Убавината како бескрај

Годинава се одбележуваат 150 години од излегувањето на Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци (1861-2011)

Разме Кумбаровски

Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци (Загреб-24.6.1861), поседува посебна свечена убавина, даровина и задоволство, таа преставува вистинска духовна трансцедентална полифоника и глас, радост и шир за душата и срцето на човекот и читателот. Со Сократовиот принцип „Спознај се самиот себе си“ ова летописание и книга, односно Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци, навистина преставува високо творечко богатство и задоволство, да се испеат, запишат и изустат тие народни песни од грлата и од усните на народниот пејач од повеќе краеви и простори на Македонија.

На убавината на Зборникот од Миладиновци, не и' се потребни аксиоми и приоди што можат да се почувствуваат и остварат основите и вечните соништа на еден измачен народ како што е македонскиот. Болката и ропството, претставуваат потера што човекот не ги посакува ниту пак може да опстане во тој сооднос и страв. Задоволството секогаш ја надминува тагата, болката и траумата до мигот и желбата кога Зборникот треба да се појави и ја здогледа својата вистинска светлина. Додека Константин студира во Москва, професорите и најблиските колеги го именуваат со епитетот „Македонијата“, повторувам „Македонијата“, што сето тоа преставува уште еден вистински изворен приод и факт од XIX век, за постоењето, опстојот, битот и непокорот на македонскиот народ и Македонецот.

Апсолутната убавина преставува вистинска емотивна радост и белег, да се читаат и прелистуваат песните и краснописот на Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци, тие стилизации и епски поетски пеења и метафори од обичниот македонец, како есенцијална вистина, ткаеж или изуст од XIX век. Зборникот преставува вдахновеност за сегашното и идното време, за новите фиданки и генерации што доаѓаат. Умотворенијата на бесмртниот народен пејач и мислител, не претставуваат ништо друго, освен златна алка, духовен свод, бела низалка од топлите бисерни грла и успенија онтолошки на сенародниот народен трагач и воин, на животот суров, вековен и кобен.

Ќе се вратиме повторно на тагата и болката, на Константиновите „Орелски крилја, на полето ако го погледнеш-или планината, на Сонцето каде светло угреват-а небото ѕвезди посевјат и повторно осаменоста и бескрајот романтично тајат и боледуваат, кон неисцрпените окна и црвените искри на духовното богатство на македонскиот народ. Не случајно народниот пејач во својата песна за Македонија ќе испее: „Полна си со злато...“. Магновението е вечно. Потребно е радоста и среќата често да бликаат во задоволствата и почитта на убавината и недогледноста на срцето што радува и пее, што пленува и ја разбиструва мислата и гласот на поетот.

Сензуалниот призвук и глас на Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци, најубаво се согледува и осветлува низ предговорот:„Сиве почти песни се слушани од западни ст‘рни на Струшко, Охридско, Битолско, Дебарско, Прилепско, Велешко, Кукушко, Воденско. Во Струга, сжде една девојка ни каза до сто и педесет песни, како и Депа Каваева, а во Прилеп таа Ѓурѓа Котежа‘‘.

Да се навратиме повторно на клучните зборови на убавината и темата од Зборникот на народни умотворби на браќата Миладиновци: осаменоста, тагата, болката, носталгијата, поетскиот вознес и тоналитет, орелските крилја Константинови – се' до местата и засладите каде што се соѕидуваше таа златна поетика и азно до: Загреб, Ѓаково, Струга, Охрид, Кукуш, Стамбол, Москва...

Убавината беше осветлена виорно од вечниот пламен на столетието, од „Сонцето каде светло изгреваше-каде небото ѕвезди посеваше‘‘.