Косово со Тачи на тенок мраз

Како ќе успее Хашим Тачи сега да направи влада кога е толку многу оцрнет во европската јавност

Димитар Чулев


Хашим Тачи неделава патува во Хаг, но не по барање на Трибуналот и во врска со сомневањата дека бил замешан во монструозната трговија со човечки органи, туку да се види со некогашниот соборец Рамуш Харадинај, кој чека судење за направени воени злосторства. Средбата, наводно, е со цел Тачи да побара поддршка од Алијансата за иднината на Косово, партија чиј лидер е токму Харадинај, околу изградбата на платформа пред претстојните преговори на Приштина со Белград.

Неофицијално, иако во Алијансата го негираат тоа, Тачи оди во Хаг по „дил“ за формирање идна влада, што е особено значајно во момент кога меѓународната јавнос�� и особено западните сојузници испраќаат студени сигнали кон искомпромитиранот Тачи, но и кон Косово, кое неполни три години по прогласувањето независност, западните медиуми го опишуваат како максимално корумпирана држава-џунгла. „Скандалот со шверцот на човечки органи ќе го блокира обидот на која било влада на Косово да го трасира патот на новата балканска држава кон ЕУ“, напиша деновиве британски „Економист“.

Извесно е дека Тачи ќе има проблем да најде сојузници за составување нов кабинет. По пукањето на коалицијата со Демократскиот сојуз на Косово (ДСК) на претседателот и лидер Фатмир Сејдиу што доведе до предвремени избори на 12 декември, нов брак од интерес на Демократската партија на Тачи со ДСК би бил политичка перверзија. Тачи веќе го заобиколи кога во саботата направи договор за формирање идна влада со мултимилијардерот и лидер на Алијансата ново Косово, Беџет Пацоли, кој мина како петтопласиран на вонредните избори. Но, на 33,5 отсто гласа на Тачи, седумте отсто од Пацоли се премалку, оттаму многу е извесно дека Тачи смета на гласовите на четвртопласираната Алијанса на Харадинај, но и на ситните гласови на поситните партии, како што е Демократскиот сојуз на Дарданија.

Колку ќе успее да ги приклучи во евентуално идната влада сега откако доби багаж на потенцијален злосторник што раководи со шверцот на наркотици и оружје, треба да се види, но договорот со Пацоли е ветувачки. Најбогатиот Албанец на светот, кој вели дека собрал „доволно пари да го купи Косово“, не ги крие своите намери од бизнис да се префрли во политиката. Во влада во која неговата мала партија би добила силно место (премиерско, на пример) неговите амбиции ќе почнат да се остваруваат. Тоа му одговара и на Тачи, кој иако се' уште не е ни почнат процесот за докажување на неговото криминално минато, е драматично дискредитиран.

Во играта „состави ја новата влада“ сигурно ќе нема место за третопласираната партија Самоопределување на вечниот бунтовник без причина, Албин Курти, студентски лидер во втората половина на 90-тите со стаж на српски затвореник по 1999 и контраш на сите политички опции во Косово. Курти не е подобен, бидејки е против присуството на меѓународните сили на Косово, кои ги смета за колонизатори, а во последно време отворено се залага за спојување на Косово со Албанија, нешто што со планот на Марти Ахтисари беше посочено како прва и основна невозможност. Токму оваа големоалбанска платформа му донесе 17 отсто од гласовите на Самоопределување што дебитираше на овие избори. Но, и името Вилијем Вокер, 75-годишниот американски дипломатски ветеран, чиј извештај за наводниот српскиот масакар врз албански цивили во селото Рачак во 1999 створи бришан простор за 78-дневното НАТО бомбардирање на Србија. Вокер, случајно или не, беше надлежен за изборната кампања на Албин Курти.

Како овој ангажман на поранешниот клучен човек на посматрачката мисија во Косово се посматра во САД, тешко е да се процени. Извесно е, како што коментираат некои весници, дека Вашингтон и ЕУ елегантно сакаат да се дистанцираат од политичките фигури со проблематично минато „и со барут на рацете“, но дали нови луѓе од калибарот на нестабилниот Курти и со големодржавни амбиции треба да бидат алтернатива?

Некои аналитичари Албанци во Македонија деновиве излегоа со став дека Курти и не е незначајна фигура, а неговата програма не е неостварлива. Ако никој во 90-тите не верувал во отцепување на Косово, а пред 2007 никој не веруваше во можно осамостојување, сега, исто така, невозможно изгледа формирањето заедничка држава на сите Албанци! Што не значи дека на тоа не се работи и покрај декларативните официјални изјави од Тирана и Приштина дека се тоа глупости, зашто Албанците на Балканот и без тоа ќе се обединеле во рамките на ЕУ!

Напротив, жестоките напади врз Тачи и косовските институции по извештајот на Дик Марти, можат да имаат обратен ефект и да се претворат во катализатор за нова хомогенизација на сите Албанци на Балканот и во дијаспората. „Доказите што ги откривме се најважни, бидејќи се разликуваат од вообичаените слики на ОВК, како герила што се бореше да ги одбрани правата на својот народ на Косово“ – пишува Дик Марти во извештајот.

Но, колку ќе биде посилен притисокот однадвор, толку ќе биде посилна мобилизација во албанските редови. „Најдобро решение засекогаш да бидат разјаснети сите обвинувања и клевети е соработката со националното и меѓународно правосудство“, порача албанскиот премиер Бамир Топи. Силната (и богата) заедница на Албанците од Швајцарија (200.000 лица официјално) го побара истото…

Случајот Тачи, меѓутоа, ништо нема да измени околу статусот на Косово, кое веќе е признато од над шеесет држави. Стекнатата сувереност не може да се доведе под прашање колку и да е тешка вината на еден премиер. Свесни за тоа, во Србија на скандалот реагираат воздржано, а Белград нема ни да се обиде да ја обнови потерницата по Хашим Тачи.

Но, повеќе од јасно е дека во дијалогот Приштина-Белград, што е еден од предусловите за европските амбиции на Србија, ќе има „дополнителни моменти“. На пример, како што проценува Тагесцајтунг „ниту еден Србин нема да се согласи да седне на преговарачка маса со Тачи. Но, без него (како победник на изборите) ќе биде речиси невозможно да се формира влада во Приштина“.