Нема веќе реклами пред избори за џабе

Експертската јавност е против идејата донациите на медиумите да се регулираат со Изборниот законик, зашто сметаат дека така би се легализирала корупцијата

Светлана Унковска

Со новите правила во Изборниот законик, кои наскоро ќе се најдат пред Владата, строго да се лимитираат донациите на медиумите, што преку попусти во предизборната кампања им се даваат на политичките партии. Условите за рекламирање мора да бидат еднакви за сите партии и кандидати, со исти цени за сите, а ценовниците да не смеат да се менуваат. Ова се предлози на Советот за радиодифузија, од каде што сметаат дека со регулирањето на овие три важни точки ќе и' застанат на пат на се' поприсутната корупција меѓу медиумите и политичките партии. Но, експертската јавност не се согласува со ваквите предлози и тврди дека тоа е сосема погрешен чекор што води во спротивна насока. Наместо да се воведат забрани, преку вакови измени во Изборниот законик, корупцијата би се официјализирала.

„Во измените на изборното законодавство бараме да се лимитираат донациите. Попустите во цените што радиодифузерите и печатените медиуми ги даваат за платено политичко рекламирање да не смеат да о надминат износ од 20 илјади евра. Не мора да бидат 20 илјади евра, но, всушност, сакаме стриктно да ја ограничиме донацијата наместо, како што беше досега, неограничена. На пример, ако некој се рекламира за еден милион евра и плати 10 проценти, тогаш има 900 илјади евра донација“, вели Зоран Стефановски, претседателот на СРД.

Но, ваквиот предлог е неприфатлив за експертите, бидејќи, како што велат, со тоа корупциската спрега меѓу медиумите и политичките партии, што е особено присутна за време на избори, ќе добие и законска рамка. Роберто Беличанец од Центарот за развој на медиуми бара чиста и јасна забрана за донации од медиумите за партиите, со високи казни, како и со мониторинг на парите што се слеваат во изборната кампања.

„Не може медиум да и' дава донација на политичка партија. Тоа е чиста корупција, медиумите ги корумпираат партиите за после да им биде вратено на друг начин. На таков начин, наместо да се разбијат политичко-медиумските бракови, ќе се официјализира корупцијата“, дециден е Беличанец. Според него, погрешен е и начинот на водење на изборната кампања во медиумите, со емитување спотови и делови од партиските митинзи, место да има дебатни емисии во кои граѓаните ќе можат да ги слушнат идеите и ставовите на кандидатите за сите прашања.

„Во голем дел од европските земји емитувањето спотови и митинзи е забрането. Поентата е преку дебатни емисии да се создаде натпревар и вкрстување на идеи и мислења, а не да има промоција само на оној што има повеќе пари и кој корумпира повеќе. Вториот дефект од таквата кампања, покрај корупцијата, е што ги елиминира малите политички партии, па како опција ни остануваат две партии што се најмоќни“, вели Беличанец.

Со предлогот за законски измени Советот ќе бара и уредување на медиумскиот простор од распишувањето на изборите до стартот на кампањата. На последните избори токму СРД ги проблематизираше емисиите во кои гостуваа некои од кандидатите, бидејќи официјално се' уште не беше почната кампањата. Поради тоа, сега се бара овој временски период да биде регулиран со посебен правилник.

„Бараме од официјализирањето до почнувањето на кампањата да има еден правилник, што ќе како биде лајт-варијанта. Сите информации што ќе бидат пласирани за изборите сакаме да ги сместиме во информативната програма и да нема посебни емисии во кои ќе се разговара со кандидатите на политичките партии. Овој период е многу тешко да се дефинира и не може прецизно да се разјасни, но мислам дека со воведувањето на овој нов правилник ќе постигнеме одреден ефект“, објаснува Стефановски. Беличанец, пак, предупредува на опасност дека на ваков начин може да биде доведена во прашање слободата на изразување. Според него, и овој предлог е погрешен затоа што не може да се забрани емисија. Напротив, тој укажува дека токму емисиите и дебатите се тоа што треба да се отвори во ваков период.

Претседателот на „Транспарентност-Македонија“, Сашо Ордановски, е мошне скептичен за можноста за какво било уредување на медиумско-партиските игри. „Главен проблем на корупцијата во Македонија е комплетната нетранспарентност и неконтролибилност на финансиското работење на политичките партии и тука не помага никаков правилник. Познавајќи ги актерите во македонската политика, нема никакви шанси да се уредат работите, бидејќи би морало да почнеме со апсења и тоа од сегашниот премиерот, па до сите претходни премиери и претседатели на партии. Ќе дојде премиер, ќе ти понуди еден милион евра и што, ќе го одбиеш!? На сите во политиката им одговара таа сива зона“, вели Ордановски.

Што предлага Советот за радиодифузија