Мислења

Кој победи во војната 2001 година?

Ѓорѓи Спасов

Каде се денес и потписниците на Охридскиот договор? Ниту еден од потписниците веќе не е на власт

Македонија годинава ја одбележува 10-годишнината од потпишувањето на Охридскиот рамковен договор. Договорот, по некоја случајност или не, беше потпишан на 13 август, на ист датум кога бил потпишан и Букурешкиот договор во 1913 година, со кој била поделена Македонија. За среќа, овој пат со договорот се спречуваше натамошната поделба на Македонија. Велат дека се одвоени над 200 илјади евра за прославување на овој датум со коктели, приеми и пригодни говори. Претседателот на државата, Ѓорге Иванов, кој својата политичка кариера ја изгради на противењето на Охридскиот рамковен договор и Груевски, кој иницираше референдум со кој ја загрозуваше неговата имплементација, најмногу слават.

Штета што на тие прослави не може да учествува Љубе Бошкоски, кој беше една од најколоритните личности на конфликтот од 2001 година. Тој ја водеше кампањата „Биди лав“. Пукаше од „жабица“, понекогаш и во нашите. Се криеше од куршуми на првата борбена линија пред камерите. Даваше патриотски изјави дека не се плаши од Хаг кога е во прашање одбраната на Македонија. Четири години додека беше во Хаг сите влади од Македонија го славеа како маченик и херој. Му помагаа и ја финансираа одбраната, одеа во Хаг, го посетуваа и го храбреа. Љубе е Македонија – беше нивниот став. На Македонија и' се суди.

А кога Хаг го ослободи Љубе, тие му пресудија. Не бил веќе брат, туку „сестра Љубе“, не бил патриот, туку предавник и не бил чесен Македонец, туку криминалец. Ќе бара Љубе во Хаг да се врати ама нема веќе нашите да му дозволат, затоа што имал политички амбиции. Сега паролата гласи: „Не го даваме Љубе - сами ќе му судиме“.

Од прославите ќе отсуствува и тогашниот министер за одбрана, Љубен Пауновски. Во време на војната од 2001 година голема улога имаа специјалците од Армијата познати како „волци“. Но, тогашниот министер за одбрана, Љубен Пауновски, кој на таа функција дојде од позицијата министер за култура, веројатно, сметал дека ако војува со армија што е нелегална во земјата и што нелегално и неказнето се снабдува со се' и сешто, дека не е нелегално и да се купи на црно малку храна за „волците“. И поради таа грешка, нашиот министер за одбрана од 2001 година е осуден на затворска казна од три и пол години, но и на прогон од политичкиот живот во земјава. А тој тврди дека сето обвинение против него е само монтиран политички случај поради тоа што тој не се согласувал со планот на својот тогашен шеф Љупчо Георгиевски за поделба на Македонија.

Веднаш по него, истата 2001 година министер за одбрана стана Владо Бучковски, а началник на Генералштабот генералот, Методија Стамболиски.

Тие беа на функциите и кога се случи Карпалак и кога армијата мораше да се држи под контрола да не дојде до ескалација на судирите додека се водеа преговорите во Охрид. Но, за дела од таа година, генералот Стамболиски беше уапсен, а на Владо Бучковски му беше одземен пратеничкиот имунитет. На двајцата им се суди дека за време на војната со нелегалната армија на Албанците во Македонија, нелегално набавиле резервни делови за тенковите „Т55“ и во првата постапка беа осудени на неколку години затвор. Оттаму, се чини дека и тие не се пожелни на овие прослави.

Генералот на полициската единица „Тигри“, Стојанче Ангелов, веднаш по завршувањето на конфликтот, во кој учествуваше и беше ранет, беше деградиран до најниското скалило во полицијата и формираше здружение на бранителите (учесници од македонска страна во војната), кои останаа без работа. Здружението го нарече „Достоинство“, а потоа формира и политичка партија, но како што самиот вели, „Македонците на овие избори не гласаа за достоинство“. Во Изборната единица 3 неговата партија освои само 2.000 гласа, а партијата на поранешните борци на ОНА, ДУИ повеќе од 6 илјади.

Во Хаг е осуден само Јохан Тарчуловски за кого никој во Македонија немаше слушнато додека не се појави таму, а Љубе Бошковски за истото дело за кое е осуден Тарчуловски е ослободен затоа што судот утврди дека тој како министер на полицијата немал командна одговорност во 2001 години. Според Уставот, командна одговорност имал починатиот претседател и врховен командант на армијата Борис Трајковски. Реално, сите носители на раководни функции во полицијата и војската во 2001 година од македонска страна на еден или друг начин се осудени, казнети или деградирани. Оние што се одзваа на повикот за одбрана и не отидоа на летување во Грција, останаа, главно, без работа и ги гледаме како често стојат пред Владата, барајќи трошка достоинство, помош за семејствата на оние што загинале или останале инвалиди.

Од стана на ОНА, која војуваше против безбедносните сили на Македонија (полицијата и армијата), никој досега не одговарал за дела направени во 2001 година. Патриотските телевизии непотребно не' труеа десет години со снимките од изживувањата врз мавровските работници, убиството на двајца вработени во мотелот кај Челопек, судбината на киднапираните во Тетовско и убиените во заседата кај Карпалак. Непотребно ни го креваа притисокот со некакви „хашки случаи“ и со приказни дека ниту едно дело нема да остане неказнето. Сето тоа го покри или по се' изгледа ќе го покрие амнестијата. Се зборува и дека македонските партнери во Владата „командната одговорност“ за тие дела веќе 10 години ја користат само за политичко уценување и дисциплинирање на раководството на некогашната ОНА, чиј командант е Али Ахмети и кој по расформирањето на ОНА ја формира политичката партија ДУИ, која со мала пауза од 2002 година до денес е постојано дел од сите влади во Македонија. Реално гледано, сите санкционирани лица за дела направени за време на конфликтот се лица од опозицијата. Веројатно, меѓу нив има и Албанци, а борците на ОНА чекаат вработување и згрижување на семејствата што останале без своите најблиски.

Но, да видиме каде се денес и потписниците на Охридскиот договор. Ниту еден од потписниците на тој договор веќе не е на власт. Љупчо Георгиевски и Бранко Црвенковски ги изгубија изборите. А, исто така, ПДП и ДПА одамна веќе не се во власта. Деновиве Али Ахмети појасни дека ДПА и ПДП и не биле нивни претставници за време на разговорите во Охрид. Нивни преставници биле Питер Фејт и Стефан Лене со кои тој директно се договарал за тоа што може, а што не може да биде прифатено. А и Груевски никогаш не ги признавал Георгиевски и Црвенковски за свои претставници. Меѓу сегашните личности во власта нема ниту еден политички преживеан од потписниците на договорот.

Но, не им пречи да слават. Додека се гаснат опозициските медиуми во земјата и додека младите протестираат, во Македонија се прославува победата на изборите и победата во војната од 2001.

Македонија по 10 години од војната ќе добие министер за одбрана од редовите на командантите на ОНА. Барем ќе има кој да не' брани. Ние се покажавме неспособни.

(Авторот е универзитетски професор)