Претходен број

Мислења

Доаѓа Хилари

Филип Петровски

Хилари знае каде е Македонија на картата на светот. Ќе се сети на нас. Останува и ние нешто да одработиме

Победата на Барак Обама е сама по себе историски настан за САД, но и пошироко погледнато за модерниот демократски и цивилизиран свет. Со овие претседателски избори во Америка се случи коперникански пресврт и во иднина интересно е да се набљудува како ќе се одвиваат работите... Многу ќе биде значајно да се види дали сега ќе зајакнат конзервативните политички и општествени сили или, пак, овој чин ќе биде целосно ослободување на САД од мрачното минато кога Афроамериканците беа расно малтретирани. Индикациските фактори досега се измешани и не може со сигурност да се говори како навистина ќе биде во иднина. Како пример ќе спомнам дека кај белото население гласањето, процентуално изразено, било во корист на Обама, што индицира напуштање на расните предрасуди и определување за кандидатот и неговата политичка платформа. Додека кај Афроамериканците е забележана сосема обратна ситуација. Околу 90 проценти од нив гласале за Обама, што само по себе укажува на извесни расни резерви спрема Мекејн. Не верувам дека кој било може да има 90 проценти поддршка за политичка програма, колку и да е харизматичен. Затоа ќе биде интересно да се следи со што ќе се соочува на внатрешен план новата американска администрација.



Можеби уште поинтересно ќе биде да се проследува развојот на настаните на надворешен план. Само до пред неколку месеци лутите и непомирливи противници, сега ќе настапуваат заедно. Назначувањето на Хилари Клинтон за шеф на Стејт департмент е уште еден елемент за дополнителен интерес кон нашиот стратегиски партнер. Според бројот на коментарите што се појавија во врска со нејзиното ново работно место може да се заклучи дека треба внимателно да се следат нејзините чекори, како и по можност да се бара начин за поблиска соработка. Предупредувањата се дека Хилари е, всушност, голем проблем сега, но и во иднина за Обама. Долготрајната трка во партијата беше неизвесна, а победата тесна. Таа многу го исцрпе Обама, а Демократската партија ја доведе на работ на делење. По сојузните држави бројот на гласови, собран на куп, беше поделен на две речиси идентични половинки. Да, Обама победи во партијата (процедура сега незамислива во Македонија), но мораше да смета на Хилари ако сакаше да го победи Мекејн. Убеден сум дека без јасниот сигнал што го даде Хилари со присуството на митинзите на Обама, резултатот на изборите можеше да биде и поинаков. Значи, на некој начин, двајцата во интерес на партијата, но и за себе, мораа да направат договор за да победат. Ништо спорно во политиката. Таа многу често може да се сведе на математичка операција во која мора правилно да се соберат елементите. Но, како што може да се види, кланот Клинтонови добро се пазарел. Размената на „добра“ дури сега е видлива за обичниот набљудувач и може по малку да биде и разочарувачка. Извесно е дека ова е некаков сигнал за помирување на силните фракции внатре во Демократската партија. Сепак, во исто време, ова е можност за Хилари да изразува слободно свои ставови во надворешната политика на државата која настојува да биде присутна секаде во светот. Аналитичарите предвидуваат дека таа, бидејќи се чувствува како лидер кој зад себе има завидна бројка гласачи и партиски механизам, ќе настапува независно и енергично. Можеби и нема да ги заборави своите претседателски амбиции за некое идно време. Ова е можност за проблеми во Белата куќа.

Секако дека Обама е свесен за сиве овие работи. Тој веќе има и одговор. Наводно, бил инспириран од концепцијата на поранешниот американски претседател Линколн. Популарно, овој пристап се нарекува „тим на противници“ (според наслов на книга). Велиме тим зашто во неговиот кабинет ќе остане и Роберт Гејтс, државниот секретар за одбрана на претходниот претседател. Со овој тим се создава впечаток на помирување. Објаснувањето е дека со собирање силни личности околу себе, Обама ќе биде во можност низ жесток дијалог да доаѓа до поквалитетни решенија (повторно и ова е состојба која нема шанси да биде видена во Македонија).



Да разгледаме накратко што може да значи сево ова за Македонија, оти еден сериозен пристап вклучува токму антиципирање на идната рамка, како и да направиме обид за одговор како да се позицираме како држава. Администрацијата на заминување, преку Кондолиза Рајс, веќе се поздрави со нас. Нејзината изјава дека не очекува решение за спорот со името беше тој поздрав и сега пред нас стои новата состојба за која во наредниот период треба да имаме одговор. Бидејќи Македонија, главно, навиваше републикански, се создаде состојба на страв по победата на Обама. Сите ние бевме за Мекејн, како ретко која држава во светот. Бевме за него оти Обама бил близок до Грците. Не дека тука нешто посебно многу се знаеше за Мекејн или за Обама, туку едноставно ако Грците се за едниот, ние мора да сме за другиот. Да не се разбереме погрешно. Моите политички убедувања се поблиски до тие на Мекејн. И затоа си навивав за него, иако многу политички потези на Буш во последниве години не ми се допаѓаа (на Интернет може да се најдат еден куп документарни филмови за практицирањето моќ на администрацијата во заминување)... Ама тоа е приказна за друг пат. Кога ќе абдицира кралот, сите му се нафрлаат како хиени.



Ние сега треба да се подготвиме за нови четири години, за новата администрација. Треба да знаеме што да очекуваме. Досега, за жал, не сретнав никаде низ нашите медиуми одговор - што да се прави! Како да сме затечени. Како да не ни се верува дека Хилари може да биде државен секретар, како се' уште да не веруваме и дека Обама е претседател на САД. Се случија ли таму воопшто избори? Шегата настрана, перспективите не се толку лоши. Проценувам дека доаѓањето на Хилари, напротив, е добра вест за Македонија. Прво, таа има претходно искуство во меѓународната политика. Во двата мандата на нејзиниот сопруг имаше доволно време да се запознае со жешките елементи од нејзината нова работа. И, бидејќи се знае дека САД сакаат да имаат активно учество во одредени области, не се сомневам дека таа има солидно познавање на прашањата, можеби во детали. Тука, секако, е и помошта на Бил, кој преку неа повторно ќе може да помага, но и да се реализира. Тој никогаш докрај не се помири, односно не се откажа од активност на меѓународната сцена. Второ, уште позначајно за Македонија е што Хилари била тука. Се' уште ми е свежо сеќавањето на доаѓањето во македонскиот парламент, заедно со Бил, за време на кризата со бегалците. Таа знае што направи Македонија да се спречи хуманитарна катастрофа од огромни размери. Таа знае дека Македонија ја одигра својата улога во планот на Бил за овие простори. Така што за Македонија знам дека има позитивно мислење. Уште повеќе, за нас е позитивно и личното познанство на новиот државен секретар со американскиот амбасадор во Скопје, Рикер.

Значи, Хилари знае каде е Македонија на картата на светот. Ќе се сети на нас. Останува оттука ната��у и ние нешто да одработиме.

(Авторот е магистер по меѓународна политика)