Мислења

Хомо запиенс

Ивор Мицковски

Денешните млади се искрени, информирани, знаат за минатото, но повеќе од тоа тие сакаат иднина

„Државата е распад, државата е катастрофа!“ Вака извикуваа младите едно сончево саботно попладне на школката во Градскиот парк. Не викаа, колку да се каже, туку буквално се дереа од петни жили. Признавам, сето тоа помалку изгледаше нападно и исфорсирано. Впрочем, такви и треба да се младите, емотивни и инстинктивни. Но, настрана модалитетот, тие ја кажуваа вистината и воедно се единствени или ретки што го прават тоа во ова корумпирано општество. Јас не познавам некоја друга категорија што отворено има храброст да ја плукне кнедлата што им стои в грло. А велат денес младите биле неписмени и индиферентни. Биле „гикови“, заглавени пред компјутерите! Велат дека младите не ги интересирало школото!

Само неколку податоци. Стапката на неписменост во Македонија кај возрасните е екстремно висока. Во северисточниот регион на Македонија 12,5 отсто од населението е неписмено, во Вардарскиот регион е 10,3, а во источниот регион неписменоста изнесува десет проценти.

Ако на ова додадеме дека најмалку 80 отсто од популацијата е интелектуално неписмена, односно престанала или одбива да чита весници, книги, да се надградува, тогаш се наоѓаме пред едно навистина депримирачко мнозинство. Исклучок од овој податок се денешните млади, додека најлоши се возрасните генерации.

Во ваква ситуација сите би покажале со прстот кон школскиот систем, но прашањето е - кој ги уништи училиштата? Владата создаде диспензирано високо образование, поткопувајќи ги предусловите за она малку добар занает што остана, за она малку мануфактура што имавме, осудувајќи го на смрт обичниот работен човек. Основното образование е катастрофа, а нашата Влада сака од полуписмени да прави доктори на наука. Образованието е руинирано на секое ниво. Па, како да не е, кога почнаа куќата да ја градат од покривот. Оваа Влада не ги поттикнува луѓето да учат, ги поттикнува да земат парче хартија за кое утре ќе нема работа на пазарот на трудот , кое ќе нема каде да се материјализира, да се капитализира. Знаете ли зошто на Запад и на сите оние канали од типот на Дискавери, се форсираат толку многу емисии каде што се глорифицира работниот човек, оној што знае некаков занает? Затоа што ниту може, ниту треба ниту, пак, секој човек сака да биде интелектуалец или да се занимава со премногу теоретско знаење во својот живот. Ниту, пак, денес најголем дел од знаењето се стекнува од книги, зад клупи, во училници. Но, барем и тие да беа како што треба. Компјутерите што ги купија, не ги ни приклучија. Немаме доволно штекери за сите тие неупотребливи компјутери. Тој што сака да учи ќе учи, но на човек не треба да му се вели - учи за да бидеш поконкурентен на пазарот. Ви се молам! Добра е паролата „знаењето е моќ, знаењето е сила“, но тука и застануваме. Не сме ја разбрале суштината. Системот никогаш не може некого да го натера да научи, тоа е промашување во старт. Системот треба на човекот да му создаде љубов и желба спрема знаењето, спрема секакво знаење, а потоа и да го насочи кон тоа што посебно го интересира или кон тоа за што покажува особена инклинација. Власта сака да произведува енциклопедисти, само што доцни најмалку три века.

Така, политиката во образованието, за која власта мисли дека е успех и оти со неа собира поени кај младите, всушност, е едно огромно фијаско. Веќе подолго време постои еден тренд што е забележлив низ цела Европа, но во поново време се појавува и кај нас. Знаете ли кој не може и кој со континуитет не ја прифаќа десницата како валидна опција? Тоа се младите. Зошто? Затоа што денешните млади се искрени, информирани, знаат за минатото, но повеќе од тоа, тие сакаат иднина, а во политиките на десницата не ја гледаат иднината. Не сакаат некој да ги труе, а верувајте го препознаваат тоа.

Десницата во Македонија е пример за лош педагог. Се грижи за квантитетот на деца, прави смешни кампањи за раѓање, за просто демографско мултиплицирање, а не се прашува дали младите имаат услови. Каде бевте вие да раѓате и да го ширите семето во вашите дваесетти години? Вие сте уништувачи на добрата едукација. Дисеминатори на една антикултура. Што, всушност, му нудите вие на младиот човек, но и на остатокот од популацијата, освен визуелни сензации. Ги злоупотребувате маркетингот и технологијата за вашите пропаганди што немаат врска со реалниот живот. Но, во манипулација на младите оваа власт добро разбрала едно нешто. Дека човечката природа се менува токму преку технологијата. Не дека вие сте пронаоѓачи на технологијата ниту, пак, сте виновни за нејзиниот напредок, но дефинитивно сте виновни за манипулацијата што ја вршите преку неа. Ваша единствена цел е масовно оглупавување на македонската популација. Како во приказната за Пинокио, мислите дека изградивте убав забавен парк и оти еднаш замаени младите ќе се претворат во магариња. Ќе ви кажам во која насока одите и зошто, всушност, со вашите политики сте избрале медиумски да го бомбардирате народот, а тука, пред се', мислам на младината.

Кога при крајот на 1400 година Гутенберг ја измислил машината за печатење, всушност, настанува демократизацијата на знаењето, што претходно било ограничено на рачно пишување или на прераскажување. Од тој момент можеме да го санкционираме постоењето на хомо сапиенсот. Кога е измислена телевизијата, пак, се создава човекот што е навикнат да гледа и неговото знаење и разбирање почнува да се ограничува во рамките на нештата што се гледаат, на штета на идеите, на штета на менталните слики создадени преку процесот на размислување. Тоа е принципот на хомо виденс, како што го дефинира прочуениот политиколог Џовани Сартори. Тоа е една голема ментална загуба за човекот. Некои понови теоретичари, од кои сигурно се инспирирани и нашите политичари на власт, ја измислуваат и теоријата на хомо запиенс. Оваа теорија ја глорифицира за потоа некој во практика да ја искористува менталната загуба за која зборував.

Терминот „хомо запиенс“, близок до тоа што се вика поимот „запинг“, произлегува од искуството создадено со далечинскиот управувач на телевизорот. Нешто што ни дозволува постојано менување на каналите и што, според забеганите теоретичари, е нешто што би го научило нашиот мозок на мултитаскинг, на способноста да се прават повеќе нешта истовремено. Но, ќе се согласам со Сартори и ве поканувам да направите мал експеримент во вашите домови. Скокајте од канал на канал и кажете ми дали размислувате на повеќе нешта или, пак, вашиот мозок се исклучува, односно доживувате еден вид ментална дисконекција? Овој процес што се реплицира преку бомбардирањето со информации, искажувањето на многу половични податоци, френетичното повторување на невистини е еднаков на начинот на кој дејствува нашата Влада.

Добро знаат дека скокањето од една тема на друга е еднакво на уништување на логиката. Тоа е уништување на логичкиот капацитет да се размислува на едно нешто во еден даден момент, за луѓето да не можат да направат аналитичко расчленување во секвенца и на тој начин со сигурност да заклучат дали еден однос порано-потоа има свое причинско-последично оправдување. Не можеме да ја обвиниме технологијата за овој процес, место тоа, треба да покажеме со прст кон оној што неа ја злоупотребува и на тој начин помага во создавањето на хомо ступидус, ступидус. Се' повеќе на младите им се наметнува живот во хиперконекција, всушност, за да им се наметне тотална дисконекција. И со право им се лоши од политиката, посебно од онаа на десницата, празна и параноична во суштината, така убава и фантазмагорична на екранот.

Но, со спомнување на младината имам една сосема друга поука. Овие млади денес ниту заслужуваат ниту, пак, ќе трпат вакви учители. Денешните млади се многу подобри од нивните учители. Постои оптимизам и ведрина во интелигенцијата на младите, во нивната желба да видат, да осознаат нешто суштински, не да висат само покрај компјутери и да гледаат во мониторите. Младите заслужуваат подобра Македонија. Заслужуваат подобро образование, европска иднина, земја во која се ценат културата и знаењето. Во недостаток на државата, во злоупотребите на власта, во евидентноста на нивната некомпетентност, не смее денешната младина да се претвори во уште една изгубена генерација. Затоа нека возат велосипеди иако патеки нема, нека одат на театар и изложби иако малку од нив вредат, нека го копираат тоа што ќе го научат некаде на страна или што самите тука ќе го стекнат и нека го пренесуваат. Тоа нека биде нивниот мултитаскинг.

Што ќе им е на младите нивна Македонија ако не можат да бидат тоа што сакаат во неа. Да бидат дисконектирани магариња како што сака власта, едноставно не е в ред.

(Авторот е аналитичар)