ЕДИТОРИЈАЛ

Судство под пресија

Гордана Дувњак

Го допре ли македонското судство дното? Или македонските делители на правдата допрва ги чекаат уште потешки денови.

Тажно и жално е она што се случува во судовите. И да биде парадоксот уште поголем, никогаш третата власт не била поотворена за јавноста. Немало толку многу ветувања за подобрување на нивните услови за работа, за изградба на нови згради, за набавка на компјутери. Немале порешен статус со високи плати и уставно загарантиран доживотен мандат. А, никогаш повеќе судиите не биле толку многу замолчени. Изложени на притисок и на силни влијанија од најразлични страни. Несигурни за својата иднина и исплашени од разрешувања.

Нема попоразително за една држава кога судиите и сами не веруваат во правото и правната држава. Кога се сомневаат во капацитетите и стручноста на своите колеги, а уште повеќе во нивната отпорност. Кога се плашат од самоцензурата што може да се јави во главата на некој од оние со кои заедно положиле судска заклетва. А, уште повеќе во подводливоста на носителите на судската тога, кои поради нечие телефонско јавување, закана или ветување за брзо напредување, лесно забораваат на Уставот и на словото на законите. Што му останува тогаш на обичниот човек, кој ќе тргне по судските лавиринти и во потрага по правдата?

Тројца судии избраа јавно да говорат и да бараат сојузништво во медиумите, жалејќи се на притисоците и на пресијата направена од извршната власт. Уставниот судија Трендафил Ивановски бараше јавност дури и тогаш кога управните судии одлучуваа околу тоа дали бил кодош или репресирано лице. Апелационата судијка Виолета Дума без пардон проговори за неправдата што и' ја прави најмоќниот пар на правосудството од позиција на министер за правда. Брачните другари Филимена и Михајло Маневски ја добија војната против неа пред македонските надлежни органи, но нејзина следна етапа е Судот во Стразбур. Ќе се утврдува и одговорноста на претседателот на скопска Апелација, Јордан Митриновски, и на неговиот колега Исмаил Лимани околу замената на притворот со куќен притвор за тутунскиот бос Бајруш Сејдиу. Раководителот на најголемиот жалбен суд во државата, кој своевремено беше повикан на рапорт лично кај премиерот, неколку дена жестоко се спротивставуваше на тврдењата дека донел погрешена одлука. Фрлаше чифтиња и со полна уста се бранеше дека незаконитоста и нестручноста се на друга страна, уверуваше дека е кривичар со углед и морал. За потоа самиот да излиже се' што рекол на сметка на Врховен суд и со свиткан опаш, да се јавува кај сите медиумите и да им кажува дека највисокиот суд донел законита одлука. Има ли поголем срам за оној што само еден-два дена пред тоа фрлал и дрвја и камења за туѓите грешки? Уште повеќе кога и експертите ќе застанат на негова страна и ќе тврдат дека постапил според законите. Поголемо морално уништување ниту имало ниту ќе има! Човек да се запраша ако судии, кои треба да бидат главен столб на една земја во заштитата на правата и слободите, немаат сила да опстојат на законитоста, што останува за другите? Каде оди оваа држава!

Но, дали е ова чудно? Состојбите се загрижувачки и депримирачки, но претставуваат само логична последица на она што се случува со третата власт со години. Што да се очекува друго кога во извештајот за напредокот на државата во ЕУ децидно ќе ви напишат дека извршната власт директно се меша во судската. А, кога еснафското здружение, наместо да ги брани интересите на судиите, самото ќе побрза да ја негира анкетата на ОБСЕ и ќе тврди дека нема притисоци.