Мислења

Грешката е системска

Илија Димовски

Македонија не смее да си дозволи луксуз на страшни осцилации во политичката клима во еден вака клучен период

Концептот на тотална и целосна битка со политичкиот опонент е штетна. Овој концепт не може да донесе ништо добро ниту за политичките групации, ниту за државата, ниту, пак, за граѓаните. Таквото гледање на политичкиот живот, таквото гледање на демократијата воопшто, крие нешто страшно. Овој начин на практицирање на политиката во себе го крие демократскиот дефицит кај политичките структури, кои го поставуваат како единствен начин за себепромовирање, за опстојување или евентуално за триумфирање на политичката сцена. Овие и вакви структури на очиглед ја поставуваат својата немоќ, но и своето нетрпение кон политичките убедувања различните од нивните. Тоа е наследство од блиското минато. Тоа е наследство од политичарите, кои потекнуваат од претходниот систем.

Ова погоре е помекото објаснување за можните причини за појавување на концептот за тотална битка со политичките опоненти. Има уште едно поимање, кое, за жал, е уште повеќе страшно. Таквото поимање се крие во одговорот на едно многу едноставно прашање. Прашање што можеби често ни се вртело низ мислите. Што губат кога не се власт? Сигурно многу. Сигурно е нешто што го немаат кога не се. Сигурно е нешто што не треба да го имаат ниту кога се на власт. Но, ова е тема за друг текст. Прешироко е.

Таквата битка треба да се запамети оти, како по правило, носи многу повеќе штета за оној што ја практикува како концепт, од она што како штета ќе го добие оној кон кого е насочена.



Во Македонија, секоја пролет и секоја есен, очекуваме офанзива. Политичка, се разбира. Но, веќе станува забавно и помалку е за подбишега кога ќе ги слушнеме силните најави за политички офанзиви. Таквите најави најчесто прво ги слушаме од некои високобуџетни, но нискорангирани медиуми. Потоа ги читаме како најави во колумни и текстови на плејада борци за слобода и демократија (кои во слободно време се хонорарци во гореспомнатите медиуми или во одредени невладини организации, силно поддржани од други високобуџетни симпатични центри). Следуваат анализи, процени, независни интервјуа. Следуваат закани во македонското Собрание. Следуваат говори полни со адреналин, а испразнети од аргументи. Следуваат прес-конференции. Така се подготвува земјата за политичка пролет или есен. Во круг, постојано. И за среќа, последниве три години безуспешно.

Кај граѓаните се наметнува чувство на исчекување, но се наметнува чувство и на напнатост и наелектризираност. Тоа е лошо. Граѓаните навлегуваат и се внесуваат во политичките пресметки меѓу елитите. Намалувањето на нивото на опседнатост со секојдневната политика кај нормалните луѓе е одличен процес, но при најава и чувство за вакви т.н. офанзиви тој процес е во обратна, односно спротивна линија. Македонија не смее д�� си го дозволува луксузот да дозволува страшни осцилации во политичката клима во еден вака клучен период. Македонија не смее да си го дозволи тој луксуз ниту, пак, поради причините на овие политички структури, подготвени за концептите за целосна битка.



Она што треба да се постави како стандард не е нешто ново, не е ниту, пак, нешто што ние први ќе го смислиме. Низ процесите за демократизација поминале огромен број општества и држави. Има огромен број искуства, но не се многу различни. Секаде, политичката понуда се сведува на два клучни столба. Првиот столб е програмската понуда и подготвеноста за креативен пристап кон решавањето на проблемите на граѓаните. Вториот столб е кредибилитетот на политичката структура (колективно и индивидуално), која е носител на одредена политичка групација. Ако недостасува кој било од овие два елемента треба да бидеме релативно сигурни дека процесите нема да се движат во позитивна насока за политичката структура без квалитетна програмска понуда или без кредибилитет на политичката елита. Тука нема милост. Тоа е во природата на демократските процеси. Недостатоците можат да се прикриваат, можат да се фингираат. Може дури и да се дефокусира јавноста кон други помалку или повеќе значајни теми. Но, недостатоците остануваат. Тие ќе бидат фатални за носителите на таквите недостатоци. Но, не смеат да бидат штетни за државата.

Да видиме на што досега се сведе политичката понуда од страна на опозицијата. Политичка понуда од страна на политичка елита која смени четворица лидери за три години. Речиси една година под лидерска палка на Владо Бучковски, малку повеќе од една година под палка на Радмила Шекеринска, половина година под раководство на струмичкиот градоначалник Зоран Заев и, секако, речиси една година под лидерската команда на Бранко Црвенковски (од моментот кога најави дека се подготвува да се соочи со Груевски на парламентарни избори). Оваа политичка елита понуди неколку теории за неуспешноста на Владата на Груевски. Теории кои и во својот зародиш беа доведени под знак прашање не само од политичките опоненти, туку и од стручната јавност во Македонија.



Теоријата за надворешно-политичка изолација пропадна. Се сеќавате ли на сите силни прес-конференции од првиот кабинет, се сеќавате ли на сите силни говори во македонското Собрание, на силните интервјуа, експертизи, колумни, офанзиви...? Владата беше обвинета дека сака да ја изолира сопствената држава од модерните евроатлантски интеграциони процеси. Ништо од тоа. Празно. Евтино и кратко. Не требаше никој од дома да се спротивставува на тие потпросечно наклепани политички позиции. Требаше само да почекаме времето да ја покаже вистината. Требаше само да почекаме да слушнеме дека Македонија ги исполнува сите стандарди за членство во НАТО, да слушнеме дека Македонија, конечно, ќе го добие визното ослободување, да слушнеме дека Македонија успешно се справува со исполнувањето на осумте критериуми за добивање датум за почнување преговори за членство во Европската унија. Требаше да почекаме да видиме дека нашиот владин врв е редовно во посета и на средби со значајни светски лидери. Тоа не е изолационизам. Тоа е грижа за сопствената држава.

Теоријата за економските промашувања на Владата пред економската криза пропадна. Се сеќавате на нападите врз Владата поради нејзините намери да ги намали даноците? Прашалниците за зголемувањето на платите и на пензиите. Теориите за лошите пласмани во земјоделието. Се сеќавате ли на позициите за штетноста од државното учество во зголемувањето на инвестициите во Македонија? Можеби некој ќе се сети и на теоријата на опозицијата дека високите цени на храната и на нафтата пред една и пол година беа предизвикани од нашата Влада. И има уште на што да се потсетуваме, но нема место во една колумна.



Теоријата за погрешните мерки за санација на последиците од светската економска криза пропадна. Македонија е една од ретките држави каде што падовите не се страшни. Македонија е една од ретките држави што ги зголемува пензиите (иако за многу мал процент) во екот на светската економска криза. Македонија е една од ретките држави каде што не се зголемува невработеноста во моменти кога таа расте и по десетина проценти во доброразвиените држави низ Европа. Конечно, нашата држава најави намалување на данок во период кога во другите држави од нашето опкружување се зголемуваат постојните даноци и се воведуваат нови.

Теоријата за социјална негрижа пропадна. Дали можат да критикуваат тоа што драстично се зголемија пензиите? Дали можат да спорат тоа што се зголеми генералното субвенционирање во државата? Се подобри структурата на социјално згрижување и помош. Почна изградбата на социјални станови. Се воведоа програми за социјално згрижување на ранливи категории луѓе. Пропаднаа обидите оваа власт да се претстави како бесчувствителна.

Теоријата за неснаоѓање во меѓуетничките односи пропадна. Иако многу се обидуваа, но не успеваат. Се сеќавате ли на тоа колку често имаше инциденти во минатото. Се сеќавате ли на времињата на Кондово, Гостивар, Бит-пазар, Мала Речица, Радолишта... Сега не е така. Има уште многу да се сработи, но е многу подобро од она што го имавме претходно.

Што е тоа што следува? Не е значајно повеќе. Сите видовме дека не станува збор за содржината, веќе станува збор за формата. Некој не се снаоѓа најдобро во улогата што ја има. Што и да проба ќе погреши, затоа што грешката е системска.



(Авторот е пратеник)