Претходен број

ПОРТРЕТ

Гафовите покриени со лојалноста

Поради кризата, министерот за финансии, Трајко Славески, стана фронтмен на Владата

Нина Нинеска-Фиданоска

„Тој секогаш му беше лојален на Груевски“. Вака најголем дел од оние што се сметаат за добри познавачи на состојбите во ВМРО-ДПМНЕ ќе ви одговорат на прашањето зошто министерот за финансии Трајко Славески и покрај фактот што секогаш досега беше убедливо најспоменуваното министерско име во шпекулациите за тоа кој е следниот што би ја напуштил владината свита, секогаш успеваше да ја задржи својата позиција, и тоа не само како министер, туку и како еден од најистурените играчи околу премиерот Никола Груевски.

Сепак, и покрај неприкосновеноста на министерската функција, до неодамна во јавноста постоеше неподелен впечаток дека вицепремиерот Зоран Ставрески, всушност, е главниот играч во економскиот тим на Груевски. Ставрески ги даваше главните економски изјави, Ставрески одговараше на најтешките економски прашања, дури и оние директно поврзани со финансискиот ресор.

И одеднаш, некаде пред околу два месецa, блесна ѕвездата на министерот Славески. Настаните и проблемите со кои се соочи земјава просто го исфрлија во орбитата, а сите погледи на јавноста се вперија кон него и неговите економски вештини, особено поради фактот што станува збор за угледен професор на Економскиот факултет во Скопје.

Иако токму сега имаше шанса да ги демонстрира своите економски познавања, не е мал бројот на оние што не беа воодушевени од неговите потези и изјави.

За период од околу два месеца, Славески успеа да се конфронтира со повеќе фактори - и домашни, и меѓународни, и со тие од спротивната политичка опција, но и со оние од неговата страна. Меѓународниот монетарен фонд, светските рејтинг-агенции, министерот за земјоделство Ацо Спасеноски, министерот за економија Фатмир Бесими, пратеници... се само дел од листата ликови и институции со кои првиот финансиер влезе во отворена и јавна вербална војна, без тактика и воздржаност.



Но, она што убедливо го стави во центарот на вниманието се патриотските фискални софтвери, кои пред една недела доживеаја вистински правен дебакл откако беа укинати од Уставниот суд. Славески тогаш не успеа да се снајде и да ја даде вистинската изјава што би се очекувала од еден совесен министер - децидно да каже дека ќе бидат обесштетени трговците и дека власта нема да ги тера и по втор пат да плаќаат за грубата владина грешка. Трговците сега го потсетуваат министерот дека летото, кога се воведуваше мерката, изјавуваше оти државата ќе им го намири трошокот доколку Уставниот суд ги прогласи за неуставни фискалните патриоти. Но, сега тој како да заборави на овие свои ветувања.

Наместо тоа, Славески, веднаш по фијаското, уште повеќе ги разгневи трговците со своето образложение дека „тие потрошиле само по околу 200 евра за оваа мерка, а најголем дел од фискалните каси и онака им биле стари, па било крајно време да ги заменат“. Ниту збор за тоа кој ќе ја сноси одговорноста што, најверојатно, од буџетски пари ќе се плаќаат околу пет милиони евра за надомест на штетите на дуќанџиите.

Славески и вчера го повтори невештото оправдување дека Владата уште не ја добила одлуката од судот, па затоа и не можел ништо повеќе да коментира. И додека министерот ја чека одлуката „на хартија“, опозицијата веќе најави интерпелација за неговата работа, како најодговорен за штетите предизвикани во стопанството со воведувањето на патриотските сметки.

Пред да избие скандалот со касите, Славески не се прослави многу ни со неговото собраниско поведение. Долго време се прераскажуваше неговата „претстава“ во Собранието, кога според тврдењата на очевидци и телевизиските снимки, буквално го избрка од собраниската Комисија за финансирање и буџет министерот за земјоделство Ацо Спасеновски. „Јас сум тука претставник од Владата. Сега можеш да си одиш!“. Вака медиумите што беа присутни го пренесоа настанот, но нивните наводи беа експресно демантирани од министерот, како тенденциозни и неточни. Славески тврдеше дека „најљубезно му се заблагодарил на Спасеноски за неговите исцрпни излагања, бидејќи опозициските пратеници го злоупотребиле неговото присуство“. Како и да е, еден министер пред таков аудиториум не смее да си дозволи испад од таков карактер.

Но, Спасеноски не беше единствениот колега на Славески кому првиот финансиер не успеа да му „одолее“. Тој се скара и со министерот за економија Фатмир Бесими, тврдејќи дека „во Министерството за економија на нерегуларен начин се вршеле унапредувања на вработени“, поради што не ги потпишуваше налозите и сите вработени во ресорот за економија немаа земено плата повеќе од два месеца.

И пратеници се најдоа на листата на неомилени ликови на министерот за финансии. „Како што гори државата Томе, така ќе гориш и ти“. Ваква порака неодамна доби пратеникот од СДСМ Томе Чинговски, барем според неговите тврдења. Опозицијата обвини дека пак му се случува на министерот да ги изгуби нервите. По овој настан, пристигна и реакција од Министерството за финансии, во која „најостро се демантира изнесената лага и се истакнува дека ова е дел од сценариото на СДСМ за блокирање на расправата во парламентот за најважниот документ во државата“.



Но, дури и да можат да му се простат гафовите на домашен терен, познавачите сметаат дека нашиот министер не смееше да си го дозволи излетот со ММФ, кого го обвини дека дава погрешни оценки и прогнози за Македонија, како и дека со мерките што ги нудел сакал да ја задуши македонската економија. Според аналитичарите, голем ризик е да се нарушуваат односите со монетарците во време кога се надвиснуваат огромни опасности над Македонија, пред се' огромниот трговски дефицит, бидејќи доколку работите тргнат на лошо, спасот сигурно ќе треба да се бара во ММФ. Во врска со Фондот беше регистриран уште еден превид на министерот - дека наскоро ќе се затворела нивната канцеларија во Скопје, по што од Фондот експресно возвратија дека „остануваат во Македонија“.

И новинарите беа обвинети од министерот Славески дека лошо ги интерпретирале и лошо ги читале извештаите на рејтинг-агенциите „Фич“ и „Стандард и Пурс“, а во кои се намалува рејтингот на земјава.

Како еден од „гревовите“ на Славески му се припишува и фактот што неколку пати досега јавно го прозва гувернерот на централната банка да ги намали каматните стапки, што од познавачите беше протолкувано како притисок од извршната власт врз монетарната, што не би смеела да си го дозволи една модерна и европски ориентирана Влада, а уште помалку Влада која проектира огромен буџет и не штеди во трошењето државни пари.

Точно е дека министерот не е единствениот што е одговорен за многу од споменатите владини одлуки, на пример оној за фискалните патриоти или за ММФ, кои ги аминувала целата Влада. Но, нему мора сериозно да му се забележи за серија постапки, собраниски инциденти и нервозни реакции, кои не се во манирот на висок владин функционер и ценет универзитетски професор.

Денес Славески ќе го брани огромниот буџет за 2009 и целата економска политика на Владата пред народните избраници. Тоа треба да се направи на нивото на задачата што му е доверена со една од најодговорните функции во државава.