуваат интерперсонални, телесни и просторни вештини што не се клучни за професиите за кои имаат афинитети.

Она што двете институции кои го спроведуваат истражувањето сметаат дека е интересно што само 4 проценти од тестираните матуранти имаат афинитети за професии, кои нудат грижа и помош на луѓе, каде што емоционалниот, интелектуалниот и духовниот развој на луѓето е примарна активност или, пак, професии што бараат креативно или уметничко изразување. Тука спаѓаат работа во образование, здравство, социјална работа, психологија и советување, новинарство, религија и уметност. Според заклучоците од истражувањето, кај нас најголемо внимание треба да се посвети на развивање на лингвистичката вештина, односно на способноста за ефективно користење на јазикот за искажување, за усно и писмено изразување и вербално искажување за постигнување на саканите цели.

Податоците се добиени со анализа на резултатите од тестирањето спроведено е врз 36,75 проценти од вкупно 21.051 матурант од 78 државни и приватни средни училишта. Во проектот биле вклучени 138 педагози, психолози, кариерни советници и социолози. (М.П.)