Претходен број

Поглед од атина

Заобиколување

Јоргос Кумуцакос

Изведувајќи ја Грција пред Меѓународниот суд, Скопје се реши за парница наместо дијалог

АТИНА - Зборовите на Балканот се со единствено значење. За жал, тие можат, исто така, да бидат сфатени на различни начини од различни луѓе. На пример, терминот Македонија означува географски регион што ја покрива територијата на три одделни држави. Околу 51 отсто од неа се наоѓаат во Грција, 38 отсто во БЈРМ, а 11 отсто се протегаат во Бугарија.

Кога една од тие држави изнесе ексклузивно право на името „Македонија“ во почетокот на деведесеттите години, едвај прикривајќи ја основната ревизионистичка и иредентистичка идеологија која го бара целиот регион Македонија за себе, природно имаше реакција; реакција која стигна до Советот за безбедност на ОН. Тогаш беше решено:

- членството во ОН ќе и' биде дадено на новата држава под привременото име Поранешна Југословенска Република Македонија;

- ќе започнат преговори за решавање на спорот за името;

- нерешениот спор претставува закана за стабилноста на Југоисточна Европа.

Тие првични преговори кулминираа во 1995 година со Привремена спогодба меѓу Грција и БЈРМ. Врз основа на таа спогодба, двете земји воспоставија дипломатски односи и се согласија да соработуваат во рамките на преговорите со посредство на ОН, за брзо решавање на спорот со името.

Оттогаш поминаа околу 14 години; 14 години за време на кои Грција - во искрена потрага по правичен компромис - побара заедничка основа на која двете страни можат реално да дискутираат за заемно прифатливо решение. Во меѓувреме, последователните влади на БЈРМ посветија мало внимание на Привремената спогодба, поткопувајќи ја намерата на релевантните резолуци на ОН. Нивната стратегија, како што нагласуваат актуелните лидери на земјата - и претседателот и премиерот - е да се пролонгираат преговорите и да се добие време во кое ќе се постигне влез на нивната земја во НАТО и во ЕУ, кога ќе можат да ја наметнат нивната позиција на Грција.

Кон крајот на 2007 година, во поглед на кандидатурата на БЈРМ за членство во НАТО, специјалниот пратеник на генералниот секретар на ОН во разговорите Грција - БЈРМ, Метју Нимиц, се обиде да го забрза процесот преку почести средби. Но, кога се' уште не беше пронајдено заемно прифатливо решение во април 2008 година, Самитот на НАТО, што се одржа тој месец, едногласно реши да не ја продолжи поканата за членство на БЈРМ, со оглед на нерешавањето на спорот, односно неуспехот на БЈРМ да ги задоволи критериумите за добрососедски односи со земја-членка на НАТО.

Во јуни 2008 година Нимиц даде детален предлог што БЈРМ веднаш го отфрли. Оттогаш Нимиц подготви три дополнителни предлози, а страната на БЈРМ ги отфрли сите три. Грција одговори на сите тие предлози со конструктивни забелешки и подготвеност за учество во дијалог.

БЈРМ се реши за пропаганда место дијалог, организирајќи добро подготвена, пресметана хајка против Грција, додека во исто време се обидува да вовлече различни неповрзани прашања во преговорите, настојувајќи се да ги претвори разговорите во платформа за жалби, барања и претензии против Грција. БЈРМ дури се обиде повторно да ги отвори прашањата од Втората светска војна кои европските земји ги оставија зад себе засекогаш; прашања кои немаат место во нашето заедничко патување кон поблиска унија.

Потоа, во ноември 2008 година, БЈРМ ја доведе тактиката на одложување на ново ниво, поведувајќи постапки против Грција пред Меѓународниот суд на правдата, решавајќи се за парница место дијалог и откривајќи го недостигот на волја да се стреми кон заемно прифатливо решение.

Атина не беше ниту изненадена ниту загрижена од овој најнов чекор. Тоа можеше да се очекува од влада која - во нејзиниот начин на размислување од 19 век - гледа заемно прифатливо решение како пораз. Влада која ги преферира затворените врати за национализмот пред отворените врати на европска интеграција: врата што ја отвори Грција на Европскиот совет во Солун во 2003 година, нудејќи и' на БЈРМ статус на кандидат. Грција го очекуваше тој чекор и веднаш именувавме наша ад-хок судија и наши правни советници, формирајќи тимови за поддршка и формулирајќи ја нашата правна и политичка стратегија. Ние нема ниту да брзаме ниту залудно да го трошиме времето. Ќе избереме кога ќе реагираме, со големо внимание и претпазливо планирање. Бидејќи БЈРМ го избра судскиот пат, целосно ќе ги искористиме процедурите на судот.

Како и да е, не можеме, а да не го забележиме парадоксот на тие постапки. По речиси две децении систематско кршење на резолуциите на ОН и на Привремената спогодба, додека упорно инсистираше да го употребува нејзиното уставно име - на што всушност се однесува спорот - БЈРМ поведе постапки пред судот во Хаг под нејзиното уставно име со цел нејзиното привремено име да не биде извалкано во постапките - привремено име кое никогаш не го прифати и никогаш немаше намера да го користи.

Зборовите на Балканот се со единствено значење, но - за жал - тие можат, исто така, да бидат различно сфатени од различни луѓе. Грција верува дека проблемите можат да се решат преку дијалог, и ние го покажавме тоа. Ние веруваме дека сите земји на Балканот му припаѓаат на европското семејство, и ние работевме да ја реализираме таа визија. Но, во случајот со спорот со името чувствуваме дека наидовме на ѕид. Другата страна се откажа од дијалогот во полза на пропаганда, тактика на одложување и негување на нетолеранцијата. Ќе имаме можност да дискутираме за сето тоа на суд.

(Авторот е портпарол на грчкото Министерство за надворешни работи. Текстот е напишан за истражувачката мрежа БИРН)