Турли-тава од уставните измени

Списокот со барања расте, а шансите за уставната реформа се намалуваат

Александра М. Митевска

Најавените уставни измени влегуваат во слеп колосек откако се подигнаа тензиите меѓу партиите, се предизвикаа поделба меѓу нив по етничка линија и се внесоа несогласувања во владејачката коалиција! И покрај привидот дека партиите се обидуваат да ги усогласат ставовите во работните групи што ги формираа, секоја од нив настапува со свои сугестии и има свои дилеми за тоа колку се издржани предлозите на другиот табор.

Според информации од партиски извори, првичниот предлог на ВМРО-ДПМНЕ за промени во Судскиот совет (СС) отворил уште многу други прашања, покрај веќе познатите барања на СДСМ и на партиите од албанскиот блок - да не застаруваат делата поврзани со приватизацијата, односно Бадентеровиот принцип да важи и во Уставниот суд.

На завчерашната средба на работните групи, претставниците на ВМРО-ДПМНЕ, СДСМ, ДУИ и на НД единствено се нашле на иста линија за владините предлози - министерот за правда и претседателот на Врховниот суд да не бидат членови на СС и испразнетите две места да се пополнат со нови членови од редот на судиите, при што тоа би можеле да бидат врховни судии избрани од нивните колеги во Врховниот суд. Со тоа составот на СС квантитативно би останал ист, односно и натаму би броел 15 члена. Идејата на СДСМ, која би значела ревизија на приватизацијата, пак, од другите партии била забележана како начелно прифатлива, иако учесниците во работната група настапиле со резерви околу нејзината правна издржаност.

Ставот дека е недозволиво двојно гласање во Уставниот суд, всушност, е едно од ретките прашања околу кои се согласуваат СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ.

Од тој аспект, имајќи го предвид категоричниот став на ДУИ и на НД дека нема да прифатат уставни корекции ако тие не го опфатат и Уставниот суд, прашање е дали воопшто ќе се оди на промена на Уставот, откако владината иницијатива поведе лавина барања за други корекции.

Работната група во понеделник ќе се состане повторно, кога на маса би требало да се стават поконкретни предлози во пишана форма. Овој состанок ќе претставува уште еден обид да се доближат ставовите пред следната лидерска средба, што е договорено да се одржи кон крајот на овој месец.

Во меѓувреме, според партиски извори, партиите од албанскиот блок го прошириле списокот на институции за кои сметаат дека треба да важи Бадентеровиот принцип при одлучувањето или при изборот на членовите. Покрај, двојно гласање за буџетот, сега се бара Бадентер и во Советот на обвинители, особено при и��борот на обвинителите од заедниците, а за членовите на СС се сугерира да бидат избирани само од судии од нивната етничка заедница. Се предлага и на шефот на државата да му се одземе надлежноста да предлага членови на СС, за тој како носител на извршната власт да нема влијание врз судството.

Дилеми отвора и владиниот предлог мандатот на членовите на СС да се намали од шест на четири години без право на реизбор. Има толкувања дека ваква одредба во Уставот би била пререстриктивна, особено ако се има предвид дека и шефот на државата има право на уште еден мандат. Дискутабилно е и намалувањето на мандатот на четири години, бидејќи се ризикува поврзување на мандатот на судиите со мандатот на Владата (односно со роковите за парламентарни избори). Нејасно е и како ќе се спроведе евентуалната уставна реформа со која министерот за правда и претседателот на Врховниот суд би биле „избришани“ од членство во СС и нивните места би ги зазеле судии избрани од фелата. Дали во таков случај ќе се прекине мандатот на актуелниот состав на СС и одново ќе се избираат членовите во него или, пак, само ќе се пополнат двете испразнети места, со тоа што новите членови би имале покус мандат од актуелните?