Претходен број

Црни прогнози: без ЕУ, Балканот ќе отиде во авторитаризам

Економската криза ќе предизвика националистичка мобилизација

Од нашиот дописник
Слободанка Јовановска

Брисел - Американскиот експерт за Балканот, Ленард Коен, ја предупреди Европската унија дека ќе плати висока цена ако ја одложи интеграцијата на земјите од Западен Балкан, како што се навестува од некои држави-членки годинава.

„Рапидната промена на економските услови претставува опасност за регионот, па ненадејниот пресврт во политичката клима ќе предизвика демагошка, популистичка и националистичка мобилизација“, тврди Коен во анализата објавена во Брисел. Тоа, според него, ќе повлече сериозна ерозија во демократизацијата и пазарните реформи, а резултатот ќе биде слабеење на државите и повторно фрагментирање на општествата.

„Тоа ќе испровоцира создавање дефектни демократии кои не се целосно авторитарни, ниту пак навистина демократски. Избегнувањето на таквото сценарио на границите на ЕУ ќе зависи само од лидерите во Унијата што гледаат напред, од софистицираните политички одлуки и од стрпливоста во и надвор од Балканот“, оценува Коен.

Во најлошото сценарио, според него, масовното незадоволство, насилствата и радикалниот национализам можат да доведат до пропаѓање на државите, што може да се спречи со поддршка на умерените политичари и други потези на Унијата. Иако, според Коен, Балканот ќе падне во сенка на настаните во други делови во светот, тој и натаму останува стратегиски важен за САД и за ЕУ, па оценува дека американската администрација ќе треба да работи тесно со Унијата за да ја одржи поддршката кон евроатлантските вредности во овие земји.

Опишувајќи ја актуелната состојба во балканските земји, Коен ја портретира како состојба меѓу надеж и експлозивност. Како најголема причина за тоа ја гледа економската криза и рефлексиите што доаѓаат поради неа од Унијата. „Кредибилноста на целиот безбедносен и надворешнополитички проект е на тест во Западен Балкан. Ако ЕУ не направи навремен потег со проширувањето и ако не обезбеди суштински прогрес во европеизацијата на овие земји, без сомнение ќе плати подоцна висока цена“, смета Коен.

Како најфр��гилни тој ги посочува Косово, јужна Србија, Македонија и делот од Црна Гора каде што живеат малцинства, практично исцртувајќи го албанскиот проблем во регионална димензија. Како изгледа тоа губење на кредибилитетот на ЕУ тој го илустрира со изјавата на премиерот на Република Српска, Мирослав Додик, кој изјавил дека во регионот се величат премногу меѓународните претставници, а да биле навистина такви големи експерти, немаше да имаат ваква економска криза во западните земји.

За Македонија, Коен оценува дека потенцијалот за насилство значајно се намалил од 2001 година, но дека лидерите на главните партии и натаму сакаат да добијат предност со „етнизирање“ на рутинските политички одлуки, а политиката во земјата се' уште се врти околу етничките оски место околу граѓанските интереси. Внатреалбанските пресметки за време на минатогодишните избори, пак, според Коен, покажале дека земјата и натаму е ранлива и дека е лесно подложна на радикализација и нестабилност.

Македонија, смета Коен, не воспостави целосно либерална и граѓанска политичка култура која може да доведе до видлив и одржлив демократски систем.