Мислења

Кога политиката флертува со религијата

Ремзи Џанова

Со кое право, ако во една мултиконфесионална земја, како нашата, не постои дијалог, може да бараме меѓурелигиски дијалог пошироко

Минаа речиси повеќе од две седмици од Светската конференција за меѓурелигиски и меѓуцивилизациски дијалог, што втор пат се одржа во Охрид, а во медиумите (како македонските, така и странските) не забележав некои посериозни коментари во врска со овој настан. Од оваа временска дистанца пообјективно може да се суди за тоа да ли се „исплатува“ оваа манифестација за која беа потрошени толку пари (и покрај финансиската поддршка однадвор, најголем товар го понесе македонската држава), кои во оваа економска криза не треба да се потценат. Се разбира, исплатливоста на оваа светска конференција не се мери со пари туку по тоа колку во светот се зборуваше за овој настан, а во тие рамки дали и колку беше спомната Република Македонија. Односно, колку оваа меѓународна конференција ја афирмираше нашата земја во светот како земја на мирот, заедништвото, мултикултурализмот, мултиконфесионалноста и толеранцијата, како што милуваат да кажат нашите политичари. Не слушнавме и не видовме како беа прифатени декларацијата и пораките испратени од нашиот Ерусалим, како што често сакаме да си го претставиме Охрид. Да потсетам дека лајтмотивот на оваа конференција беше дијалогот меѓу религиите.

Еве некои пораки испратени од оваа меѓународна конференција од страна на нашите претставници:

- Религијата, сама по себе, е љубов што не се наметнува, туку се повикуваат другите на оваа небесна гозба и дури тогаш ќе сфатиме дека луѓето од другите вери не се наши непријатели, туку наши сојузници.

- Постојат многу нешта што повеќето од нас не ги толерираат, почнувајќи од тривијалните, па се' до злонамерните. Толеранцијата не е попуштање и не смее да се сфати како давање на своето. Таа е почитување на заедничкото. Иако е тешко, некогаш мора да се толерираат и злонамерните. Тие имаат исто толку право да живеат и да дишат, како што имам и јас и морам да им укажам почит и да им подадам рака, како на човечки суштества.

Се разбира дека од еден ваков репрезентативен собир и не би доликувало да се употреби поинаков вокабулар. Но, да се вратиме во реалноста. Со право се поставува прашање дали постои меѓурелигиски дијалог, пред се', на микроплан или поконкретно кажано - дали постои ваков дијалог внатре во земјава. Зошто, ако во една мултиконфесионална и мултикултурна земја, како што е нашата, не постои дијалог, како и со кое право може да бараме меѓуцивилизациски дијалог или дијалог на религиите пошироко. Зар тоа не е класично лицемерство?

Прашањето за искреноста на овие пораки е резултат на некои настани што се случуваат под ова поднебје, особено последните години. Човек не може да биде слеп пред ноторната вистина дека во Македонија на овој план не само што не постои искрен дијалог, туку се води вистинска вој��а. Пред се', силно треба да се потенцира дека Република Македонија е секуларна држава, барем според Уставот. Велам, барем според Уставот, од проста причина што не е никаква тајна дека актуелната Влада флертува, па дури би рекол дека отворено е во брак со црквата! Речиси на сите свечености по повод поставувањето темели на разни објекти и капацитети од премиерот, неизоставно се врши осветување со задолжително присуство на свештеници од Македонската црква. Небаре, објектот ќе им служи само на припадниците на православната вера, а притоа се занемарува податокот дека приближно половина од населението во Македонија не е православно.

Но, еве и други примери што одат во прилог на оваа теза:

- При поставувањето на Милениумскиот крст во Скопје воопшто не се водеше сметка за чувствата и за сензибилноста на нехристијанското население во градот. Настан што во некоја рака ја потврди тезата дека градот се гетоизира, односно се дели на христијански и нехристијански дел.

- Во тој контекст може да се стави и поставувањето крстови на саат-кулите во Прилеп и во Битола. Додека османлиските власти пет и пол века не нашле за потребно да стават верски симболи на овие објекти што им служеле на луѓето, агилните градоначалници и советници на овие градови тоа го направија без многу размислување.

- Палењето џамии во земјата (Велес, Кавадарци, Прилеп и други) веќе подолго време е речиси редовна појава. Или, пак, иницијативата за изградба на џамија во селото Лажец или обновувањето на запалената џамија од македонските националисти во Прилеп да се остави на „милост“ на Паско Кузман и на прилепскиот градоначалник Марјан Ристески, кои, замислете, во име на муслиманските верници треба да одлучат дали џамијата воопшто ќе се обнови и дали ќе служи за извршување верски обреди.

- Тука треба да се спомне и претворањето на Јени-џамија во Битола во модна писта, каде што се изложува интимна долна облека од разголени манекенки. Чисто се сомневам дека во некоја црква се одвиваат вакви бестијални дејства, што, се разбира, е за секаква осуда.

- Кампањите под темелите на секоја џамија да се бараат темели на цркви се, исто така, во тренд.

- И како шлаг на сево ова е намерата на Владата во срцето на Скопје, на градскиот плоштад да изгради црква. Во тој контекст како да станува збор за приватен имот на премиерот или на членовите на Владата, па земјиштето за изградба на црквата речиси и' се даде како подарок на црквата. Згора на тоа, под плаштот „обесштетување“ поради национализирани имоти на МПЦ (тоа не важи за национализираните вакуфски имоти), подарувањето народни пари на Црквата со намера да може да изгради црква на плоштадот, се најзабележливите примери. Од друга страна, Владата се оглушува на барањата на припадниците на исламската религија од градот за обновување или, ако сакате, изградба на Бурмали-џамија, исто така, на плоштадот, со образложенија што не држат. Демек, во општина Центар немало муслимани, како општината и самиот плоштад да не се делови од градот Скопје во кој живеат и муслимани.

Истовремено, на ниту еден припадник на исламската религија на памет не му паѓаше да се спротивстави на обновувањето на црквата во близина на МАНУ во Скопје или за други цркви во земјата. Нормално е тоа да се очекува и кога се во прашање муслимански верски објекти. За жал, не е така.

На крај да истакнам дека не сум за изградба ниту на џамија ниту на црква на плоштадот. Но, не може човек да биде рамнодушен кога властите имаат слух само за едната страна. Сметам дека целата ова „јајгара“ може да се амортизира исклучиво со запазување на секуларниот карактер на државата. Во таков случај, претставниците на конфесиите во земјава, со искрен меѓурелигиски дијалог сигурно би можеле да најдат заеднички јазик. Само политиката да не става прсти таму каде што не и' е местото.

(Авторот е новинар)