Претходен број

ИНТЕРВЈУ

Сакам да оставам белег во Собранието

Трајко Велјаноски, претседател на македонскиот парламент

Оливера Војновска

Господине Велјаноски, кога дојдовте на функцијата, од собраниската говорница изјавивте дека парламентот нема да биде во сенка на Владата. Пет месеци по Вашиот избор, Ве обвинуваат дека сте го претвориле Собранието во сервис на Владата?

Во мојот прв настап во Собранието кажав дека нема слепо да ја следиме Владата, туку ќе бидеме конструктивни во критиките кон неа. Всушност, таква треба да биде улогата на Собранието и сметам дека во поголем дел успеавме да го направиме тоа. Сосема е нормално владејачкото мнозинство да ги гласа законите од Владата. Но, прифатени се и многу амандмани на опозицијата, над стотина.



Вие, како и некои од Вашите претходници, ветивте дека од Собранието ќе направите храм на демократијата. Колку демократските храмови се реални во македонски услови?

Ние сме млада парламентарна демократија и не очекувам дека со демократијата ќе бидеме на исто рамниште со Велика Британија, Франција. И не велам дека тој храм е изграден, туку се гради. Секогаш кога доаѓам на некоја функција, ме води оптимизмот да се создаде нешто. Свесен сум дека нема да бидам вечно на оваа функција, но кога ќе си заминам, сакам да оставам некаков белег.



Опозицијата Ве критикува дека ја задушувате демократијата?

Па можат тие да критикуваат, ама навистина не знам што сакаат и каде гледаат задушување на демократијата? Освен ако не сакаат да имаат свој претседател на Собранието. На секој можен начин, ако го дозволува тоа Деловникот, гледам да и' се угоди на опозицијата. За овие пет месеци имаме одржано над 40 координации и сите жешки прашања се обидувам да ги расчистиме пред седница.



Ви забележуваат дека како шеф на парламентот имате премногу сервилен однос кон Владата и немате храброст да му се спротивставите на премиерот Никола Груевски?

Сметам дека Собранието е институција што треба да го артикулира политичкото размислување и на власта и на опозицијата. На крајот на краиштата, мнозинството во парламентот одлучува кој ќе биде претседател. Граѓаните на избори им ја даваат довербата на оние за кои сметаат дека треба да бидат на власт во одреден период. Мислам дека таа демократски изразена волја треба да се почитува.



Дел од опозицијата неделава побара да си заминете од функцијата?

Тоа го побара само еден пратеник од ЛДП, Андреј Жерновски. Тој секогаш е активен на собраниските седници, критикува, привлекува внимание со своите настапи и тоа е негово легитимно право. Но, не видов дека Жерновски има поддршка од другите пратеници од опозицијата. Мислам дека и во неговата пратеничка група нема поддршка за тоа.



Летоска им се извинивте на дипломатите дека е грешка тоа што парламентот донесе 170 закони за еден месец?

Тамам работа, воопшто не се извинував. Изјавата беше извадена од контекст од страна на опозицијата и на некои медиуми. На моја иницијатива се сретнав со амбасадорите и им ја кажав мојата визија за работата на Собранието. Нивниот впечаток беше позитивен.

Што им кажавте на амбасадорите?

Реков дека е грешка да се донесат толку голем број закони по итна постапка. Но, исто така, кажав дека тоа беше неопходно да се направи, бидејќи во Собранието имаше многу заостанати закони, поради што трпеше целиот општествено-политички и економски живот во државата. Значи, кажав дека не е добро 170 закони да се донесат за кратко време, но мораше така. И кажав дека таквиот начин на носење закони нема да се повтори.



Дали дипломатите реагираа за последните дваесетина закони по скратена постапка?

Некои дипломати се заинтересираа, прашаа во што е работата, бидејќи опозицијата, за жал, прво кај нив плаче. Им објаснив дека законите се по скратена постапка, дека се поврзани со мерките за ублажување на финансиската криза, дека на комисиите ќе има амандмани и ќе се дебатира. И врз основа на работата на комисиите, законите по 15 дена повторно ќе се вратат на пленарна седница. Тие ми одговорија дека тоа е сосема различно од ситуацијата со законите во јули и од тоа што им било претставено од опозицијата. Рекоа дека го разбираат носењето на овој вид закони по скратена постапка. Некои ми кажаа дека и во нивните држави се носат закони по скратена постапка заради воведување мерки за справување со глобалната економска криза.



Колку закони донесе Собранието во овие пет месеци?

Во овој мандат се донесени 227 закони, од кои 21 се со знакот на ЕУ. Инаку, главно, станува збор за измени и дополнувања (206), а не за нови закони. Покрај законите, има 121 друг акт, одлуки, резолуции, декларации. Особено сум задоволен што овој состав донесе три значајни документи, резолуциите за децата-бегалци, за Косово и за името.



Собранието го донесе новиот Деловник кога опозицијата го бојкотираше парламентот. Сега таа бара измени на Деловникот?

Со новиот Деловник Собранието функционира многу подобро и поефикасно. Нема јалови дискусии, бидејќи говорите на пратениците се ограничени на десет минути. Само треба да се отворат картите докрај и опозицијата да признае дека не сакаше да се донесе Деловникот. Тоа е речиси истиот Деловник кога СДСМ беше на власт, а претседател на парламентот беше Љупчо Јордановски. Овој Деловник е правен преку твининг-проектот со словенечки експерти. Опозицијата и тогаш не сакаше да се донесе Деловникот. Не сакаа ниту во минатиот состав и само за да го минираат неговото усвојување, поднесоа 4.500 амандмани.



Има големи реакции поради новиот начин на работа - главната расправа се префрлува во комисиите?

Во сите демократски земји има воспоставена практика тежиштето на дебатата за носењето на законите да се префрли во комисиите, додека на пленарна седница повеќе да има политички пораки. Сакам да кажам дека тоа не го измисливме ние. Сметам дека треба да се остави малку простор Деловникот практично да профункционира. Не можеме да претпоставиме дали и какви недостатоци ќе се појават во неговата примена. Да ги изодиме сите фази, да видиме како ќе функционира на закони во редовна постапка: прва, втора, трета фаза, за да може да ги уочиме слабостите, доколку ги има. Во март се изборите и, според начелниот договор со пратеничките групи, за да не влијаеме на кампањата, ќе работиме некаде до средината на февруари. Моја препорака е дотогаш да ги уочиме слабостите, па по изборите да седнеме и да разговараме.



Колку се основани стравувањата дека законите ќе се носат главно по скратена постапка?

Не, нема да биде така. Владата со поднесувањето на дваесетината закони за економските мерки поднесе и осум други закони кои се во редовна постапка. Планирам за 16 декември да закажам седница во која ќе биде општата расправа, односно првото читање на тие закони.



ДПА инсистира на поширока употреба на албанскиот јазик?

Уставот и Рамковниот договор не го дозволуваат т��а. Раководење на пленарните собраниски седници на албански јазик, употреба на албанскиот јазик во институциите, во Владата е надвор од Уставот.



Собранието побара пет милиони евра за куполи. Неопходна ли е таа инвестиција кога треба да се стега ременот?

Пратениците немаат доволно простории за да можат да ја извршуваат функцијата. Проектот е започнат пред две години, сега е во фаза кога добивме одобрение за градба. Но, независно од надградбата, ќе мора да се зајакне постојниот објект на Собранието. Ме фрапира информацијата што ја добивме од ИЗИС дека зградата на Собранието не е изградена по стандарди и не може издржи посилен земјотрес. Од ИЗИС препорачаа дека објектот мора да се зајакне. Овој проект ќе трае три години и за целиот зафат е потребна поголема сума пари. Со Владата се договоривме деновиве да се распише меѓународниот тендер, а парите да се префрлуваат во зависност од темпото на изведување на работите. Ќе бидам многу задоволен доколку целиот проект - надградбата со куполите, се заврши до крајот на овој мандат.



Лустрацијата, исто така, е проект од минатиот состав. Зошто се одолжува нејзиниот старт?

Има одредени несогласувања околу изборот на комисијата. Инсистирам таа да биде избрана со консензус. Процесот е важен и не е убаво првиот чекор да го направиме со надгласување. Во неколку наврати разговарав со пратеничките групи за да се заврши работата, бидејќи ни претстојат избори и кандидатите ќе треба да даваат изјави дека не соработувале со тајните служби. Очекувам дека до крајот на месецот Комисијата за избори и именување ќе ми достави предлог за составот на комисијата за лустрација.



Како Ви се оправдува пратеникот од ДУИ, Хисен Џемаили, за кого на седниците велите дека „најавил отсуство“?

Не само Џемаили, туку и сите пратеници се јавуваат кај секретарките во пратеничките групи. Ова не е добро решение во Деловникот и треба да биде сменето.