Претходен број

Мислења

Интернет „демократија“

Ден Дончев

Народот не треба да слуша што знаеме и што можеме преку дебати во живо, на народот му се доволни билбордите за да сфати се'!

Неверојатниот подем на Интернет во последните десет години го трансформира секојдневниот живот на милијарди луѓе низ светот. Меѓу другите последици од оваа трансформација, Интернетот навистина го направи светот едно „глобално село“, во кое речиси и не постои информација од каков било вид која не може да се најде преку стотиците милиони веб- страници. Со право може да се каже дека оваа револуција го трансформира светот во општество на информации. По таканаречената индустриска револуција, која започна во Британија во почетокот на деветнаесеттиот век, чии ефекти радикално го трансформираа светот, оваа е втората голема глобална трансформирачка револуција. Вистинските ефекти од оваа револуција ќе излегуваат на виделина во наредните години и децении!

Меѓу другите ефекти од оваа револуција, секојдневните вести и мислења или колумни од одредени личности, кои се достапни преку Интернет, исто така, се предмет на инстант фидбек преку коментарите, кои читателите ги остават во Интернет-изданијата на соодветните публикации. Овој навидум незначаен чин претставува еден колаборативен процес меѓу авторот и илјадници читатели. Коментарите можат да бидат тенденциозни, деструктивни или конструктивни. Но, во секој случај, се уникатна можност и за самиот пишувач да сфати кои се мислењата на читателите. Посебна чест и задоволство ми е што многу луѓе даваат свое мислење за моите колумни на Интернет-страницата на весников. Во тој контекст, денес одлучив да се соочам со одредени коментари, кои беа изречени по објавувањето на моите претходни колумни. Впрочем, сметам дека ако некој застапува одредена позиција, платформа или идеологија, тогаш мора да биде подготвен да се соочи со оние кои имаат поддржувачко или спротивставено мислење и преку кој било медиум да дебатира за нив. Оваа посебно важи за сите оние кои се јавни личности и претендираат да бидат избрани на високи државни функции. Многу е лесно да се користат државни пари, па да се најмат илјадници билборди низ државата, па едно исто лице, со една иста порака, да не' разубедува дека треба да гласаме за него. Меѓутоа, многу потешко е да се соочиме со нашите противници и јавно да дебатираме и да ги браниме нашите позиции со факти и аргументи. Впрочем, ова е и единствениот начин преку кој на граѓаните им се нуди можност сами да се убедат во реалните квалитети на секој поединец кој ја бара нивната поддршка.



По моите први две колумни, лице потпишано само како „Влатко“ и друго лице потпишана под псевдонимот „Економист“, ме обвинија дека вистинската цел на мојата анализа „за можната девалвација на денарот“ е само за да се продуцира финансиска нестабилност и недоверба во денарот, мотивирано од предизборен опортунизам и сеење магла, преку која сум и' нанесувал голема штета на Македонија. За нивната констатација јас би го кажал следново: во економија каде што валутата е фиксирана спрема силна странска валута (денарот спрема еврото во нашиот случај), стабилноста на таа валута исклучиво зависи од можноста на државата да си ја финансира тековната сметка, без да си ги намалува девизните резерви. Оваа, всушност, и се случуваше во Македонија последните дванаесет години. Но, бројките и анализите на платниот биланс покажуваат дека постои огромен ризик дека Македонија ќе има огромен недостиг од девизи за финансирање на дефицитот на тековната сметка во 2009 година. Овој тренд првпат почна да се појавува кон средината на минатата година. „Влатко“ и „Економист“ можат слободно да ги најдат изданијата на неделникот „Фокус“ и да видат дека тогаш јас бев единствениот кој јавно предупредуваше за опасноста од овој тренд. Денес на насловните страници на некои дневни весници се објавува податокот дека девизните трансфери од дијаспората се драстично намалени. Комбинирано со фактот дека директните странски инвестиции ќе се сведат речиси на нула, единствено оружје кое и' останува на државата да го задржи денарот е да ги продава девизните резерви на пазарот. Народна банка призна дека го правела тоа, намалувајќи ги државните девизни резерви за над 350 милиони евра во последните четири месеци. Значи, стабилноста на денарот е пожелна, но тоа најмалку зависи од желбите на „Влатко“ и на „Економист“, како и од напишаното во моите колумни.



Кај нас во Македонија веќе подолго време е практика, кога се нема контрааргументи, да се напаѓа личноста. Така, некои читатели, потпишани како „Аце од Австралија“, „Оли од Струмица“ и лицетокоеа остави коментар под псевдонимот „За греови“, заклучиле дека „сум морал да ја напаѓам Владата по наредба на Георгиевски“. Еден од нив, пак, сакајќи да личи на еден од претседателските кандидати, дури фрла и клетви! Па, почитувани читатели, впрочем, ако можни идни „претседатели на државата“ можат да фрлаат клетви врз народот и политички да преживеат, зошто да не фрлаат клетви и обични граѓани преку безбедноста на Интернет? Како и да е, ве уверувам и тројцата дека моите анализи не се по директива на Љупчо Георгиевски, ниту пак на никој друг. Слободната мисла, без разлика дали се согласуваме или не со неа, е поддржана во здравите демократски општества. Затоа и постои огромна потреба од јавно соочување и дебатирање, посебно меѓу тие кои претендираат да раководат со државата. Во секој случај, многу се проѕирни обидите да се дескредитира секој од ВМРО, кој не отишол со Груевски, преку контранапад со Георгиевски. Конечно, некој треба да одговори како е можно сегашниот премиер да останал толку чист во една влада во која бил министер за финансии (под кое се Управата за јавни приходи, Државна ревизија и Финансиската полиција), а притоа секој друг кој не го следел неговиот политички пат да биде осуден како криминалец и арамија. Одговорот до „Оли од Струмица“ е дека јас не сум ја напуштил Македонија и се надевам дека тоа никогаш нема да се случи. Се разбира, Австралија секогаш ми стои како отворена опција за работа и за живеење. Сепак, процесот треба да биде обратен - наместо иселување, треба да се стремиме кон доселување, враќање. Треба да сме свесни дека ако сакаме напредок и просперитет за Македонија, меѓу другото, треба да се направи се' што може да се вратат голем број млади професионалци - Македонци кои работат и живеат во странство, како што беше случајот со голем број земји од Централна и Источна Европа, кои денес се далеку пред нас на секое поле.



Конечно, лицето кое остави коментар на 25 февруари 2009 под псевдонимот „Професор“, ме замоли да не сум пишувал други колумни, бидејќи воопшто не сум знаел монетарна политика. Како одговор, јас би го прашал „професорот“ дали тој знае дека Република Македонија воопшто нема монетарна политика? Дали „професорот“ знае дека во моментот кога една земја се обврзува на фиксен режим за својата валута, фактички се откажува од алатките и инструментите на тоа што се нарекува монетрна политика. Ова, се разбира, е комплексна економска тема и сигурно не е предмет на објаснување во колумни, а посебно не во ограничен простор. Но, ако „професорот“ навистина е професор, и ако не се плаши да се соочи, слободно ќе излезам да дебатирам со него на тема дали е можно да се има монетарна политика во услови на фиксен режим на валутата.

Се разбира, и овој професор може да биде како оној другиот, кој раководи со државните финансии, па само држи монолози, без да излезе јавно и да дебатира во живо со спротивставени позиции, ставови и мислења. Но, нели, тоа веќе стана практика на македонската политичка сцена, а може да стане и традиција, па зошто сега да прекршуваме вакви прекрасни демократски традиции. Народот не треба да слуша што знаеме и што можеме преку дебати во живо - на народот му се доволни билбордите за да сфати се'!

(Авторот е економски аналитичар)