Печалбарите не' спасуваат, а никој не ги есапи

Соња Маџовска

Над една милијарди евра испраќаат македонските иселеници во државава годишно и ја спасуваат од банкрот, ама никој не ги есапи. Ова се официјалните бројки што ги евидентира Народна банка на Македонија, но според експертите, во земјава стигнуваат многу повеќе пари од иселениците, кои, главно, нивните семејства ги трошат за да преживеат, но не и за да инвестираат во земјава.

Според експертите, ако парите што ги фрла државата за реклами на Си-Ен-Ен, а кои не дадоа никакви ефекти, се потрошеа за да се анимираат емигрантите да се вратат во земјава и да започнат бизнис, бенефитот ќе беше многу поголем и за нив и за државата.

Гоце Јосифовски, еден од помладите емигранти, кој, сепак, по 11 години поминати во САД, решил да се врати во земјава и да инвестира, вчера отворено ни го раскажа патешествието низ кое поминал во последниве три години, а уште не го започнал бизнисот. „Во 2007 година се вратив и сакав да инвестирам во хотел во Малешевијата. По потекло сум од Берово и таму сакав да го развивам туризмот, гранка во која верував дека треба да се инвестира. Но, овој мој потфат заврши неуспешно. Објектот што сакав да го купам беше во државна сопственост, без имотен лист. Се обратив до секоја институција за помош. Поранешниот министерот за финансии, Трајко Славески, не сакаше ни да чуе да се сретне со мене. Односот на властите беше крајно непријатен. Се сретнав со ексминистерот Глигор Ташковиќ и тој покажа разбирање, но кога се симнав на терен, се соочив со административните небулози и бариери, во Катастар, во Општина. По сите перипетии, на крајот ме информираа дека објектот за кој бев заинтересиран го купил Цацко од Конопиште. Така ми кажаа од Општината“, вели Гоце Јосифовски.

Тој му порача на директорот на Агенцијата за странски инвестиции дека иселениците треба да му бидат таргет група, ако сака на земјава да и' се случи вистинска преродба. „Најголеми амбасадори за привлекување инвеститори е токму нашата дијаспора и тие треба да бидат топ тема и на оваа и на која било следна влада. Тоа е случајот со Ирска, Израел, Јужна Кореја, Чиле... Таму е неверојатен уделот на емиграцијата во развојот, на која државите и' дава големи шанси. Е тоа е преродба, така се создава критичен момент на пресврт во домашната економија“, вели Јосифовски.

Според анализите на експертите, приватните трансфери на дијаспората се многу поголеми од странските директни инвестиции, и тие учествуваат со над 10 отсто во БДП и покриваат најмалку 50 отсто од трговскиот дефицит. „Не знам дали ќе банкротира државата без овие пари, но ќе биде многу полошо не само за семејствата на иселениците туку воопшто за државата. Ќе се наруши платнобилансната рамнотежа, макроекономијата и девизните резерви. Приливот од дијаспората е сериозно голем и буквално подарок за државата, а Владата не прави ништо. Колку милиони евра потроши Владата за привлекување СДИ, а тие не доаѓаат. Замислете, ако овие пари се искористеа за да се анимираат печалбарите да инвестираат во земјава“, вели професорот Ванчо Узунов.

Според него, иселениците сакаат, но многу ретко одлучуваат да вложат во почнување нови бизниси тука, зашто се соочуваат со сериозни административни пречки, без притоа да добијат поддршка од државата за нивно надминување.

И професорот Абдулеманф Беџети смета дека државата не покажува сериозен интерес и анализа, за тоа колку пари стигнуваат од печалбарите и за што се трошат тие. „Време е, конечно, креаторите на политиката да се осврнат на овој потенцијал, кој значително може да ја подобри економијата во земјава“, порача Беџети.

На вчерашната трибина во организација на Македонското меѓународно движење за човекови права и Австралиско-македонскиот комитет за човекови права, беше посочено дека 160.000 семејства во Македонија егзистираат со пари од емигрантите. Во последниве години Македонците најчесто одат на печалба во Италија и во блискоисточните земји, а поретко во прекуокеанските. Експертите сметаат дека нема конечна официјална бројка за тоа колку Македонци живеат и работат во странство, но се смета дека станува збор за масовна популација, а оттука и за голема сума пари што доаѓа во Македонија. Лани во земјава на име приватни трансфери влегле над една милијарди евра, а заклучно со мај годинава, 639 милиони евра, или 235 милиони повеќе во споредба со истиот период лани.