Претходен број

Мислења

Источно од името

Петар Арсовски

Или самите ќе мора да го надраснеме масовниот комплекс за да можеме да тргнеме напред или решението ќе ни биде соопштено

По неколку неуспешни обиди, конечно, навикнавме на политичкото насилство врз сопствениот национален идентитет приближно како магаре на ќотек. Со текот на времето, онака напатени од постојаните обиди за негирање и присвојување на сите особености на македонското, на ниво на нашата масовна психологија, сами си создадовме низа комплекси и симптом на одвоени невротични карактери, кои само ни одмагаат во актуелната ситуација на проблемот со името. Овие масовно раширени комплекси претставуваат најсериозна пречка во обидот да дефинираме и опстоиме на една издржана и рационална преговарачка позиција. Затоа колективно сме неспособни истовремено ментално да ја процесуираме реалноста на потребата од компромис, без притоа таквиот процес параноично да засега во себедефинирањето или да поттикнува хистеричен страв дека таквата дефиниција би ја изгубиле прифаќајќи дијалог.

Во основа, на македонскиот национален идентитет ’рбетот му е веќе скршен. Како пластелин, цело време трпи различни удари од различни страни, а најмногу од домашните квазиинтелектуал-патриоти. Со тоа, тој е претворен во аморфен конструкт на кој му недостасува централна оска, столб на кој различните особености на нашата национална историја би биле заковани и закотвени. Затоа, во нашата масовна психологија, како стопено стакло, вака недефинираниот идентитет ја поприма особината на кој било сад во кој ќе биде истурен. Така, на пример, во фокус-групи, на прашањата од каде влечеме корени, го добиваме следново: дали сме антички Македонци – да. Дали сме словенски Македонци – пак да. Дали сме Македонци по теркот на Гоце Делчев или можеби по АСНОМ? Да и да. Според ова, единствен можен заклучок е дека во еволуцијата на планетата прво настанале Македонците, па потоа амебата. Потоа, едно врз друго, тотално се расипала работата. Значи, само ние Македонците сме се спасиле од целокупната декаденција на еволуцијата, зашто успешно генетички сме се замрзнале пред сто милиони години.



Генетиката настрана, нашиот однос кон прашањето на името и идентитетот, токму поради нашата несигурност во овие две категории, се манифестира на ниво на масовна психологија како однос на невротична личност која функционира на база на комплекси. Затоа, апсурдно, на прашањата во анкетите дали сте за брза интеграција на РМ во НАТО, над 80 отсто одговараат со „да“ и истовремено над 80 отсто се против компромис за името. Ова е класичен симптом на масовен комплекс. Во својата суштина, тој се одликува со неможност за соочување со реалноста, која е веќе дефинирана, и тоа со поголеми геополитички инструменти. Таа гласи: или компромис и иднина или енкасулиран идентитет, но без иднина. Без исклучок, Македонија ќе мора да го одбере едното од овие две. Колку побрзо толку поевтино.



Во меѓувреме, сосема во духот на манифестација на комплексот, се забележува масовна хистерија. На секого или на секоја група што помислува да инсинуира дека некој компромис за името со Грција ќе мора да се најде им се приоѓа со хистеричен линч. Ова најчесто доаѓа од аналните „експертско“ национал-патриотчиња или од УДБ-а новинарчиња. Едните, кога не летуваат на Халкидики, постапуваат „по нареѓењу“, силејќи ја масовната параноја, а другите во масовната хистерија за ова прашање ја здогледаа шансата за признание и популарност, па здушно побрзаа да мантраат заедно со масата: едно име имамеее... Она што овие две категории не го сфаќаат е дека додека ја изнудуваат својата популарност, нанесуваат непоправлива штета што ќе ја плаќаат нивните деца.

Ваквиот однос на хистерија е вкоренет како болна слепа точка што засега во несвесното: одбивањето и неспособноста за рационално процесуирање и анализа на можните излези од оваа позиција. Во ваков амбиент, како впрочем за секој невротичен пациент, најлошо решение е соочување со комплексот. Тој секогаш самиот себеси се вакцинира против разум. Така, оние што ќе дојдат во ситуација да мора да се соочат со поинаков став или низа различни аргументи, или одбиваат разговор, или ad-hominem ги напаѓаат оние што мислат различно, или едноставно немаат доволен ментален капацитет да се соочат со спротивставени мислења. Ова денунцијантство на своја кожа го осетија оние малкумина кои се обидоа за ова прашање рационално да дебатираат: веднаш нивните аргументи беа ништени, а тие самите нападнати како предавници. Најверојатно, едноставен лек нема. Или самите ќе мора да го надраснеме овој масовен комплекс за да можеме да тргнеме напред или (поверојатна варијанта) решението ќе ни биде соопштено.



Најлошото во оваа ситуација е што овие симптоми им одат во прилог на деструктивците и во Грција и во Македонија. Ваквиот масовен ксенофобичен амбиент во основа е Мека за сите оние што имаат цел да ја манипулираат ситуацијата. Такви има многу: едни сакаат да ја забават националната еманципација за да можат национализмот и понатаму да го продаваат како религија и така да задржат доминантно влијание врз психологијата на сопствените гласачи; други квазиинтелектуалци и контрапатриоти ја увиделе можноста низ ова прашање сега да се возат во масовката пробуткувајќи ги сопствените небулози. Македонските политичари не се ништо подобри: едните го јавнале овој наплив на национализам како цунами и го користат во сопствена агенда, притоа низ своите инсталации провидно засилувајќи ги комплексите и хистеријата. Другите, пак, толку се фемкаа околу изнесувањето на својот став, цело време сакајќи двојно да ќарат: ем да бидат прогресивни (Западот ќе ги сакал) ем да го искористат комплексот на народот за рејтинг, па така, сега ги изгубија и двете. „Запад ги отпиша, а народот не ги запишуе“.

Во ваквата какофонија и општа национална реденка, најмногу губи преговарачкиот процес. Неспособни сме да се соочиме со сопствените позиции и суштински да ги анализираме елементите на нашиот идентитет. Така би дознале што е, а што не е дел од коренот на нашето битие и многу полесно би ја дефинирале фамозната „црвена линија“.

(Авторот е магистер по политички комуникации)