Мислења

За ВМРО-ДПМНЕ паѓа имиџот на Македонија

Слободан Најдовски

Имиџот на партијата Владата го преточува во државен интерес и го финансира исклучиво од државни пари

Македонското претседателствување со Советот на Европа премиерот Груевски го оцени како настан што ќе биде искористен за подобрување на меѓународниот имиџ на нашата држава. Слична таква изјава за градењето на македонскиот имиџ имаше и по повод задолжувањето во комерцијалните странски банки преку издавање еврообврзница. На критиката на експертите за задолжување по пат на обврзница, што е со повисоки каматни стапки, премиерот одговори со потребата од подигнување на меѓународниот имиџ на Македонија на финансискиот пазар. Според него, издавањето обврзница ќе има цел испраќање позитивен сигнал во меѓународната заедница дека државата е способна да излезе на меѓународниот пазар и да зајми средства, така што ќе покаже дека е самостојна во водењето на економската политика и не зависи од ММФ. Но, испраќајќи го министерот Зоран Ставрески во европските финансиски метрополи, најверојатно, премиерот заборави да му истури вода, според стариот македонски обичај, за среќен пат, па министерот се врати со празни раце.

Од денешен аспект, ако се тргне од изјавата на премиерот и од аргументите зошто се определил за еврообврзница, а не за аранжман со ММФ, неспорно, следува заклучок дека странските кредитори оцениле оти оваа Влада нема капацитет самостојно да води економска, а посебно фискална политика. Истовремено, тие не веруваат дека државата е способна да ги враќа навреме и непречено зајмените средства. Затоа, или одбиле да им зајмат пари или, пак, поради големиот ризик формирале висока цена изразена преку каматната стапка. Така во своите анализи ја вреднувале изјавата на премиерот за економскиот имиџ на Македонија. Според перцепцијата за државата и предизвиканиот интерес за обврзницата, меѓународните кредитори не ја прифатиле креираната слика од нашата Влада за успешна економија. Успешна слика се гради и се поткрепува со факти, а кога е во прашање зајмувањето пари, таа се поткрепува исклучиво со позитивни бројки во економската политика.

Ако во овој момент го оставиме настрана прашањето дали и за што треба да се задолжи Македонија, кога Владата веќе донела одлука за тоа, Груевски за едно е во право - а тоа е дека определбата за обврзница, а не за аранжман со ММФ, сепак, е поврзана со имиџ. Но, тоа не е со градењето на имиџот на државата, туку со имиџот на владејачката ВМРО-ДПМНЕ. Имиџот на партијата и аранжманот со ММФ не одат заедно. Тие се обратнопропорционални еден на друг. Нашиот премиер не се плаши од мешањето на ММФ во креирањето на економската политика, туку се плаши од нивната контрола во трошењето на државните пари, посебно зајмените.

Владата се одлучи да зајми со издавање обврзница, бидејќи оние што ќе ја купат не ја условуваат за што и како ќе ги троши парите. Од тие пари владиниот естаблишмент ќе може непречено да го подигнува имиџот на партијата како почитувач на античкото минато, со градење споменици. Парите од обврзницата ќе го надградуваат имиџот на власта дека води грижа за своите партиски членови и ќе ги вработува во државната администрација, без разлика на економската оправданост и потреба. Од тие пари ќе се финансираат хонорарите на многубројните членови на управните одбори на клиниките, кои повторно се поврзани со имиџот на партијата за наводни реформи во здравството.

Зајмувањето пари од ММФ негативно ќе влијае на имиџот на ВМРО-ДПМНЕ. Имено, ММФ не дозволува нерационално и ненаменско трошење во државните институции, а според Државниот завод за ревизија таквиот начин на работа е составен дел на оваа власт. Финансирањето на поставувањето статуи, што се составен дел од имиџот на Владата, не може да најде место во аранжманите со ММФ. Во тие аранжмани нема место ниту за непотребни и скапи медиумски реклами на Владата изразени во милионски суми во странска валута. Аранжманот со ММФ предвидува и строга контрола на јавните набавки и спречување на фаворизирањето на партиските фирми, што ќе го оневозможи финансирањето на „изборниот имиџ“ на ВМРО-ДПМНЕ.

Очигледно почетниот неуспех со издавањето обврзница на премиерот и на неговата партија им создаде проблеми поврзани со нивниот имиџ. Тој проблем ќе се исправи пред нив и во конструирањето на новиот ребаланс. Очигледно државната каса ќе се крати, но прашање е каде и колку. Ако во ребалансот на буџетот го вкалкулираат, како досега, финансирањето на имиџот на партијата, тогаш сигурно ќе страдаат буџетските ставки за капитални трансфери поврзани со инфраструктурни, стратегиски објекти, а со тоа ќе страда и имиџот на државата. Не е за верување дека Владата ќе го расипе својот имиџ и ќе ги послуша економските експерти, а сигурно не кажувањата на опозицијата, па ќе скрои ребаланс во кој ќе ги отфрли нерационалните и непродуктивните расходи.

Почетната незаинтересираност или високата каматна стапка на обврзницата може да има и позитивен ефект, под услов тоа да влијае отрезнувачки на нашата Влада и ако конципирањето на ребалансот го заснова на искористување на внатрешните можности и со штедење да се овозможи финансирање на тековните расходи од редовните приходи, а задолжување да има само за вложување во развој.

Четиригодишната практика покажа дека Владата посветува посебно внимание на креирањето на имиџот на партијата. Него го преточува во државен интерес и го финансира исклучиво од државни пари. Но, додека имиџот на владејачката партија растеше на домашен терен, меѓународниот углед на државата опаѓаше. Во последно време светските политичари, од почит и куртоазија, ни го соопштуваат тоа многу внимателно, а понекогаш, дипломатски, дури и ќе не' пофалат за да ни дадат мотив. Но, кај давателите на пари, во овој случај купувачите на обврзници, нема сентименталност, нема дипломатија и своето мислење ни го соопштуваат преку големината на каматната стапка.

Имиџот на државата, посебно во меѓународни рамки, може да се издигне само со вистински вредности. Во спротивно ќе се создава лажна слика што кратко ќе трае. За луѓето што тоа го прават битолчани имаат еден израз - кабадаја или фраер на батерии.

П.С. Иако можеби е надвор од контекстот, но само како аргумент. Малиот битолски Драмски театар или театарот на Баге, како што некои го нарекуваат, покрај многубројните досегашни меѓународни награди, деновиве доби уште две, на фестивали во Бугарија и во Албанија. Тоа нека послужи како мал пример дека само со квалитет се гради меѓународниот имиџ на земјата.

(Авторот е поранешен пратеник)