Претходен број

ЕДИТОРИЈАЛ

Национален срам

Љупчо Поповски

Понеделникот, 22 декември, ќе биде забележан како еден од најтажните денови во поновата македонска историја. Оние грст академици и писатели собрани во македонскиот храм на знаењето и уметноста не можеа да си поверуваат на себеси како се гази, се потценува, се маргинализира до потсмејување еден од титаните на македонскиот народ – Кочо Рацин.

Треба да се прочепка по душата на академиците Гане Тодоровски и Георги Старделов за да се открие нивната драма кога говореа пред речиси празната сала за стоте години од раѓањето на човекот кој го внесе овој народ во современиот пантеон на литературата рамноправно со сите други народи. Нивниот чемер крваво ќе ја отслика драмата што се случува во македонското општество во која потценувањето на големите умови родени на оваа грутка земја полека станува морален кодекс – колку повеќе ги маргинализираш луѓето на коишто не можеш да им стигнеш ни до петиците, толку ја негуваш твојата лажна големина.

Како ќе им одговорат наставниците и професорите на учениците ако денес бидат прашани зошто политичарите и умните луѓе не дошле да се поклонат пред моќниот Кочо Рацин, а од нив се бара да учат за „Татунчо“, за „Тутоноберачите“, за „Ленка“, за тешките „Денови“. Дали дека овие потценувачи на туѓата големина имале некоја поважна работа тој ден или можеби имаат желба да ги избришат стиховите кои им се врежани како чип во нивната глава. Или, пак, дека титанот, кој бил комунистички задоен и се борел за правата на работниците, е недостоен за сегашниов капиталистички миг.

Што и да е, трагично е. Политичарите ја преораа земјава и ги запенија устите повторувајќи дека нашиот национален идентитет ќе го бранат до последниот здив од некои елински натрапници, а овде се трудат да го урнат колку што е можно побрзо и посурово. Темелите на нашиот идентитет буквално со крв ги поставиле браќата Миладиновци, Кочо Рацин, Џи��от, Чуповски, а потоа генијалците како што се Блаже Конески и Славко Јаневски, па кому треба да му се обратиме да ја слушнеме пораката. На министрите и на премиерите што се сменуваат во овие 17 години? На лажните пророци кои секогаш нудат благосостојба, а имаат голема почит само спрема себеси?

Умниот Австриец Штефан Цвајг велеше дека „само заблудата дава среќа, никако знаењето“. Па така, во таа заблуда, ќе треба да веруваме дека новиот „Залив на коските“ кај Градиште на Охридско Езеро бил центарот на цивилизацијата во Европа, дека кога таму некои луѓе од бакарното време од наколните живеалишта ловеле риби, другиот свет бил уште во бебешки повој. Дека Шамполион бил во ужасна грешка кога го толкувал Каменот од Розета и не го признал првокласното значење на текстот, наводно напишан на старомакедонско писмо. Дека овој простор бил лулката на светот, но, ете, тоа никој не го признава.

Премиерот отиде во „Заливот на коските“ да види како можеби изгледал охридскиот брег во бакарното време, отиде меѓу спортистите на бината кога се бираа најуспешните од нив и го испроба гардот со Вели Мумин за да биде поголема ѕвезда од нив; отиде во скопска Автокоманда да види каде ќе стои споменикот на Филип Втори; беше на концертот посветен на Тоше да изрецитира некој збор, седеше со цела министерска свита на мечевите на македонските ракометарки. Претседателот на државата уште ги средуваше своите впечатоци од обраќањето што го одржа во Собранието. Министерката за култура се повозе со специјалниот воз посветен на Рацин до Велес и кажа два-три збора колку да не биде без ич. Никого од нив немаше во понеделникот во храмот на знаењето и уметноста кога сите требаше да му се поклонат на великанот Рацин. Само Киро Глигоров, како своевиден политички отпадник од новото време, слушаше инспиративни зборови за титанот на нашиот идентитет.

Што да се прави, тоа е оваа Македонија. Избори идат, гласот на напатениот селанец од Дабиле е поважен од значењето на еден од основачите на нацијата. Тој не може да донесе глас повеќе. А и неудобно е да се седи меѓу белокосите мудреци. Тие, сепак, знаат повеќе.