Претходен број

Девалвацијата чука на врата?

Прашање на време е кога резервите ќе дојдат на ниво кога веќе нема да можат да го бранат денарот, велат експертите

Соња Маџовска

Топењето на девизните резерви неизбежно води кон девалвација, сметаат експертите. Тоа може многу брзо да се случи ако веднаш властите не се соочат со вистинските состојби во домашната економија и со можните последици, кои секако ќе излезат на виделина по изборите, но ќе биде многу доцна.

Прашање на време е кога државните девизни резерви, кои сега изнесуваат 1 милијарда и 434 милиони евра и се стопени за околу 300 милиони евра за само три месеци, ќе дојдат на ниво кога веќе нема да можат да го бранат денарот. Трошењето на девизните резерви во последниве месеци е многу поголемо отколку што е приливот на девизи. Ако продолжи топењето со ова темпо, критично ќе биде кон средината на годинава. Ова е опасноста која демне, предупредуваат домашните експерти. Тие порачуваат веднаш да се преземат мерки и во монетарната, но, пред се', во фискалната политика.

Во колумна за „Утрински весник“, економскиот аналитичар Ден Дончев порача дека македонските власти ќе бидат принудени да избираат едно од двете зла - значајно намалување на девизните резерви или девалвација.

Поранешниот министер за финансии Никола Поповски, пак, предупредува дека нема дилема оти топењето на девизните резерви неминовно води кон итна девалвација на денарот. „По повод дилемата на почитуван��от Ден Дончев, сакам да кажам дека дилема, всушност, нема. Дилемата да се изврши девалвација или да се стопат девизните резерви завршува во едно исто, а тоа е девалвација. Бидејќи, ако се ризикува да се стопат девизните резерви, тоа неминовно и неизоставно води кон итна девалвација на денарот“, вели Поповски и предупредува дека НБМ и монетарните власти не можат да го решат тоа, бидејќи се наоѓаат под удар на економската и фискалната политика наметната од Владата, која е потрошувачки ориентирана.

„За да се спречи ова лудило и извесната девалвација на денарот во рок од неколку месеци, постои еден услов, а тоа е Владата веднаш да ја промени фискалната и буџетската политика. Владата треба веднаш да направи ребаланс и од дефицит кој е речиси 3 отсто, да премине кон буџетот кој е балансиран, па дури и да предвиди мал суфицит. Од друга страна, структурата на јавната потрошувачка треба радикално да се смени и да се елиминираат сите трошоци што не се неопходни. Претстои период во кој стандардот на граѓаните ќе се намалува и тоа ќе биде видливо. Подобро е тоа Владата да го спречи со затегање на ременот и со штедење кое ќе предизвика намалување на стандардот, но ќе ја одржи позицијата на денарот. Во спротивно, девалвацијата ќе го руинира стандардот на сите и ќе предизвика дополнителни макроекономски диспаритети. Владата постои за да ги решава големите проблеми и затоа треба да го реши проблемот со непопуларни мерки“, објаснува Поповски.

И ексминистерот за финансии Џевдет Хајредини предупредува дека тоа што сега пред избори се кријат вистинските економски показатели, по изборите може да не чини скапо. „Девизните резерви ќе продолжат да паѓаат. Трговскиот дефицит е енормно голем, а намалени се трансферите од странство. Апсолутно крајната консеквенција од ова е девалвација. Тоа нема да биде брзо. Болеста ќе се крие поради изборите. Но, последиците ќе бидат поголеми поради криење на болеста. Лекувањето потоа ќе биде сложено или невозможно. Не треба да се кријат податоците. Граѓаните и стопанството треба да ги знаат за да се соочат со последиците“, вели Хајредини.

Тој ја повикува Владата да штеди. „Владата да води политика на штедење и транспарентно работење. Треба постојано да има информации за реалните бројки и состојби. Да не се релативизираат состојбите и граѓаните и стопанството да знаат дека следува тежок период. Буџетот треба веднаш да се смени, бидејќи е проектиран на нереални параметри. Централната банка не може многу да стори ако тоа не е усогласено со фискалната политика на Владата“, вели Хајредини и предупредува дека за два-три месеци последиците можат да бидат драматични ако веднаш не се реагира.

Од Народна банка на Македонија, пак, тврдат дека има доволно девизни резерви за да се интервенира по потреба на менувачкиот пазар и дека има простор и Владата да преземе мерки за да се одржи стабилноста на денарот. Но, и покрај овие драматични движења на износот на девизните резерви, кои за три месеци се стопени за 300 милиони евра, од Централната банка уверуваат дека по секоја цена ќе го бранат курсот на денарот, односно дека нема да има девалвација.