Од готвачот на Адријана Алачки

Новогодишно мени со љубовен зачин

Познатата фолк-пејачка Адријана Алачки, авторка на првиот македонски традиционален готвач, за читателите на „Утрински весник“ направи избор на традиционални специјалитети што ќе го збогатат нивното новогодишно мени. Со предлог-изборот на јадења, Алачки ја честита Новата година, а на домаќинките им порачува да подготват нешто убаво за своите најмили со што ќе им ја укажат својата љубов и внимание, напоменувајќи притоа воопшто да не штедат на љубовниот зачин. „Од него ставете најмногу и засладете нечија душа“, порачува Адријана. (К.Ш.)

ПОЛНЕТ КРОМИД


Потребни состојки:

8 големи главици кромид

300-500 г домашни колбаси

4-5 чешниња лук

1 китка магдонос

1 филџан лебни трошки (или сув леб)

1 филџан млеко

1 филџан масло за јадење

1 говедска коцка за супа

вода по потреба

сол по вкус



Начин на приготвување:

Главиците кромид се лупат и се ставаат да се варат 5 минути во солена вода. Потоа се вадат и се оставаат да се исцедат и да се оладат. Потоа со мала лажичка или со нож се длабат во средината. Тоа што ќе се извади ситно се сечка и се пропржува во тава на загреано масло околу 5 минути, колку да омекне и кромидот да добие стаклеста боја. Потоа се додаваат ситно исечканите домашни колбаси, истолчениот лук и лебните трошки или сувиот леб (кој претходно го потопуваме во млеко). Сето тоа добро се пржи и на крај се додава исечканиот магдонос.

Главиците кромид во издлабената средина се полнат со приготвениот фил. Се редат во земјена тава една до друга исправени со отворот нагоре. Остатокот од филот се реди околу кромидот на дното од тавата.

Говедската коцка за супа ја ставаме во сад за варење со 2,5 дл вода да проврие. Тавата со полнетиот кромид ја прелеваме со приготвената супа. Потоа ја ставаме да се пече во загреана рерна на 250°С околу 45 минути. Тавата е готова кога кромидот ќе омекне, ќе поцрвене и ќе испари течноста од тавата. Се служи топло со гарнир од варен ориз, варен компир и салата по вкус.



КУМАНОВСКИ МЕЗЕЛУК



Потребни состојки:

500 г црн дроб (телешки или јагнешки)

500 г бел дроб (телешки или јагнешки)

500 г слезина

500 г чкембе

1 телешка глава

1 телешки јазик

1 срце (јагнешко, свинско)

1 филџан масло за јадење

2,5 дл бело вино

1 супена лажица брашно

1 пашканат

1 китка магдонос

5-6 чешниња лук

2 супени лажици црвен пипер

1 кафено лажиче мелен црн пипер

1 супена лажица мешан сув зеленчук

1 супена лажица сенф

сол по вкус



Начин на приготвување:

Во длабок сад со вода се вари телешката глава се' додека месото не се одвои од коските. Кога ќе се свари, се ситни и се става во тавата, каде што ќе се пече мезелукот. Течноста од сварената глава се прецедува и се одложува за натамошна употреба.

Чкембето треба убаво се исчисти, а потоа се става да се вари.

Секој вид од наведеното месо се вари во посебен сад, затоа што за секое месо е потребно различно време за варење. Откако чкембето ќе зоврие, првите две води се фрлаат, а во третата се остава да се вари.

Откако ќе се сварат, водата се цеди и месото се сечка на ситни коцки. Напомнуваме дека откако ќе се свари јазикот, прво треба да се излупи, а потоа да се исечка.

Вака исечкано, целото месо се става во голема длабока земјана тава и треба да зафати 2/3 од тавата. На исечканото месо му се додаваат ситно исечкан пашканат, мешан сув зеленчук, магдонос, бело вино, лук и сенф. Сето убаво се промешува, се налева со прецедената течност каде што се вареше телешката глава. Се пропржува брашното, се трга од оган и се додава црвениот пипер, се промешува и се прелева врз содржината во тавата. Се промешува уште еднаш и се става во загреана рерна да се пече на 250 степени. Кога мезелукот ќе почне да врие, температурата се намалува на 150 степени и се остава да се вари уште 2 часа.

Овој специјалитет потекнува од Кумановскиот регион и е вистинска атракција на трпезата.



БАКЛАВА СО ВИШНИ



Потребни состојки:

1 кг вишни (исчистени и исцедени)

1 кг готови кори

1 шолја кисела павлака

1 пакетче прашок за печиво

2 пакетчиња ванилин шеќер

1 шолја (од павлаката) шеќер

1 филџан масло за јадење

4 јајца



Шербет:

3 шолји шеќер

2 шолји вода

2 пакетчиња ванилин шеќер

1 супена лажица цеден лимон

рендана кора од 1 лимон



Во длабоко тенџере го ставаме шеќерот, водата и ванилите да вријат, но не повеќе од 10 минути. Пред да биде готов шербетот, му се додава ренданата кора од лимон и лимоновиот сок.



Начин на приготвување:

Во длабок сад ги матиме јајцата и шеќерот. Кога ќе добиеме пенаста смеса, го додаваме и маслото. Потоа се додава павлаката, прашокот за печиво и ванилиниот шеќер и сето заедно се мати, додека не се формира хомогена смеса. Филот и корите ги делиме на два дела.

Плехот од шпорет се подмачкува со масло и се реди првата кора, се попрскува со филот и врз неа ја редиме втората кора. И втората кора ја попрскуваме со фил и се' додека не се потрошат корите и филот од првиот дел. Врз филот од првиот дел се редат вишните и се покриваат со кора. Постапката се повторува со корите и филот од вториот дел: кора-фил, кора-фил. Завршуваме со фил. Се сече на коцки и доколку ви остане малку од филот, слободно истурете го врз баклавата по сечењето. Се пече во загреана рерна на 150 степени. Се вади од рерна и се остава малку да се излади. Изладената баклава се попарува со врел шербет. Се остава да се излади на собна температура, па се сервира.



БАКРДАНИК СО ЏИМИРИНКИ



Потребни состојки:

1 кг пченкарно брашно

2,5 литри вода

500 гр џимиринки (или свинско месо

- пафлак)

1,5 дл масло за јадење

сол по вкус

Начин на подготовка:

Џимиринките ги ставаме во тава малку да се пропржат за да пуштат од сопствената маст. Доколку имаме свежо свинско месо (од пафлак) или сланина, го сечкаме на ситни коцки. Во загреано масло го пржиме месото се' додека не добие румена боја, а по површината да стане крцкаво.

Во длабок сад зовриваме водата со малку сол. Пченкарното брашно го истураме во водата што врие без да мешаме. Ќе се обликува неправилен куп од брашното, кој подоцна под дејство на водата што врие, ќе се стврдне. Со сукало правиме мала дупка во средината на пченкарниот куп и во неа додаваме малку масло. Потоа го оставаме на тивко да се вари. Почнуваме да мешаме со сукалката за да го разбиеме сварениот пченкарен куп и да добиеме густа смеса.

Во посебно тавче на оган го загреваме маслото. Кога ќе почне да врие, го полеваме бакрданикот со врелото масло и мешаме се' додека смесата не го прими маслото.

Приготвениот бакрданик го ставаме во садот за служење. Врз него со лажица посипуваме од мрснотијата од прженото месо и на крај во средина ги ставаме џимиринките (прженото месо).

Се послужува веднаш по приготвувањето.

Уживајте во овој македонски специјалитет!



ПОДВАРОК



Потребни состојки:

2 главици кисела зелка со средна големина

800 г чадено месо (кременадла, ребро, бут)

1 главица кромид

1,5 дл масло за јадење (или свинска маст)

1 супена лажица машан сув зеленчук

1 супена лажица црвен пипер

2-3 дафинови листа (ловоров лист)

неколку зрна црн пипер

вода по потреба



Начин на приготвување:

Во подлабоко тенџере со вода се става чаденото месо, кое претходно е исечено на покрупни парчиња, да се обари околу 10-ина минути. Потоа се вади од тенџерето и се префрлува во чинија.

Во тавче на загреано масло се пропржува истото месо неколку минути. Кога ќе зарумени и кога ќе се почувствува пријатен мирис, го тргаме тавчето од оган. Месото останува во тавчето се' додека не се нареди во тавата.

Киселата зелка ситно се сечка и се цеди од течноста.

Во длабок сад се става да се загрее маслото и во него се пропржува кромидот. Кога кромидот ќе се испржи, се додава сечканата зелка и сето заедно се динстува околу 40-ина минути со постојано мешање. Кога водата од ќе испари, се додава мешан сув зеленчук и мелен црвен пипер. Убаво се промешува и садот се трга од оган.

Вака испржената зелка се претура во земјена тава, се додаваат зрната црн пипер и дафиновиот лист и одозгора се реди чаденото месо. Се налева со вода колку да го прекрие месото. Земјената тава се става да се пече во загреана рерна на 180°С, приближно 2 часа. За време на печењето одвреме-навреме се промешува за да не задгори. Подварокот е печен кога ќе изврие целата течност од тавата и остане само масло.

Подварокот се служи топол, а може и ладен, во зависност од вкусот. Може да се послужи и со сува потпечена везена пиперка.

Во Македонија ова јадење се приготвува традиционално во зима кога имаме кисела зелка. Најчесто е на трпезата за време на новогодишните празници, божикните празници и неделните семејни ручеци.