Мислења

Зошто дефетизам?

Тодор Џунов

Каква е смислата за пораката дека во светот постоел страв од македонскиот јазик и од Македонците, искажана од наши политичари пред странски љубители на македонскиот јазик

Во годините 2000-2003, кога ќе одев на пазар некои продавачи, кои ме познаваа, ми се обраќаа со прашање дали ќе не' биде како држава. Им одговарав: А зашто да не не' биде? Тогаш се чудев кој тоа шири таков скептицизам? На ова прашање не можев да најдам одговор.

По Самитот на НАТО во Букурешт, кога, и покрај со голема сигурност дадената изјава од шефот на најмоќната држава и основач на Алијансата, дека Македонија ќе биде примена во овој сојуз, тоа не се случи и по резигнираното напуштање на самитот од страна на нашата државна делегација, еден нејзин член, пред претставници на нашите медиуми изјави дека, и покрај исполнувањето на сите услови, не сме биле примени во НАТО затоа што сме Македонци!

На отворањето на 42. сесија на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура, во поздравната реч на највисок претставник на државата, пред стотина учесници на оваа реномирана македонистичка институција, беше кажано дека (во светот) постоел страв од македонскиот јазик и од Македонците! На оваа констернирачка изјава експресно за медиумите реагираа еден истакнат македонски и еден многу познат полски македонист.



Фактите, пак, зборуваат дека ниту во времето на најголемата поделба на светот на источен и на западен блок т.н. студена војна меѓу нив, и при постоење најригидни државни режими во источниот блок, состојбата со македонистиката во светот не беше ниту случајно таква. Имено, во периодот 1984-1988 година, за кој најдобро ми е позната состојбата, бидејќи по должност го водев тој ресор во Ректоратот на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, македонистиката доживеа најголем подем. Во светот активно работеа 15 лекторати по македонски јазик, основани со билатерални меѓудржавни и меѓууниверзитетски договори и тоа не само на Запад: во Париз, Виена, Берлин, Неапол, Брадфорд, Чикаго..., туку и особено многу во Источна Европа: три во Полска (на Јагелонскиот универзитет во Краков, на Варшавскиот универзитет, како и на Универзитетот на Шљонск во Катовице), два во Чехословачка (на Карловиот универзитет во Прага и на Универзитетот во Брно), на многу познатиот Универзитет „Ломоносов“ во Москва, на Универзитетот во Крајова во Романија, на Универзитетот „Мартин Лутер“ во Хале, во ГДР, како и на други места. Тие години во 30 земји во светот постоеја студии по македонски јазик.

На јубилејниот 20. Меѓународен семинар за македонски јазик, литература и култура во 1987 година беше констатирано дека дотогаш учествувале 2.300 странски студенти и други заинтересирани да го научат македонскиот јазик, а на 40. Меѓународен семинар за македонски јазик, литература и култура во 2007 година, бројката веќе беше 4.000 слависти.



На научните конференции на Семинарот, како и на у��иверзитетите и академиите настапуваа светски познати слависти, како проф. Рина Усикова, која на Универзитетот „Ломоносов“ во Москва напиша учебник по македонски јазик за руските студенти, а подготви и руско-македонски речник, потоа проф. Виктор Фридман од Универзитетот „Илиноис“ во Чикаго (САД), проф. Франтишек Мареш од Виена, проф. Волф Ошлис од Германија, академик Зузана Тополињска од Варшава, проф. Нуло Миниси од Неапол и други. Некои од нив, како Волф Ошлис и Виктор Фридман, станаа и големи лобисти за признавањето на Македонија, македонскиот јазик и идентитет во своите држави и во светот.



Сето ова покажува дека ниту кај студентите кои студираат славистика, а уште помалку кај професорите слависти не постоел и не постои страв за изучување и афирмација на македонскиот јазик, како веќе етаблиран јужнословенски јазик, на кој учат и творат генерации и генерации Македонци, па ете и странци во респектабилен број. Уште помалку има причина и резон некој да се плаши од Македонците. („Колку сме, толку сме - токму сме“, ќе рече нашиот поет и македонист, академик Гане Тодоровски.)

Но, ако таков страв, од некои причини, постои кај некои политичари и квазинаучници кај некој наш (јужен или источен) сосед, се поставува прашање дали може така, генерално, некој да тврди дека, ете, во светот постоел таков страв од македонскиот јазик и од Македонците? И каква е смислата за упатување таква порака од наши политичари пред странски љубители и проучувачи на нашиот македонски јазик, литература и култура?

(Авторот е професор на Правниот факултет во пензија, поранешен ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ и претседател

на Уставниот суд)