Здравството е во кома

Болните со подлабок џеб бараат спас во приватните установи, другите се снаоѓаат

Јасмина Јовановска


Македонскиот здравствен систем е во длабока и сериозна кома. Ова е оцената на Владимир Лазаревик, стручњак по јавно здравство, кој од мај до септември вршел мониторинг на состојбата во здравствениот систем и во соработка со охридскиот Институт за економски стратегии и истражувања изготвил извештај за добрите и за погрешните чекори што ги презема актуелната власт во овој јавен сектор.

Смртните случаи на неколку родилки и бебиња, како и потресните приказни на пациентите да ги добијат основните здравствени услуги, се само сведоци за колапсот во кој се наоѓа македонското здравство. Според Лазаревик, кризата во здравството се случува поради кризата во управувањето со здравствените установи, кадровската и финансиска криза. Последицата е повеќе од очигледна, болните со подлабок џеб бараат спас во приватните здравствени установи, а пациентите во државните здравствени установи се снаоѓаат како што знаат и умеат.

Неуспехот на клучната здравствена реформа - воведувањето двајца директори во сите јавни здравствени установи, за Лазаревик е само еден од доказите за кризата во управувањето со здравствените установи. „Системот на двајца директори во сите јавни здравствени установи со исклучок на клиниките при Универзитетскиот клинички центар и клиничките болници низ државата, се укина поради намалување на трошоците, а не зашто економските директори не работеа добро“, вели Лазаревик.

Власта води и лоша кадровска политика, смета Лазаревик. „Државниот здравствен систем прерасна во регрутен центар за приватните здравствени установи, кои по принципот одбирање на најдобрите цреши, го селектираат оној медицински персонал што им е најпотребен“, укажува Лазаревик. Но, тој вели дека кризата со кадарот најмногу ќе се почувствува кога ќе се инсталира новата медицинска опрема кога ќе нема доволно искусен кадар да работи на неа.

Здравството го тресе сериозна криза и поради финансиската криза на здравствената каса. Кризата во претпријатијата проследена со високата стапка на невработеност се одрази врз буџетот на Фондот за здравствено осигурување. „Фондот се наоѓа растегнат меѓу намалениот прилив на средства и потребата да обезбеди средства за функционирање на здравствениот систем поради што креира ограничувања преку засилена контрола и финансиска дисциплина во работењето на установите“, вели Лазаревик.

За Лазаревик, власта прави погрешни чекори и со реформите во здравството и додава дека се' уште не е редефиниран ни основниот пакет здравствени услуги.

Незавршување на реформите во примарниот здравствен систем, односно приватизацијата на специјалистичките служби според Лазаревик, резултираа со дополнителен одлив на кадар од државното кон приватното здравство, што доведе до недостиг од специјалистички медицински кадар, особено педијатри. Во недоволно дефинирана насока се наоѓаат и реформите во болниците. „Место последиците од зголемување на долговите што ги генерираат болниците да се бараат преку анализа на вистинските причини, надлежните институции ги решаваат со централизација, непопуларни мерки на засилена контрола и зголемени казни“, укажува Лазаревик.

Одложувањето на планираните реформи, истакнува Лазаревик, нема да се компензира преку реновирањето на здравствените установи, ниту, пак, преку инсталирањето на новата медицинска опрема иако оваа активност на Владата е единствената светла точка во кризата на здравството. „Неопходни се организациски реформи што ќе им овозможат на државните здравствени установи да работат според принципите што се карактеристични за приватниот сектор, со што ќе се зголемат конкурентноста, квалитетот и понудата на здравствени услуги“, потенцира Лазаревик.

„Оцените се лицемерни со оглед на тоа што доаѓаат од човек што од позиција на заменик-министер за здравство до пред една година директно бил вклучен и учествувал во креирањето на политики и реформи во здравството, без притоа да не каже ниеден збор за тоа што тој предлага во насока на унапредувањето на состојбите во здравството. Тоа покажува дека неговите ставови се влог во неговата поголема лична и политичка промоција и ништо повеќе!“, се вели во реакцијата од Министерството за здравство, од каде што додаваат дека анализата за која зборува Лазаревик не е доставена до која било релевантна институција, вклучувајќи го и Министерството за здравство.