Многу плати со многу нули - држи ли уште рамниот данок

Праведно ли е оние со минимални плати и оние со екстремно високи примања да плаќаат ист процент на данок

Александрија Стевковска


Богаташ со плата од 63.000 евра и просечен граѓанин со плата од 200 евра државата ги оданочува со иста стапка од 10 отсто! Јавноста е во недоумица дали е праведно оние со минимални плати и оние со екстремно високи примања да плаќаат ист процент данок на државата? Зарем оние што земаат голема плата не треба да плаќаат и повисок данок? Во ваква ситуација логично се наметнува прашањето дали треба сите да плаќаат ист данок или, пак, да се воведат прогресивни даноци.

Неодамнешната објавена листа на 10 највисоки плати исплатени во државава лани покажува дека овдешните менаџери воопшто не се за жалење. Така, покрај првиот на листа со највисока плата од 63.000 евра и натамошниот редослед не остава никого рамнодушен.

Имено, втора највисока менаџерска плата во Македонија била 34.000 евра, третата 31.000 евра, четвртата 25.000 евра, а петтата 20.000 евра. На десетто место од оваа листа се наоѓа менаџер на кој компанијата му исплаќала секој месец по малку повеќе од „скромни“ 15.000 евра. Значи нашите менаџери се и предобро платени, барем за наши услови.

Прашавме во Министерството за финансии дали воопшто има иницијатива за враќање на прогресивното оданочување, но не успеавме да добиеме одговор.

Дел од експертите сметаат дека е потребно враќање на прогресивното оданочување. Повисокото оданочување на граѓаните со високи примања, според нив, ќе овозможи редовно да се полни буџетската каса, и затоа е добро да се воведе. Тие тврдат дека Македонија е една од ретките земји што применува рамен данок, а повеќето развиени земји, како што се САД и Велика Британија, употребуваат прогресивен данок со кој граѓаните и компаниите се оданочуваат различно според приходите што ги остваруваат.

„Рамниот данок не требаше ниту да биде воведен. Требаше само да се кренат праговите на оданочување, на пример, над 1.000 евра плата, да се плаќа персоналец од 15 отсто, над 2.000 евра 18 отсто данок, а над 2.000 евра плата да се плаќа пресоналец од 23 отсто“, смета универзитетскиот професор, Ванчо Узунов, според кого, прогресивниот данок може да се воведе за вработените кај персоналниот данок на доход, додека за фирмите може да биде оставен во функција рамниот данок како стимул за инвестирање.

„Воведувањето прогресивен данок го предвидува економското право во држави каде што има огромни социјални разлики, односно има луѓе што едвај преживуваат, а други имаат вили и палати. Ако некој заработува 15.000 евра месечно од дивиденди од акции или пак, имаат имот што вреди повеќе од 300.000 евра, сосема е исправно да плаќа над 20 проценти од целокупниот приход“, смета Узунов.

Според него, примената на овој данок ги удира по џебот богатите граѓани, ама затоа ќе има повеќе пари во буџетот и државата не ќе мора да се задолжува кај граѓаните и банките со издавање државни записи или со емисија на еврообврзница.

Сличен е ставот и на професорката Марија Зарезанкова-Потевска, која вели дека тие што земаат повисока плата треба да плаќаат поголем персонален данок на доход од 10 проценти.

„Сепак, честото менување на даночната политика создава лош имиџ за државата, давајќи слика за неконзистентна владина политика. Се разбира, прогресивниот данок е поправичен, бидејќи оние што заработуваат повеќе би требало да плаќаат повеќе данок. Со прогресивната даночна стапка се мисли на сиромашните, но се обесхрабруваат големите да се развиваат и да се прошируваат зашто ќе плаќаат повисоки даноци. Сепак, ова прашање има и добри и лоши страни“, објаснува Зарезанкова-Потевска.

Се претпоставува дека Владата нема да воведе нов данок за богатите, бидејќи не се отстапува од замислата да се прикаже земјава како дестинација со ниски даноци, а и не се сака да се зададе нов удар врз џебот на граѓаните и компаниите.