Претходен број

Поштарот за името чукна на вратата на Иванов

Советниците на претседателот со крути погледи за спорот, дали тоа ќе биде и политика

Оливера Војновска

Големи се очекувањата на САД и на ЕУ од новиот македонски претседател Ѓорге Иванов дека земјата конечно ќе успее да направи чекор напред во евроатлантските процеси и ќе го затвори прашањето со името. Вакви надежи им дава инаугуративното обраќање на Иванов, за кое официјален Вашингтон оцени „дека е охрабрувачки говор, со позитивен тон, особено повикот за јакнење на односите со сите земји во регионот и фокусирањето на решавање на спорот за името со Грција“. „Немам намера, ниту потреба, ниту за момент да замижам пред големите пречки на нашиот пат, како што се нерешените прашања со јужниот сосед и глобалната економска криза“, вети Иванов во првото обраќање до нацијата.

Набрзо ќе се види колку тој бил цврсто решен да се фати во костец со горливите прашања. Или, можеби, неговиот оптимизам ќе трае колку и свежината на белите антуриуми и хризантеми со кои беше декорирана собраниската говорница од каде што ги испрати пораките.

Поштарот за името чукна на вратата на новиот шеф на државата. Вистинска енигма е како ќе плови бродот на Иванов во надворешната политика и колку тој ќе може да ги наметне сопствените ставови, имајќи ги предвид силната суета и крутоста на премиерот Никола Груевски. Тој на првата посета во Брисел беше заедно со Груевски и остави впечаток како да беше поклопен од сенката на премиерот.

Во претседателскиот кабинет Иванов ќе се консултира со Јордан Плевнеш, потпретседател на УНЕСКО во Македонија и поранешен македонски амбасадор во Франција, Светомир Шкариќ, професор на Правниот факултет, Димитар Мирчев, основач на Европското движење во Македонија и декан на Универзитетот ФОН, и со поранешниот дипломат Ристо Никовски. Познати се во јавноста нивните потврди ставови, според некои оцени и поригидни, за најгорливите прашања, особено спорот со името.

Мирчев во интервјуто за нашиот весник сега има повнимателен пристап, па вели дека ќе му сугерира на Иванов да не брза со ниту еден потег во надворешната политика. Тврди дека тој никогаш не бил за тоа да се прекинат преговорите со Грција, туку кажувал дека треба да се разговора само за името, а не и за идентитетот, јазикот, културата...

Шкариќ во предизборието на една трибина на ВМРО-ДПМНЕ за тоа каков претседател и' треба на Македонија, имаше идеја нашата земја да се зачлени во Движењето на неврзаните. Тој смета дека „неврзаните се многу моќна асоцијација, богатиот арапски свет членува таму, како и цела Африка и некои земји од поранешна Југославија“, и притоа додава дека „ Македонија по неуспехот со НАТО и со ЕУ треба да ги развива односите со Русија, Кина и со Турција“. Минатата година на промоцијата на публикацијата „Спорот за името меѓу Грција и Македонија“, професорот Шкариќ, како што пренесоа медиумите, изјави дека „Македонија не треба да биде под пресија на времето во врска со спорот за името, туку да го разбере поширокиот контекст и особено да ја расветли улогата на сите актери инволвирани во него, пред се' на ЕУ“.

Дипломатот Ристо Никовски пред една година го поздрави отворањето на егејското прашање во преговорите, оценувајќи ја таквата одлука како опортуна. Во една своја колумна тој напиша: „Неизбежен е заклучокот дека нов договор со Грција не е можен без да се реши егејското прашање! Дилеми не треба да има: ако сакаме да опстоиме, на маса мора да се стават сите отворени прашања со Грција и во периодот што доаѓа да се обидеме да најдеме трајни решенија“. Тогаш тој констатира и дека „медијаторот Метју Нимиц веќе во неколку наврати го надминал својот мандат на штета на Македонија, отворајќи ги прашањата за македонскиот јазик, култура, историја“. Никовски лани во октомври во писмо во „Нова Македонија“, насловено како „Националното достоинство нема цена“, напиша: „На тие што нешто знаат за вештината на преговарање (или посредување) јасно им е дека се' додека процесот не е завршен, сите опции се во игра, макар тактички. Тоа, секако, важи и за двојната формула“.

Осврнувајќи се на проблемот со Грција за името, Иванов во Брисел по средбата со високиот претставник за надворешна и безбедносна политика на Европската унија, Хавиер Солана, искажа кооперативност и подготвеност за продолжување и продлабочување на процесот што се води во ОН со посредство на медијаторот Метју Нимиц и додаде дека треба да се најде решение на проблемот што го блокира македонското евроинтегрирање. Тој повторно го спомена „разумниот компромис“ и повторно не објасни што точно подразбира под ваквата формулација, но најави дека ја напушта двојната формула како единствена опција и дека ќе ги има предвид сите можни решенија. „Се надевам дека од другата страна ќе наидеме на разбирање и ќе дојдеме до решение што подразбира разумен компромис, кој нема да посегне по нашиот идентитет и нашиот јазик. Се надеваме дека по изборите во Грција ќе имаме партнер со кој ќе можеме да го завршиме ова и да дојдеме до одредено решение со кое ќе ги отвориме перспективите на регионот и на нашата земја“, изјави Иванов во Брисел.

Така што интересно ќе биде да се види што ќе го советуваат сега Иванов неговите соработници Мирчев, Шкариќ и Никовски.

За Европската унија од голема важност е тоа што еден ден по инаугурацијата, македонскиот шеф на државата дојде во европската престолнина. Солана ја охрабри Македонија да продолжи по патот на евроинтеграциите, а во врска со прашањето за името препорача „македонскиот претседател да биде конструктивен и да продолжи во напорите за изнаоѓање решение“.

Дали ќе биде така и дали Македонија за време на мандатот на Иванов конечно ќе тргне напред? Иако се работи за специфичен сплет на околности, при што за решавање на проблемите е неопходна силна политичка волја, сепак, прогресот на државата во голема мера зависи од тоа како и со колкав интегритет новиот македонски претседател ќе ја извршува функцијата. Иванов во кампањата велеше: „Човекот ја прави институцијата“. Тој сега има на располагање пет години да го покаже тоа и да остави личен печат, што сепак, зависи само од него.