Мислења

Уривањето на Глигоров

Ивор Мицковски

Преку неодносот кон Глигоров ни се покажува драматичниот пресврт за тоа како се развива нашата земја

Смртта не беше нежна со Киро Глигоров. Таа не му дозволи да го види заокружен и затворен својот проект за плурална и демократска Македонија. Таква институција е смртта, себична и безмилосна. Впрочем, наместо да и' даде предност на историјата, онаква каква што ја заслужуваше еден државник и татко на нацијата, го остави во живот доволно долго за да види како некој го руинира сето она што тој го градел. Но, не верувам дека самиот Глигоров бил посебно погоден од ваквиот развој на настани. Големите луѓе знаат дека додека општествата го сонуваат мирот, постојано подготвуваат некаква трагедија.

Како посурови дури и од смртта и од историјата и овој пат се покажаа луѓето. Да, токму оние луѓе кои денес ја менуваат историјата, не можат да одолеат да не ја сменат и личната историја и заслугите на првиот претседател. Јас нема да набројувам кои се заслугите, затоа што секоја здрава личност ги чувствува и ги разбира како нераскинлив дел од себеси. Повеќе би се задржал на реконструкција на историскиот момент кој денес го живееме и како бегањето од делото на Глигоров влијае врз сите нас. Да се говори за Глигоров помага за подобро да проникнеме во состојбите во кои денес живееме. Да се говори за него и за ревизијата на неговото дело, значи да размислиме што како држава и како народ треба да направиме и што допрва не' очекува. И таа цел нема да се постигне ако зборуваме за тривијалности и форми околу Глигоров и неговото заминување. Суштината е на друго место и токму затоа многубројните конвертити се нафатија со експресна демистификација и демитологизација на Киро Глигоров.

Конвертитите одбраа тактика да изразат делумно почитување кон самата личност Глигоров, за потоа преку една лажна политичка коректност, ниско и тажно да ја критикуваат политиката на таа личност. Тргнаа да го демистифицираат човекот чија демистификација траеше за целото време на неговото политичко владеење. Личноста Глигоров никогаш не била мит, тоа е точно, затоа што политичарот Глигоров е симбол на реализмот и прагматичноста, симбол на вистинскиот патриотизам, на плурализмот и демократијата во Македонија. Тие сакаат да го срушат тоа. Затоа, овој неоднос што денес се случува од страна на власта и на нејзините мегафони, не е само неоднос кон Глигоров, туку тоа говори колку сме во конфликт и колку сме ги напуштиле правците, курсот на националните интереси и на демократската држава. Преку неодносот кон Глигоров ни се покажува драматичниот пресврт за тоа како се развива нашата земја. Во тој процес, конвертитите немаат задача само да го минимизираат Глигоров, туку сакаат да го истакнат значењето дека сега сме во една друга, нова епоха. Епоха, која, наводно, на темелите на раната фаза, во која многу се направило, но уште повеќе се погрешило, сега го претставува вистинскиот пат, вистинскиот правец и политика.

А која е таа политика? Примитивен национализам поддржан со популизам ни се продава како некој вид нова политика за Македонија. Притоа, погрешно е да се искажува само пиетет кон минатото и заслугите на еден голем државник, за само да се задоволи формата. Овде работата е во тоа што политиката на тој државник е суспендирана, напуштена. Тоа е суштината! Власта и конвертитите се трудат да ни прикажат дека политиката на Глигоров не се наша сегашност и иднина, туку само наше минато.

За сево ова постои и една друга причина. Тука се поставува прашањето - дали само СДСМ е симбол и продолжение на политиките на Глигоров? Во најголем случај - да, има и други, но стануваат се' повеќе маргиналци. Затоа, кога се напаѓа Глигоров, всушност се напаѓа СДСМ. А кога се напаѓа СДСМ, се напаѓа и Глигоров. Никој не може да оспори дека во однос на стратегиските определби и националните интереси, меѓу СДСМ и Глигоров секогаш постоел висок степен на усогласеност. Впрочем, ниту пак Глигоров кога било бегал од фактот дека го поддржува СДСМ.

Но, има и уште едно прашање - дали политиките на Глигоров можеле да се модернизираат и унапредат, дали се веќе надминати? Или, пак, дали тоа воопшто може да се направи во ситуација кога се инсталира режим? Вистината е дека одамна ги напуштивме реализмот и прагматичноста на Глигоров. Тоа се случува затоа што ВМРО-ДПМНЕ се служи со митови и со ирационалност. Самиот национализам е игра на емоции и заблуди, на митови и на легенди. На пропаганда и на перење мозок, на сила и на злоупотреба! Токму затоа патот на разумот и на рационалното ни изгледаат како нешто старомодно, изживеано и неатрактивно. Оттука, не е старомодна политиката на Глигоров или, пак, проблемот не е дека СДСМ не е модернизиран. Суштината е дека ние се уназадивме во изборот на опцијата, го напуштивме и се откажавме од здравиот разум. На тоа не' потсетија и странците, кога Хилари Клинтон ја кажа таа важна пофалба дека Глигоров бил голем државник и вистински патриот, додека дома тоа му се негира и му се лепат етикети на компромисер и предавник. Па, токму Глигоров не' научи што е вистински патриотизам и како се бранат и се остваруваат националните интереси. Но, ние уште еднаш покажавме дека тоа што е вистинска вредност, нема шанси да се признае, да се одржи. Убаво кажа Кристофер Хил, ќе помине време пред придонесите на Глигоров да бидат признаени во неговата проблематична татковина. Убави зборови наспроти мислите на нашите локални комити и војводите од дијаспората.

Една од причините за овој наш неоднос и слепост, повторно е судирот меѓу двата концепта за Македонија. И двата претендираат на модерност. Судирот меѓу вистински патриоти и популистички националисти. Меѓу демократи и автократи. Македонецот докажува дека сака народни месии, некој што ќе го гази и во чие име ќе тече крв и ќе се обликува челикот. Се' уште како да патиме по силни фигури, а се поклонуваме на кукавици. За нас, рационалните лидери и вистинските патриоти се обична девијација.

Како што кажав во почетокот, ова лудило го промовира најмногу власта, но и конвертитите околу неа. И тука главниот демистификатор повторно е Мирка Велиновска. Нејзината главна поента е дека Глигоров е нереализиран политичар, кој, потоа, се потпрел на еден друг нереализиран политичар. Но, таа ги измешала лончињата, не е вистина дека политиките на Глигоров и на СДСМ не се реализирале. Вистината е дека некој денес ги руши, а со тоа ја руши и Македонија. Од тој аспект, Велиновска само експлицира една долгогодишна стратегија на ВМРО-ДПМНЕ, а тоа е да се уништи секое реално постигнување на политиките на Глигоров и на СДСМ. За тоа на режимот не му требаат аргументи, ниту пак ги има. Режимот сам по себе е аргумент, лажен доказ дека нивните катастрофални политики се нови победи, а политиката на Глигоров само горко минато. Впрочем, без таквата деструкција, нема градење нов режим и нова идеологија. ВМРО-ДПМНЕ не прифаќа континуитет и тука лежи суштината. Од тој аспект Велиновска е најискрениот гласноговорник и репрезент на таа политика и на политичката врхушка.

Јас лично немам ништо против демитологизацијата на политичарот и државникот. Но, кај нас и тој процес е селективен, не се случува спонтано, туку врз некои дискриминаторски принципи. Владата која постојано продуцира митови и лажни херои нема право да го демистифицира и демитологизира вистинскиот херој. Тоа е уште еден доказ дека сме режим. Во исто време, оној што се продал на ВМРО-ДПМНЕ нема лице да го демистифицира Глигоров. Што си мислат, дека ќе ја задоволат формата преку куртоазни етикети и потоа ќе распалат по суштината? Не можат да ги прикријат вистинските намери и сликата која оваа власт ја гради спрема политиката на Глигоров. Конвертитите не разбираат дека нивните конструкции се смешни кога ќе се спореди кој кого напаѓа. Па, кој сте вие да го расклопувате Глигоров? Што сте постигнале во вашето поле, што може да се спореди со тоа што Глигоров го направил во својата професија? За овој човек светот зборуваше и ќе зборува, за неговата величина говорат надворешни арбитри. Од друга страна, нашиве конвертити можат да се пофалат дека се негативен фактор од Табановце до Богородица, настрана кога власта ќе ги испрати во надворешна мисија.

Смртта не беше нежна со Глигоров, но луѓето беа и останаа сурови.

(Авторот е аналитичар од СДСМ)