Претходен број

Од бележникот на репортерот

Како да се види Пловдив со шенген-виза

Без бугарска виза, но со шенген, на пат до овој град и назад ќе минете минимум 24 часа

Димитар Чулев

„Со германска шенген-виза немате право да одите на бања во Бугарија. Може само да транзитирате и во рок од пет дена да ја напуштите земјата од друг граничен премин“, му објаснува граничниот службеник на бугарската страна од Деве Баир на постар брачен пар од Гостивар, кој по препорака на лекар тргнал во Бугарија. Нивната снаа се обидува да се објасни со службеникот дека „во агенцијата не ни кажаа“.

Следува циничен одговор: „За мене агенција или слаткарница во Гостивар е исто. Требаше да се информирате во ’нашето посолство‘“, вели и им дава рок од неколку минути на тројцата да размислат кон која земја да заминат или да продолжат и на враќање на Деве Баир да платат 500 лева (околу 250 евра) глоба.

Настанот се случува минатата сабота околу 2 часот по полноќ. Изборот е невозможен: угоре високо, што би рекол народот, враќањето назад скапо. Но, такви се патиштата шенгенски и новите европски бариери на Балканот. Откако господата проценители од Брисел утврдија која земја смее во ЕУ, која е „во шенген-зоната“, а кои земји (и граѓани) ќе чекаат да бидат поместени на „белата листа“ за да излезат од границите на сопствената држава. Бугарија се' уште не е во „шенген-зоната“ и таму не важат таквите визи.

Случајно излезе да заминам за Пловдив на апсолвентска вечер на синот на мои блиски кои не успеаја навреме да обезбедат бугарска виза за свечениот чин на единецот. Заминав како „специјален пратеник“ на семејството за вакви свечени моменти, со подготвен говор и подароци за момчето и за неговата партнерка за апсолвентската. Се разбира, откако цела недела специјално за таа намена формиран тим на Интернет ги проверуваше сите варијанти на балкански транспортни конекции со цел да стигнам (и да се вратам) до градот, кој е на околу 400 километри од Скопје, а за тоа да не ми треба повеќе од еден викенд.

И успеа: со автобус што поаѓа точно на полноќ од Транспортниот центар во Скопје има реални шанси да се стигне до „Автогарата“ во Софија до 6,20, евентуално до 6,30 - термини кога од централната железничка станица тргнуваат два воза што минуваат кон Пловдив. Во тие дваесетина (плус - минус) минути треба да се претрчаат 200 метри, да се застане на еден од четирите шалтери каде што се купува билет кој чини 12,10 лева, се разбира, доколку претходно имате време да смените пари и доколку редот пред воз не е подолг од двајца.

Коректната службеничка која само што ја презела касата не брза никаде. Доволно е да брзаат патниците кои имаат резервна варијанта да се вратат на автобуската и да чекаат автобус за Пловдив, но за подоцна. Во вагонот се сместувам комотно и читам „наш печат“ за плановите за докомплетирање на железничката линија (оние 25 км железничка линија од Крива Паланка до Бугарија плус еден недовршен километар на бугарска страна) од Коридорот 8 и за железничкото поврзување на Струга со Драч. Какво визионерство, да седнеш од Скопје и да стигнеш до Варна, на пример, или до јадранскиот брег на Албанија.

Научна фантастика, констатирам, и се препуштам на муабетите на неколку пензионери кои сабајлечки бистрат политика, зборуваат за старите добри времиња кога имало стабилни цени, доволни пензии и за млади кои немаат респект и „гледаат само како да избегаат од земјата“.

Пловдив има три универзитети, најголем е Медицинскиот со хирургија, која располага со 1.200 кревети. Во кафеаната „Стариот хан“ разговарам со неколку наши студенти. Велат, порано и со можност да плаќаат само една третина од цената (доколку докажат дека се од „бугарски происход“) можеше релативно евтино да се студира. Во градот што е своевиден студентски центар каде што цвета студентскиот туризам моментно има над илјада деца од Македонија. Цена на сместување е околу 100 лева (50 евра) од кревет, уште 50 лева за струја вода, Интернет... За храна стотина евра се доволни, но цифрата станува релативно висока кога ќе се додаде и школарината од 1.200 евра годишно за оние кои досега беа со партиципација.


Автобуската станица во Софија е главната врска за доаѓање во Македонија

„Од другата година ќе биде неиздржливо. Се споменуваат 5.000 евра за година и веројатно наши студенти ќе има се' помалку“, ми објаснуваат 25-годишниот Марко и Костадин, една година помлад од него. Велат, штета, зашто Медицинскиот универзитет во Пловдив навистина е добар. Омилено сврталиште на градот чие античко име е Филиполис се кафулињата во центарот во близина на осумметарскиот споменик на Филип Втори. Минатата недела, во пресрет на апсолвентските вечери, токму овде беше особено живо поради тоа што многу родители дојдоа да присуствуваат на свечениот чин, да помогнат во изборот на тоалетите...

Но, за оние како јас со шенген-виза нема време за лефтерно однесување. Морам да обезбедам карта за назад кон Скопје, но – индиректно. Имам неколку опции: за да поминам граница, би можел да одам до Едрене, Турција, да пробам да се вратам преку Грција (каде што македонски граѓани не можат да влезат со шенган) или да заминам кон Србија. Следува нова потрага по најбрза конекција кон дома: Пловдив – Софија, Софија – Димитровград – Ниш. Само за 36 лева и „само“ за седум часа со автобус што тргнува во Бургас и меѓу 3 и 4 ч. наутро (по средноевропско време) минува низ Пловдив, може да се успее да се стигне во Софија до 6 часот, каде што (по чекирање на билетот) може да се фати автобус до Ниш.

Сето тоа се одвива во трчаница, а „вишок“ време има евентуално за да се влезе во тоалет, за што се плаќа 30 стотинки. Но, за таа цена ви даваат и тоалет-хартија. Имам впечаток дека само уште на Балканот (Софија, Солун, Ниш) се плаќа за хигиенско-физиолошки потреби. Не само што се плаќа туку и бројот на луѓето кои имаат такви потреби како да се зголемува. Стигнувам во Ниш и констатирам дека бројот на „чекачите“ пред перонското веце е најголем. Вецето се' уште функционира според системот на жетони „со дупка“ кои чинат 20 динари, секако, ако размените девизи за динари. Но, може и во метални евра.

Нема време за размислување меѓу 10 и 10,40 часот, кога тргнува најбрзиот автобус за Скопје. Терминот најбрз за експресниот автобус на „Ниш експрес“ е само случаен: потребни се цели шест часа да се поминат 200 километри до Скопје по автопатот од Коридорот 10. Не поради градежните работи за проширување на делницата Табановце - Куманово или почетните работи на српска страна. Причина е стариот автобус што влегува во секое поголемо населено место покрај патот. Плус малтретирање е српско-македонската граница: еден и пол час чекање, затворени врати без никој да слезе.

Но, и задолжителниот претрес кој е на стариот балкански начин. „Во ред и отворете го багажот“, наредува со строг глас македонскиот цариник - инаку блондинка на 20 и нешто години. „Нема пушење!“, предупредува, иако нејзините колеги слободно чадат гледајќи во испревртениот багаж на патниците. Ме прашува за двете глинени чиничиња: „што е ова завитканово“. § велам - „сувенири“ и објаснувам дека тоа најчесто се зема за спомен од странство... Знаев се' за содржината од мојот куфер и лесно минав. На една девојка сериозно и' забележаа зашто носи цвеќе во саксија, особено што пред земање подароци од странство не се информирала за тоа што смее, а што не смее да се внесе во земјава. Млад човек, ��о акцент од источна Македонија, мораше да врати некаковси разладувач (не личеше на клима-уред) бидејќи бил половен, а „такви уреди на старо“ биле забранети да се внесуваат во Македонија. Не помогна расправијата што се одвиваше во сенка на двата шлепера полни до врв со старо железо (автомобилски хауби, тркала, цевки, па и делови од клима-уреди). Немаше каде, граѓанинот кој „за малку“ ќе го прекршеше законот мораше да го фрли разладувачот - во контејнер.

Јас бев задоволен. „Најдолгиот пат“ кој во овој случај го минав низ дел од Балканот на враќање траеше само 14 часа, во три автобуси, преку два гранични премина и еден детален преглед. А што ли беше она за слободен проток на луѓе, стоки и идеи...