Универзитетот и Владата на суд?

Билјана Јовановска

Доколку власта не се откаже од идејата за растурање на најстариот државен Универзитет, случајот лесно може да се најде пред судските органи. Во Ректоратот на „Св. Кирил и Методиј“ не ја потврдуваат оваа можност, ниту ја негираат, но ако работите стасаат дотаму, ова би било прво вакво решавање на клучно прашање за иднината на УКИМ.

Ректорот Велимир Стојковски и министерот за образование, Никола Тодоров, кој одново ја актуализираше идејата за расцепкување на УКИМ, минатата недела имаа состанок да ги „испеглаат“ несогласувањата, но власта не ретерира. Тешко се откажува од проектот стар 15 години, а универзитетската фела, барем официјално, не покажува знаци на попуштање пред притисоците. Напротив, сметаат дека не постојат оправдани причини за растурање на Скопскиот универзитет.

Ако власта бара Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ да се подели во пет помали целини, наводно, по теркот на Сорбона, нејасно е дали истиот принцип ќе важи и за другите државни универзитети, како што е, на пример, за Штипскиот „Гоце Делчев“, кој се смета за партиски проект и кој е формиран пред три години и има 13 факултети. Колку за споредба, најстариот државен универзитет, кој зад себе има шестдецениско постоење, го сочинуваат 21 факултет.

Бидејќи, раситнувањето на УКИМ ќе подразбира менување на Законот за високо образование, во кој се говори за интегриран универзитет, може ли тој да се однесува само на Скопскиот универзитет? Правно тоа би бил тежок преседан и УКИМ не би имал никаков проблем да го оспори пред Уставен суд. Исто како што и сега ги има аргументите во свои раце, зашто сите универзитети имаат уставно загарантирана автономија и само тие одлучуваат за својата иднина. Делбата на УКИМ во никој случај не е нешто што би требало да го прави власта и затоа оваа иницијатива и ја квалификуваат како најгруб упад во автономијата.

Пред пет години во Хрватска политичките структури имаа амбиција да го „прекројуваат“ тамошниот најстар државен универзитет - Загрепскиот, но прикаската многу брзо излезе преку граница. Ректорската управа на Загрепскиот универзитет на притисокот на ХДЗ одговори со писмо кое го испрати до „Магна карта“, чиј потписник е, па власта многу брзо мораше да се откаже од својот политички проект за „внатрешна фрагментација на Универзитетот“. Од „Магна карта“ експресно реагираа и побараа Владата да ги тргне рацете од Загрепскиот универзитет и во целост да ги почитува европските принципи што повикуваат на институционален интегритет и автономија.

Неспорно е дека УКИМ има слабости во функционирањето, но факт е дека како институција има правни механизми да се заштити од распарчување. Во нашиот случај, кога државата се залага за интегрирањето на Република Македонија во Европската унија, не би било добро до Брисел да стаса и писмено известување дека правата и слободите на Универзитетот со кој почнало високото образование кај нас се нарушени.