Насловна

Лустрацискиот воз излета од шините

Испливаа на површина многу слабости на процесот, како што се начинот на работа на Комисијата, улична лустрација, дворски досиеја, растегнување на опфатот...

Светлана Унковска

Откако почна процесот на лустрација, не престануваа да се поставува прашањето дали Македонија има капацитет да спроведе праведна лустрација или таа ќе стане опасно оружје и јавна судница за пресметка со политичките неистомисленици. Досега испливаа на површина многу слабости на процесот, како што се начинот на работата на Комисијата, уличната лустрација, дворските досиеја, растегнување на опфатот до невидени граници, но и отворање предмети за чија веродостојност постојат сериозни сомнежи.

Комисијата за лустрација е во непријатна ситуација затоа што целосно ја изгуби целта, смислата, но и кредибилитетот. Со последното досие „Драматург“, лустрацијата како да доживеа драматуршки димензии, се оцените на дел од експертската јавност. Универзитетскиот професор Стево Пендаровски сликовито опишува дека лустрацискиот воз не само што ја изгубил насоката, туку и целосно излетал од шините.

„Со овој процес имаме проблеми на неколку нивоа. Прво секаде каде што се прави лустрација на комунизмот во Комисијата влегуваат луѓе со висок авторитет. Во Македонија, освен што што партиите предлагаат членови на Комисијата, уште попроблематично е тие луѓе немаат никаква никакви предзнаења од оваа област ниту претстава како треба да се прави лустрација, кои досиејата треба да се отвораат и дали тоа што го наоѓаат во досиејата од државна безбедност се навистина досиеја на кодоши“, укажува Пендаровски.

Според него, Комисијата има исклучително слаб професионален состав и затоа се случуваат киксови на буквално секое одделно соработничко досие и сите случаи кои ги отворија предизвикаа контроверзи. Тој уште и предупредува на односот на лустраторите кои надвор од сите закони и норми прераскажуваат детали од досиејата и прават случаи уште пред личноста да го добие досието. Тоа не е случај само со последниот предмет „Драматург“ на Владимир Милчин, туку и со „Средношколец“ на уставниот судија Трендафил Ивановски и со „Ла Корбизие“ на Слободан Угриновски. И пред тие сами да се откријат, на јавноста и' беше јасно за кого се работи.

Комисијата за лустрација половина година работи со претседател на кој му е истечен мандатот - Томе Аџиев. За Пендаровски тоа е само уште еден доказ дека тој човек мора да заврши уште некои работи и да извади уште некои досиеја. Очигледно е, вели тој, дека затоа го држат.

„Пред Комисијата стои политичка дупка. Тие луѓе досега само покажаа дека се нечии марионети. Невозможно е сите наводно откриени случаи да доаѓаат од редовите на опозицијата. Се работи за изразено политичко - селективно постапување, кое не се осмелува да влезе во просторот на власта. Имаше примери кога се работеше за личности од владејачката партија за кои имаше надгласување внатре во комисијата. И самите кажаа дека имаат досие на министер од 500 страници за кое утврдија дека не бил кодош, но логички се поставува прашањето на што се однесуваат тие 500 страници“, забележува Пендаровски.

И универзитетскиот професор Димитар Мирчев нема пофални зборови ниту за Комисијата ниту за досегашниот тек на лустрацијата. Од друга страна, тој укажува дека сите предмети што излегоа во јавноста се помалку важни од барањето одговорност од оние кои биле припадници на службите за безбедност и на некој начин го организирале кодошењето.

„Мене ми е крајно чудно зошто не се санкционираат припадниците на службите за безбедност што тогаш ги уценувале тие луѓе и ги притискале да станат кодоши. Затоа што тогашниот систем прво следел одредени жртви, а потоа имала можност да ги уценува. Апсолутно не ми е јасно како тие денеска не подлежат на кривична и друга одговорност, а подлежат овие кои подлегнале поради одредени притисоци и уценувања“, вели професор Мирчев. (Св.У.)