Ченто, Шатев и Брашнаров го усвоиле актуелниот државен грб

Сегашниот грб бил усвоен во 1946 година како општомакедонски симбол

Оливера Војновска

Темата за рекомпонирање на државниот грб која деновиве се актуелизира најпрвин со иницијативата на ВМРО-Народна, земскиот грб од 1620 година да биде нов државен симбол (познатиот двоопашест златножолт лав), па со предлогот на Владата за симнување на црвената петокрака, поттикнува размислувања што симболизира и како е всушност создаден постојниот грб, од што е инспириран, кој е неговиот идеен творец.

Наспроти искажаната политичка волја за бришење на „клучниот комунистички белег - ѕвездата“ , јавноста, сепак, остана покуса за попрецизно образложение дали со таквиот потег ќе се случи дезидеологизација на актуелниот државен симбол и дали со дупката меѓу житното класје тој ќе добие современ демократски изглед.

Писателот Јован Павловски во неговата книга „Време минато, време сегашно“, потсетува дека државниот грб на Македонија е промовиран на Второто заседание на Народното собрание на Народна Република Македонија, одржано на 27 јули 1946 година. Тогаш е донесен Законот за грбот на НРМ, и во неговиот прв член е дефинирано :„Грбот на Народна Република Македонија претставува поле опкружено со житно класје, испреплетено со плодови афиони со тутуново лисје, кои се народни мотиви. На лентата е испишано НР Македонија, меѓу врвовите на класјето има петокрака ѕвезда. Среде полето се оцртува планина во чие подножје тече река. Зад планината изгрева сонце“.

За Павловски е интересно образложението на споменот Закон, што во јавноста од неразбирливи причини се премолчува, а според кое грбот на македонската држава е општомакедонски и не станува збор за какви и да е идеолошки симбол“. Во споменатото образложение е напишано: „Грбот на НР Македонија претставува симбол на слободата и единството на македонскиот народ и на богатството на македонската земја. Житното класје, плодовите, афионот и тутуновите лисја го изразуваат богатството на Македонија и разновидноста на нејзиното стопанство. Петокраката ѕвезда ја симболизира народноослободителната борба, преку која македонскиот народ ја извојува својата слобода. Народните мотиви на лентата го изразуваат богатството и убавината на нашиот народен бит. Среде во полето планината го претставува Пирин, најголемата македонска планина, која била центар на народносослободителните борби и минатото, а реката што тече под неа е Вардар, најпознатата река во нашата република. Пирин и Вардар истовремено го симболизираат единството на сите делови на Македонија и идеалот на нашиот народ за национално обединување. Сонцето го изразува слободниот и творечки живот на Македонија“.

Павловски посочува дека во работата на македонскиот парламент тогаш во разни својства учествувале: Методија Андонов-Ченто, Панко Брашнаров, Павел Шатев, Димитар Влахов и Богоја Фотев, кој бил претседа��ел на Президиумот на Народното собрание.

Се чини, резонира Павловски, дека првата македонска влада на чело со Лазар Колишевски (која го предложила Нацрт-законот за првиот државен грб и неговото ликовно решение), како и народните пратеници воопшто не инсистирале преку елементите на грбот да наметнуваат идеолошки принципи и ставови, туку ја нагласиле трајната определба и желба на македонскиот народ за обединета Македонија.

Истражувајќи ја оваа тема, Павловски открил дека ликовното решение на грбот го изработил познатиот македонски уметник, Василие Поповиќ-Цицо, а не како што најчесто се поврзува со името на сликарот Ѓорѓе Андреевиќ-Кун.

Навраќајќи се на периодот на осамостојувањето во 1991 година , Павловски се присетува дека по првите парламентарни избори, новото Собрание го укина тогашниот државен грб, со образложение дека тоа го прави поради идеолошките обележја во него. Ваквото објаснување, како што пишува тој, „за сите нас, неупатените, изгледаше сосема нормално и логично“. Собранието кое тогаш самото се задолжи во рок од шест месеци да донесе закон за новиот македонски грб, кој ќе ги симболизира „општествените и политичките промени и процеси во независната и самостојна македонска држава“, до денеска не го стори тоа.

Владата вчера ги достави измените на Законот за грбот, со кои се предвидува да биде избришана петокраката. „Со донесувањето на овој закон Република Македонија ќе го добие својот трет државен симбол во чија содржина е вградени житните полиња, афионот, тутуновите лисја и народните мотиви, со кои Република Македонија е препознатлива како држава. Останатите елементи вградени во грбот се планини, река и изгреано сонце, кои исто така го симболизираат поднебјето на Република Македонија“, се вели во предлог законот.