Едиторијал

Нападите врз Глигоров

Александра М. Митевска

На Денот на независноста нема да се доделува државна награда „Киро Глигоров“. Таков е епилогот од дводневната исцрпувачка расправа во парламентот, во која на говорницата беа извадени доста валкани алишта, додека со многу страст, а со малку издржани аргументи се дебатираше за историските текови од антиката до денес, а пратениците не штедеа епитети за меѓусебна дисквалификација... Некои ја преоценуваа и улогата во поновата македонска историја на Глигоров, кому му симнаа капа многумина светски политичари и дипломати - негови современици, на кои не им беше потребна „временска дистанца“ за да ги сфатат заслугите на првиот претседател на независна Македонија.

Една позитивна иницијатива за воведување државна награда произведе многу негативна енергија во законодавниот дом и сосема ја измести дискусијата од лежиштето. Но, жолчната расправа за ликот и делото на Глигоров не смени ништо суштинско (државна награда во чест на првиот шеф на државата немаше и ќе нема, барем уште догледно време), освен што исфрли на површина многу фрустрации и уште повеќе ја изостри перцепцијата за длабока поделеност во политичко ткиво на Македонците, особено за прашања што го допираат минатото.

За одлуката на владејачките пратеници да го осуетат предлогот на опозицијата за нова државна награда која би го носела името на Глигоров може да се каже дека беше очекувана. Јасно е дека ВМРО-ДПМНЕ нема туку така да излезе од својот код на однесување и да прифати иницијатива што потекнува од политичкиот противник, особено ако таа се однесува на личност која не припаѓа на нивниот идеолошки табор. Во најдобар случај, имајќи предвид дека во плурално општество н��чии дела се поважни од политичката определба, можеше да се очекува владејачката гарнитура да настапи со некоја паралелна иницијатива, што и се' случи со неуспешниот обид името на Глигоров да го носи булеварот кој почнува од мостот „Тодор Александров“...

Од аспект на таа вечна политичка битка, да речеме дека одлуката на владејачкото мнозинство да ја отфрли идејата за нова државна награда е легитимна, како што е легитимен и предлогот на опозицијата. Може да се прифати и аргументацијата дека предлогот бил избрзан и дека е потребна историска дистанца за делото на Глигоров. Но, тешко е да се најде разбирање за желбата, по секоја цена, да се влезе во дискусија за првиот шеф на државата и при тоа да не се избираат зборови за себевеличење, а за минимизирање на неговата улога. Како што, на пример, тоа го направи пратеничката Силвана Бонева, која едно време говореше какви заслуги имале нејзини роднини и членови на нејзиното семејство, и тоа неколку колена наназад, во борбата за самостојна Македонија, а потоа го поврза Глигоров со некакви сили кои биле против независноста на државата. Бонева искористи прилика да каже дека поранешниот претседател верувал во опстанок на Југославија и не го спречил регрутирањето на македонските војници во ЈНА, додека таа во Струмица лично изразила револт и го повикувала Глигоров да излезе, но тој „се криел во глувчешка дупка“....

Првиот македонски претседател по отцепувањето од СФРЈ, почина во јануари, на 94 години. Семејството му ја исполни последната желба - неговото испраќање да биде без државни и црковни почести. На погребот немаше претставници на Владата. Многу странски државници испратија телеграми со сочуство, истакнувајќи ја важната улога на Глогоров во разрешувањето на југословенската криза и во осамостојувањето на нашата држава по мирен пат, а поранешниот американски амбасадор во Македонија, Кристофер Хил, напиша: „Ќе помине време пред при��онесите на Глигоров да бидат признаени во неговата проблематична татковина“.