Кина ги јаде нашите текстилни фабрики

Лани кризата остави без работа 3.000 текстилци, а веројатно е дека и годинава ќе има нови отпуштања

Маја Томиќ

Намален извоз, помалку работа и договорени нарачки за наредната година и натамошно намалување на бројот на вработените. Такви се состојбите и перспективите на македонската текстилна индустрија, која вработува 40.000 лица, а за која кризата како уште да трае. Ситуацијата секојдневно станува се' подраматична, алармираат фирмите, ако се има предвид дека странскиот капитал поинтензивно се сели на азиските пазари поради значително пониската цена на работната рака и ниските давачки. Со цел да се задржат партнерите на пазарот, домашните текстилци почнаа да ги прифаќаат странските нарачки по пониски цени за лон-услугите, што ќе се одрази неповолно врз нивната финансиска состојба.

„Трендот е почнат и незапирливо расте. Ако лани имавме пад на извозот поради економската криза, сега тој пад е уште поголем поради селењето на капиталот во други земји, каде што трошоците се значително помали, месечната плата е меѓу 15 и 20 долари, а истовремено понудата на работна сила е огромна. Една фабрика во Кина, на пример, вработува над 4.000 лица. Македонската текстилна индустрија не може да издржи ваква конкуренција, во која учеството на репроматеријали во цената на производот е 60-70 отсто“, посочи на вчерашната прес-конференција во Стопанската комора, Ангел Димитров, претседател на Здружението на текстилци и директор на „Мода“ од Свети Николе.

Сепак, според него, Македонија засега е во предност и е во поповолна положба од источните конкурентски земји, затоа што е поблиску до европските пазари, што овозможува поедноставен и побрз транспорт на репроматеријалите и на текстилните производи. Освен тоа, за наша среќа, како што вели Димитров, квалитетот на текстилот што се произведува на азиските пазари е многу полош од македонскиот, поради што партнерите засега се воздржуваат од откажување на соработката.

„Прашање на време е до кога ќе трае ваквата ситуација“, вели Димитров и додава дека ланската криза остави без работа околу 3.000 текстилци, а многу веројатно дека и годинава ќе има нови отпуштања. Состојбите би се смениле на подобро, но за околу пет-десет години, предвидува Димитров. Пред се', треба да се создадат услови самите домашни фирми да ги увезуваат репроматеријалите и потоа веднаш да почне да се градат сопствени брендови, односно да се направи преориентација на производството, од лон во класичен извоз. Во тоа, покрај бизнис-заедницата, треба да дадат свој придонес и сите надлежни во државата. Секако, тоа важи и за банките што можат да помогнат финансиски, но со пониски каматни стапки, бидејќи станува збор за огромни средства кои фирмите не би можеле сами да ги обезбедат за преструктурирање на производството.

Здружението на текстилци при Стопанската комора подготви нови предлози до Владата за подобрување на с��стојбите. За разлика од ланските негативни исходи во преговорите со неа, на средбата што е закажана за овој петок во Министерството за економија, текстилците се надеваат на позитивен исход.

Ќе се бара намалување на парафискалните даноци, како и растоварување на давачките за придонеси од плата, кои со воведувањето на брутото и со зголемувањето на основицата, зафаќаат 34 отсто од нето-платата. Слично барање имаше и лани, кога од Владата се бараа по 30 евра за вработен како субвенција за придонесите, но тоа не беше прифатено. Текстилците се и за целосно укинување на банкарската гаранција за фирмите што ангажираат најмалку 80 отсто од капацитетите за лон-доработки, во период од најмалку две години, како и мерки против сивата економија во дејноста и нова политика на рамномерен регионален развој на оваа индустрија.

Според статистиката, вкупниот извоз на текстилната индустрија во првиот квартал од годинава изнесува 152,4 милиони долари, што е за 5 отсто помалку од истиот период лани. Учеството на извозот на текстилните производи во вкупниот извоз се намалува од година во година. Од 30,9 отсто во 1998 година на 23,2 отсто минатата година. Најголем пад на производството лани имало кај ткаенините за 33 отсто и кај облеката за 12 отсто, во споредба со 2008 година. Од вкупниот број вработени во државата околу 9-10 отсто отпаѓа на вработените во текстилната дејност.