Никој не ги сака ХЕЦ „Чебрен“ и „Галиште“

Понудите од главните играчи, РВЕ, „Енел“ и „Вербунт“, повторно не стасаа на адреса на Економија

Маја Томиќ

Упорноста на Владата да најде инвеститори за значајните енергетски објекти во земјава не спласнува, па таа упорна ги турка тендерите што никако не успеваат да доживеат хепи енд. Откако по неколку пропаднати тендери крена раце од давањето на ХЕЦ „Бошков Мост“ на странски инвеститор и реши самата да го тера проектот со пари од Светска банка, по неуспешните неколку тендери за загубарите, сега заврши без резултат и последниот меѓународен повик за хидроцентралите „Чебрен“ и „Галиште“.

Што е тоа што на компаниите не им се допаѓа во тендерската понуда? Неофицијално, инвеститорите немале гаранција дека проектот ќе биде економски исплатлив и барале подобри техничко-технолошки решенија. Очигледно дека не помогнаа ниту странските консултанти и значајната сума што за таа цел им беше искеширана од државната каса. За потсетување, на консултантите „Дилоит и Туш“ и „Бул брокерс“, ангажирани за загубарите, лани им се дадоа 700 илјади евра, а на ИФЦ за „Чебрен“ и „Галиште“ - 100 илјади евра.
Сепак, до завчера попладне, крајниот рок за доставување понуди за двете централи што треба да се градат на Црна Река, ниту една не пристигна на адреса на Министерството за економија. А Владата беше оптимист дека годинава сигурно ќе се најде инвеститор за оваа енергетска инвестиција, многу значајна за земјава. Со тоа пропадна и вториот тендер за ХЕЦ „Чебрен“ и „Галиште“ во изминатите четири години.

„Не е доставена ниту една понуда, но нашата соработка со ИФЦ за наоѓање инвеститор продолжува и натаму. Најверојатно наскоро ќе се распише нов тендер, а деталите ќе бидат соопштени дополнително“, изјави портпаролката на Министерството за економија, Селвет Барути.

Во првата фаза за претквалификација на овој тендер беа вклучени сериозни, светски познати енергетски компании, германската РВЕ, италијанската ЕНЕЛ и австриската „Вербунт“. Владата не даде објаснување зошто ниту една од нив сега не достави понуда, кога се знае дека компаниите уште пред неколку години покажаа голем интерес за овој тендер, а РВЕ имаше и своја презентација. Дали можеби поради тоа што целата процедура околу тендерот траеше предолго, првиот беше во 2006 година и беше поништен, па потоа повторно се распиша нов од оваа Влада. Или, пак, причината за повлекувањето на инвеститорите беше честото менување на тендерските правила и нивната непрецизност.

Инаку, ИФЦ требаше да и' помогне на Владата за наоѓање стратегиски инвеститори за „Чебрен“ и „Галиште“, врз основа на јавно приватно партнерство. Во текот на годинава, како што беше најавено од Владата, ИФЦ требаше ја дотера постојната тендерска документација во технолошка и во правна смисла. При потпишувањето на договорот со ИФЦ, вицепремиерот Владимир Пешевски рече дека од тие 100.000 евра за услугата на ИФЦ, Владата ќе покриела само 20 отсто, а останатиот дел од парите ќе ги плаќал идниот инвеститор. Доколку до крајот на годинава не се најде инвеститор, ИФЦ сама ќе ги сноси трошоците. Така, според Пешевски, бил договорот со Владата.

Инаку, според процената на Владата, проектот „Чебрен“ и „Галиште“, чија моќност треба да изнесува 600 мегавати, е вреден повеќе од 600 милиони евра. Ако еден ден се реализира, тоа ќе биде највредната странска инвестиција во земјава. За овие две хидроцентрали во изминатите четири години два пати се поништуваа и по повеќе пати се пролонгираа тендерските рокови, и од претходната и од оваа Влада. А, како што е веќе познато, Владата целосно го поништи претходниот тендер кон крајот на 2008 година и распиша нов, а во текот на 2009 година по неколку пати ги продолжуваше термините за пријавување. Последен пат реши да го пролонгира тендерот до април, а потоа и до ноември годинава.

Останува прашањето зошт�� овие забелешки од компаниите ИФЦ не ги вгради во тендерот.