Уште една гратис година за Македонија

Судбината на препораката ќе се знае на самитот на ЕУ закажан за 16 декември

Слободанка Јовановска

Европската комисија годинава ни ја прекина главната забава - уште пред да излезе го најави како позитивен извештајот што утре ќе биде објавен во Брисел за прогресот на Македонија. Колку позитивен, сепак, е позитивниот извештај на ЕК и има ли неговото објавување смисла кога се' уште нема надеж дека препораката за преговори ќе ја доживее истата судбина како минатата година - е тема за која и натаму може да се дискутира. Дипломатските оцени во Брисел деновиве беа дека Комисијата останува на клучните заклучоци што се важни за препораката, бидејќи тоа е дел од стратегијата да се мотивира Македонија да постигне компромис за името. Но, реално сите пасуси во извештајот што почнуваат со прогрес во следната реченица завршуваат со отровна критика, како резултат на настојувањето ем да ни дадат препорака ем да ни го испорачаат незадоволството.

Клучна оцена притоа е дека реформите имаат „непостојано темпо“, иако задоволително се исполнети политичките критериуми. За јавната администрација, како најкритична сфера, стои дека има некаков прогрес во поглед на нејзиното функционирање, но потребни се значајни идни чекори за да се осигура нејзината транспарентност, професионализам и независност. „Имаше непотребно политичко мешање во изборот и унапредувањето на сите нивоа во администрацијата, па законската рамка натаму треба да биде зајакната. Конвертирањето на многуте времени вработувања во постојани во многу случаи не беше остварено преку конкурентска процедура и врз основа на способностите“, се наведува во извештајот на ЕК.

Неофицијално одговорот на Владата на оваа критика бил дека е нормално тие што веќе работеле во администрацијата да покажат најдобри резултати на конкурсите и дека впрочем тоа било практика и во Европската комисија! За судството, како втора критична сфера, стои дека е остварен лимитиран прогрес како резултат на подобреното буџетирање, но дека ЕК е загрижена за независноста и непристрасноста на судството и околу тоа што не е обезбедено законските регулативи да бидат применувани во практиката. Околу борбата за корупцијата се регистрира прогрес, но со додавка дека треба да се зајакне изрекувањето пресуди за високопрофилните случаи и да се имплементираат законските барања за декларациите на имотот и за финансирањето на политичките партии.

Генерално, ЕК тврди дека корупцијата и натаму е сериозен проблем во многу области и останува доминантна. Најотровни се годинава, сепак, критиките за слободата на изразување, и покрај генералната оцена дека таа е заштитена во земјата. Според оцените, медиумите се поделени на етничка и политичка линија, практикуваат самоцензурирање, само еден медиум има двојазична програма, сопственоста кај печатените медиуми е нејасна и контроверзна, нема саморегулирање на професионалните стандарди меѓу самите новинари, се зголемува бројот на тужбите кон нив, а сериозно загрижува притисокот и вознемирувањето на новинарите. Последна критична оцена е околу бизнис-климата за која стои забелешка дека е жртва на институционалната слабост и дефектите во владеењето на правото, а резултат на тоа е превисоката невработеност.

Според дипломатски процени од Брисел, Европскиот совет се' уште не расправал за ставот кон препораката на Комисијата, и тој, дефитивно, ќе биде утврден на самитот на 16 и 17 декември, или министерскиот состанок неколку дена претходно. Според процените, ќе биде добро ако лидерите ја повторат препораката во заклучоците и избегнат Грција да ја дополнува, со оглед на најавите дека Атина настојува во неа да влезе и генералната оцена за непостојан прогрес. Очекувањата во Брисел се дека Македонија ќе добие уште една гратис година да го реши спорот и да добие преговори со Унијата, но ако не успее во тоа сегашните негативни оцени се основа на која ќе може да се повика и да ја повлече веќе донесената препорака, бидејќи рокот на нејзиното траење и добрата волја на ЕК не можат вечно да траат. (С.Ј.)